جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الصحيح من سيرة الامام على علیه السلام به قلم علامه سيد جعفر مرتضى عاملى در قرن معاصر، به زندگى نامه و سيره عملى مولاى متقيان حضرت على ابن ابى‌طالب علیه السلام مى‌پردازد. ساختار كتاب حاضر شامل سه بخش و طى بيست جلد مى‌باشد كه هر بخشى جدا، شامل چند باب و داراى چندين فصل مربوط به خود مى‌باشد. بخش دوم كتاب، شامل 17 باب مى‌باشد. جلد سیزدهم شامل دو باب ششم و هفتم، از قسمت دوم كتاب مى‌شود كه باب ششم آن در 5 فصل به جنگ‌ها و فتوحات در عهد عمر، و باب هفتم در سياست‌هاى عمر در 5 فصل اشاره كرده است.

التشيع في الأندلس، از آثار مختصر دكتر محمودعلى مكى است كه در آن پيدايش و فعاليت شيعه در اندلس را از زمان فتح آنجا تا پايان دولت اموى بررسى كرده است. نام كامل اين كتاب عبارت است از «التشيع في الأندلس منذ الفتح حتى نهاية الدولة الأموية» اين كتاب، مقدمه ندارد و همچنين مباحثش به بخش و فصل و... تقسيم نشده است. در اين كتاب، مطالب متعددى تحت عناوينى گوناگون، مانند پيدايش حزب شيعى در مشرق، اقتدار حزب اموى در اندلس از زمان فتح اسلامى، سقوط خلافت اموى در مشرق و استقلال عبدالرحمن در اندلس و... آمده است. شيوه بحث نويسنده، تحليل تاريخى است كه بر اساس زمان وقوع حوادث تنظيم شده است. استاد رسول جعفريان در انتقاد از مطالب اين كتاب بر چند مطلب تأكيد كرده است: الف)- مؤلف، على‌رغم آنكه كوشيده است تا موضع علمى و بى‌طرفانه‌اى داشته باشد، در مواردى گرفتار لغزش و تعصّب شده است....؛ ب)- نكته دوم عدم دقت وى در ضبط درست برخى از وقايع تاريخى است كه نمونه آن نقل خبر فرار شمر بن ذى‌الجوشن به اندلس است كه به‌هيچ‌روى درست نمى‌نمايد. نمونه ديگر آنكه خبر مسموم شدن مالك اشتر را توسط معاويه، نسبت به قيس بن سعد بن عباده دانسته است؛ بااين‌حال، تلاش وى در نقل اخبارى پراكنده در زمينه تاريخ تشيع در آن ناحيه قابل توجه بوده و به لحاظ انضباط داخلى، بحثى مفيد و قابل استفاده است؛ ج)- نكته ديگر اينكه مؤلف در آغاز، معانى تشيع را روشن نكرده و على‌رغم آنكه در لابه‌لاى كتاب اشاراتى به فرقه‌هاى شيعى دارد، اما يك روحى كلى براى تشيع فرض كرده و بر مبناى آن از تاريخ تشيع سخن گفته است. اين روح كلى از نظر وى مسائلى است از قبيل باطنى‌گرى، تأويل‌گرايى، پرداختن به غيب و كهانت و پيشگويى و نهايت اعتزال. اينها مسائلى است كه بيشتر در حوزه تفكر باطنى اسماعيليه مطرح بوده است؛ د)- آگاهى‌هاى مؤلف از تشيع امامى، تنها به كتاب «ضحى الإسلام» احمد امين خلاصه شده و كمترين ارجاعى به منابع ديگر سنى - چه رسد به شيعه - در اين اثر ديده نمى‌شود. البته در مورد نكته اخير گفتنى است كه اشكال استفاده نكردن از منابع ديگر - به‌جز كتاب «ضحى الإسلام» احمد امين - مربوط به نگارش اوليه اين كتاب است كه به‌صورت مقاله بوده و در كتاب حاضر برطرف شده، ولى ساير اشكالات و از جمله اشكال عدم استفاده از منابع شيعى متأسفانه همچنان در كتاب حاضر باقى است. گفتنى است كه كتاب حاضر را كه قبلاً به‌صورت مقاله‌اى منتشر شده بوده، استاد حجت‌الاسلام رسول جعفريان، از عربى به فارسى ترجمه كرده و بخش نخست كتابى به نام «تشيع در اندلس» قرار داده و همراه با ترجمه مقدمه دكتر عزالدين عمر موسى بر كتاب «دررُ السمط في خبر السبط» و با مقدمه و حاشيه‌هايى توضيحى و انتقادى منتشر كرده است

فرقه کلامی معتزله در قرون ابتدایی شکوفایی دین مبین اسلام، در پی سلسله عوامل داخل جامعه مسلمین و خارج از آن ظهور کرد. این فرقه کلامی که در طول سالیان پایانی‌اش به رشد قابل توجهی رسید، متأثر از شرایط اعتقادی، اجتماعی و سیاسی زمانه بود. برخی مستشرقین با اغراق‌‌‌گویی، عوامل شکل‌گیری این فرقه را به عوامل خارجی منحصر کرده‌اند؛ حال آنکه با سیر در اوضاع و شرایط درون جامعه اسلامی در آن دوران، نمی‌توان نقش آن را در شکل‌گیری این فرقه نادیده گرفت. حتی می‌توان در فرقه معتزله نیز عواملی را جست که سبب بروز اختلافات درون فرقه‌ای گشته‌اند. در این نوشتار عوامل پیدایش فرقه کلامی معتزله و کلام درون فرقه معتزلی مورد بررسی قرار گرفته است.