جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

درک درست از این موضوع و عملیاتی کردن آن در بین افراد جامعه، مستلزم آگاهی از فلسفه آن یعنی چیستی (ماهیت)، چرائی (ضرورت و اهداف) و چگونگی (اصول و روش) می باشد. بدین منظور این تحقیق تلاش داشته است با بهره گیری از روش تحلیل فلسفی فرارونده و روش استنتاجی در قالب قیاس عملی، فلسفه امر به معروف و نهی از منکر را مورد بررسی قرار دهد. نتایح حاصل گردیده از تحقیق، در خصوص ماهیت و قلمرو امر به معروف و نهی از منکر دربرگیرنده، موضوع واجب و همگانی بودن، قوام شریعت دین، وظیفه پیامبران و صفت اولیاء و مومنین بوده است.موضوع چرائی یعنی اهداف شامل دستیابی فرد و جامعه به کمال، اصلاح جامعه، بصیرت و خودآگاهی، تعهد آفرینی، جهانی شدن نیکی ها،ضامن اجرای قوانین الهی و منشا و ظهور و بروز رحمت الهی و چگونگی دربردارنده اصول دارا بودن معرفت، اصلاح شرایط، مسئولیت پذیری، اجتماع، پاسداشت کرامت آدمی، تذکر و عمل گرایی، متناظر با آنها روش های اعطای بینش، زمینه سازی، تغییر موقعیت، مواجهه بانتایج عمل، تحریک ایمان، کلام نرم ولین، اندرز و موعظه و الگوسازی بوده است.

غزالی (ره) یکی از شخصیت ها و دانشمندان اثر گذار در افکار و اذهان انسان ها به خصوص مسلمانان می باشد، وی پس از تحصیل فقه و کلام به فراگیری فلسفه بدون استاد می پردازد و به دلیل فرا هم بودن شرایط و اوضاع و احوال به فلسفه حمله نموده و در بیست مسئله با فیلسوفان به مبارزه بر می خیزد، در سه مسئله حکم به کفر و در هفده مسئله حکم به بدعت و فاسق بودن آن ها می دهد. پی آمد مهم حمله غزا لی به فلسفه در جهان اسلام به رغم نگاه مثبت واهمیتی که ایشان برای عقل قائل بود، بدبینی نسبت به علوم فلسفی و عقلی و قوت گرفتن جریان ظاهرگراست، به طوری که فراگیری این گونه علوم نوعی گمرا هی پنداشته شده و در نتیجه علوم فلسفی به حاشیه رانده شده و افکار و اندیشه های ظاهرگرایی خود به خود تقویت گردیده که غالب شدن اندیشه های ظاهرگرایی پی آمدهایی برای تعلیم و تربیت به دنبال داشته که حتی خود غزالی به این پی آمدها اعتقادی نداشته و اگر ایشان در حال حاضر در قید حیات می بود به طور حتم با این پی آمدها به مبارزه بر می خاست، پی آمدهایی نظیر عدم توجه به تمام ابعاد وجودی انسان در تربیت و پرورش انسان های تک بعدی، عدم توجه به تفاوت های فردی در تربیت، متن محوری، بی توجهی و عدم اعتقاد به توانایی های فراگیران، سرکوب و نکوهش نقادی در تربیت، اجبار در تربیت، تاکید بر رفتارهای ظاهریدر تربیت و مانند این ها، که این موارد منجر به پرورش انسان هایی گردیده که نه تنها خلاق نبوده بلکه مانع پرورش خلاقیت نیز بوده و در نتیجه چیزی جز عقب ماندگی در عرصه های گوناگون علمی، فرهنگی و اقتصادیبه ارمغان نیاورده است.

