جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در بررسی نمادهای به جای مانده از تفکر و زندگی یک ملت برخی از آنان واجد ارزشی خاص است که از آن به نمادهای فرهمندی یاد می شود. این نمادها بیانگر باورهای عمبق یک جامعه است چراکه بر مبنای مذهب آنان شکل گرفته و اقتدار و مشروعیت شاهان به عنوان محور اصلی حکومت در ژیوند با این نمادها شکل می گیرد . سلسله های ساسانیان و صفویان به عنوان حکومت هایی که بر پایه ی باورهای عمیق مذهبی تاسیس شده بودند و با جوامعی که مبتنی بر باورهای فرهمندی بود بیشترین استفاده را از این نمادها کرده اند. نمادهای فرهمندی در دوره ساسانی با عنوان فره ایزدی علاوه بر فرم هایی در قالب گیاهان و حیوانات و اشیاء به هیات ایزدانی فرهمند در آمده که در مراسم تاج بخشی پادشاهان ر همراهی می کردند. در نتیجه پادشاهان با توسل به این ایزدان تکیه بر تاییدات الهی زده و مشروعیت و اقتدار خود و حکومتشان را از آنان خواستار می گشتند. این نمادها بر نقش برجسته ها‏ظروف و سکه های به جای مانده از این دوران دیده می شود که بازتابی است از اوضاع سیاسی و مذهبی حکومت های مذکور. پایداری نمادهای فرهمندی در هنرهای ساسانی و صفوی استمرار کارکردهای دلالتی آن را نیز به دنبال داشته است. در دوران صفوی اصطلاح فره ایزدی تبدیل به ظل الله گردید و پادشاه به عنوان سایه ی خدا بر روی زمین خوانده شد. در این دوره نیز شاهان مشروعیت خود را از طریق دین رسمیت دادند. نمادهای فرهمندی این دوره بیشتر در نگاره ها سکه ها پرچم و کتیبه های موجود در زیارتگاه ها متجلی می شود. این نمادها در بیننده حس تحسین نسبت به شکوخ و جلال و زیبایی مسند پادشاهی و تسلیم و عبودیت در برابر قدرت و اقتدار کسی را بر می انگیزد که در واقع فره ایزدی یا ظل الله یا قبله عالم و یا هر لقب دیگری را به همراه دارد.

آثار صنایع دستی علاوه بر جنبه ی تزئینی‌شان، همواره دارای وجه کاربردی در زندگی روزمره بودهو به عنوان یکی از بخش های نظام اجتماعی در حوزه های مختلف آن نظیر: فرهنگ، هنر، دین، آیین و اقتصاد و... دارای نقش و کارکرد می باشند. لذا، به نظر می رسد در زندگی کنونی، عواملی توانسته اند منجر به تغییر کارکردها و کاهش وجه کاربردی این محصولات شوند. بنابراینبا توجه به تئوری کارکردگرایی که یکی از نظریه های مهم جامعه شناسی در تبیین ارتباط انسان با محیط و چگونگی ساز و کار نظام اجتماعی است، به ارزیابی ماهیت و وجوه صنایع دستی در حوزه‌های مختلف زندگی اجتماعی در جهت شناسایی کارکردها ی آن پرداخته شده است. روش این پژوهش توصیفی است و مطالب به شیوه کتابخانه ای و استفاده از منابع مکتوب گردآوری و از روش نظریه سنجی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. در این پژوهش حیات صنایع دستی وابسته به کارکردها و وجه بومی بودن آن نشان داده شده که با توجه به تغییرات سبک زندگی، موجب عدم مطابقت این محصولات بانیازهای زندگی کنونی و در نهایت کاهش وجه کاربردی آن شده است.