جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از انشعاب‌های مهم در تصوّف، سلسله چشتیه است. این سلسله در چشت که روستایی از ایران آن روز بود، تأسیس شد. امّا پس از حمله مغول و مهاجرت مشایخ چشتیه به هندوستان در آنجا رواج یافت و اسلام و نیز زبان فارسی را با گسترش خود ترویج داد. برجسته‌ترین چهره سلسله چشتیه، نظام‌الدّین اولیاست. او در زمان خود بیشترین شهرت را یافت و مریدان فراوان داشت و در بسیاری نقاط هند خلیفه‌هایی را فرستاده بود که بسیار در ترویج اسلام تلاش‌می‌کردند و باعث گسترش دین و زبان فارسی در هندوستان می‌شدند. مشخصه ویژه نظام‌الدّین که باعث اقبال بی‌سابقه مردم هند به او می‌شد زهد او بود. زهد او از حلال بود و حتی تمام عمر مجرد زیست و به اندکی از روزی که به او می‌رسید، قناعت می‌کرد. در پرهیز از دنیا بسیار جدّی بود و تمام مریدان خود را نیز از محبّت دنیا دور می‌کرد و اگر در کسی اندک گرایشی به دنیا می‌دید او را طرد می‌کرد. این زهد و در کنار آن مردم‌داری، و بخشندگی‌های فراوان، او را تبدیل به بزرگ‌ترین شخصیت چشتیه در هندوستان کرد و این باورهای نظام‌الدّین به سبب مقبولیّت زیاد او و نیز تربیت مریدان و خلفای فراوان به دست او در اندیشه سلسله چشتیه موثر واقع شد و در سراسر هندوستان ترویج داده شد. از طرفی وجود بزرگ‌ترین شعرا و ادیبان فارسی‌زبان هند، مثل امیر خسرو دهلوی در میان مریدان او و تألیفات آنان و نیز پراکنده‌شدن مریدان نظام‌الدّین در سراسر هندوستان و همچنین برقرار شدن مجالس فراوان وعظ به زبان فارسی و مجالس سماع با اشعار فارسی عامل بسیار موثّری در گسترش زبان فارسی در سرزمین هندوستان شد.