در این پژوهش کوشش به عمل آمده تا امکان و ضرورت نقش دین در تعلیم و تربیت را مدلل کرده و جنبه هایی از حدود نقش آفرینی دین در عرصه تعلیم و تربیت کشف گردد. پژوهشگر به دنبال پاسخ دادن به سوالات زیر بوده است: 1) چه نسبتی بین دین و تعلیم و تربیت وجود دارد؟ 2) حدود نقش آفرینی دین در حوزه تعلیم و تربیت با تمرکز بر مبانی، اهداف و اصول، چگونه است؟ 3) با توجه به دیدگاه اسلامی، چه نقدی می توان بر دیدگاه مخالفان نسبت دین و تعلیم و تربیت وارد ساخت؟ اگرچه ادیان ابراهیمی از نظر دور نبوده، اما عمده ترین بحثها با تمرکز بر دین اسلام صورت گرفته است. روش این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی می باشد. و نتایج به دست آمده چنین است: بین دین و تعلیم و تربیت دو نوع نسبت متصور است: 1- در فرآیند تعلیم و تربیت، یک بخش از برنامه درسی به آموزش دین اختصاص داده شود(تعلیم و تربیت دینی بالمعنی الاخص).2- تعلیم و تربیت به عنوان یک کل، تحت تأثیر آموزه های دینی قرار بگیرد(تعلیم و تربیت دینی بالمعنی الاعم). براساس بحثهای این پژوهش، تعلیم و تربیت دینی بالمعنی الاخص و تعلیم و تربیت دینی بالمعنی الاعم، دو مصداق نسبت دین و تعلیم و تربیت می باشد، که هم ممکن است و هم ضرورت دارد. حدود نقش آفرینی دین در حوزه تعلیم و تربیت، با تمرکز بر مبانی، اهداف و اصول این گونه است: 1- دین می تواند پرورش معنوی و اخلاقی انسانها را به عهده بگیرد(تربیت دینی بالمعنی الأخص). 2- پیش فرضهای دینی می توانند از جمله شروط موثر در روش علمی، و روند نظریه پردازی در تحقیقات تربیتی باشند. 3- دین در تعیین مبانی، اهداف و اصول تعلیم و تربیت نقش مهمی را ایفا می کند. اما دین عهده دار تعیین همه مبانی، اهداف و اصول مورد نیاز در تعلیم و تربیت نیست. دین مجموعه ای از مبانی تعلیم و تربیت که بیشتر جنبه نظری- فلسفی دارند فراهم می آورد، و نمی توان انتظار داشت که مبانی با جنبه علمی تجربی از دین اخذ گردد. بنابراین، اصول برگرفته از دین تام و تمام نخواهند بود، و باید با تحقیقات علمی- تجربی تکمیل شوند. در رابطه با اهداف، دین هدف غایی و مجموعه ای از اهداف کلی تعلیم و تربیت را تعیین می کند، که باید با توجه به نیازهای متغیر جوامع به حسب مکان و زمان، جزئی تر و تکمیل شوند. براساس دیدگاه اسلامی، انسان نیاز به هدایت دارد و انبیا برای رفع این نیاز فرستاده شده اند. حوزه تعلیم و تربیت از جمله حوزه های مربوط به هدایت است، و اگر انسان، این حوزه را از دین جدا کند به طور قطعی دچار بحران های متعدد خواهد شد. بنابر بحث های ارائه شده در فصل سوم، چند نقد می توان به تعلیم و تربیت سکولار که مخالف نقش دین در تعلیم و تربیت است، وارد ساخت: تعلیم و تربیت سکولار، از طبیعت انسان تصویر کلی و همه جانبه نداده است، از عوالم هستی به جز این عالم بی خبر است، از مبدإ زندگی و جهان و معاد ناآگاه است، ابزار معرفت را تنها در عقل و حواس محدود می کند، تعلیم و تربیت سکولار به نیازهای معنوی انسان توجه کافی نداشته است، از اهداف متعالی که انسان را به سوی مراتب بالای حیات سوق بدهد، غافل است، و اهداف را تنها در پرورش جنبه های عقلانی، مهارتی و حرفه ای خلاصه می کند.

این پژوهش با هدف بررسی میزان تاکید کتب درسی پایه دوم ابتدایی سال تحصیلی 92-1391بر مفهوم تخیل صورت گرفته است. روش تحقیق پژوهش حاضر روش تحلیل محتوا از نوع بخشی بوده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کتب پایه دومابتدایی است که مجموعاً شامل 680 صفحه می‌باشد. همچنین در این پژوهش حجم نمونه با جامعه آماری برابر است. ابزار جمع آوری اطلاعات در این طرح پرسشنامه معکوس یا چک لیست سنجش مولفه‌های تخیل است. برای سنجش روایی از روش سنجش روایی محتوایی استفاده شده است که از نظر متخصصین قابل قبول گزارش شد و پایاییبراساس توافق داوران تکمیل کننده محاسبه شد که مقدار آن 0/87 ارزیابی شد. واحد تحلیل پژوهش حاضر مضمون می‌باشد که با توجه به سوالات پژوهش انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص‌های آمار توصیفی مانند جدول فراوانی، میانگین و درصد و نمودار و در آمار استنباطی از روش تجزیه و تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شده است. نتایج حاصل ازاین پژوهش نشان دادکه از 1021 مصداق مشخص شده در کتب دوم دبستان، به ترتیب 19.29درصد به کتاب آموزش قرآن ، 16.85 درصد به کتاب هدیه‌های آسمان، 33.1 درصد به کتاب فارسی ، 6.46 درصد به کتاب کار فارسی، 13.71 درصد به کتاب ریاضی و 10.58 درصد به کتاب علوم تجربی اختصاص داردو همین‌طور مشخص گردید که از میان مولفه‌های تخیل، بازنمایی تصورات بیشترین فراوانی(556) و مولفه ناآشنا کردن مفاهیم آشنا کمترین فراوانی(9) را به خود اختصاص داده‌اند. به‌طوری که 8.32 درصد بر همانندسازی، 54.46درصد بر بازنمایی تصورات، 29.18 درصد بر توانایی وانمود سازی 7.15 درصد بر پیش‌بینی و 0.88 درصد بر توانایی ناآشنا کردن مفاهیم آشنا تاکید دارد. همچنین نتایج نشان داد که در همه‌‌ی کتب درسی پایه دوم به استثنای کتاب کار فارسی بیشترین توجه بر مولفه‌ی بازنمایی تصورات می‌باشد و نیز کمترین توجه بر مولفه‌ی ناآشنا کردن مفاهیم آشنا است.

هدف کلی این پژ‍وهش بررسی اندیشه های هرمنوتیکی مارتین هیدگر و پیامدهای آن در تعلیم و تربیتاست.این پ‍‍‍ژوهش از جمله طرح های تحقیق کیفی به شمار می رود. در این مطالعه ضمن تبیین دیدگاه هیدگر درباب اندیشه های هرمنوتیکی که شامل بررسی فهم، پیش ساختار داشتن فهم، حلقوی بودن فهم، تفسیر متن، و تاریخی بودن انسان، با تشریح مقوله های مطرح در این حوزه، ارائه تعلیم و تربیت مرتبط با این مباحث به صورت یک چهارچوب پیشنهادی در قالب ، اهداف، اصول و روش ها و محتوا (برنامه درسی) مورد بحث قرار گرفت. نتایج حاصل از انجام پژوهش حاضر در بحث اهداف تعلیم و تربیت به این صورت است که هدف اصلی در هرمنوتیک فلسفی هیدگر، هستی شناسی بنیادین است که مسأله فهم هستی را موضوع اصلی خویش قرار می دهد و معتقد است ما براساس فهمی که از وجود (دازاین) داریم، هدف تأویل آشکار کردن پیش فهمی است که ما پیشاپیش از هستی در جهان خود داریم. یعنی رساندن متربی به فهم به گونه‌‌ای است که متربی به امکان‌های وجودیش برای هستی و در متن زیست جهانی که در آن زندگی می‌کند، نایل آید. در پرتو این درک انسان نهایتاً به ظرفیت‌ها و نحوه‌های بودن خود پی می‌برد، که این به نوبه خود موقعیت‌های جدیدی به روی انسان می‌گشاید. یادگیرندگان در پرتو ساختار‌های سه گانه فهم و در پرتو تحلیل موقعیت‌های جدید به طور فعال به سوی امکان‌های جدید پیش افکنده می‌شوند. اهداف واسطه ای نیز در راستای هدف غایی مورد بررسی قرار گرفت. اصول تعلیم و تربیت نیز برگرفته از مبنای دیدگاه هرمنوتیکی هیدگر در نظر گرفته شده، که شامل اصل: شناخت خویشتن( دازاین)، فهمیدن رشد آگاهی فرد، انتخاب آزاد، جستجوی حقیقت می باشد. روش های تعلیم و تربیت نیزبا توجه بهاصول ارائه شده مبتنی بر روش های خلاقیت و آفرینندگی، کشف کردن، کوشش و خطا و تقرب و نزدیکی به شئ (پرسش از حقیقت) است و در نهایت محتوا (برنامه درسی) است که با توجه به مبانی و اصول و روشها اتخاذ شده است.

یکی از مسائل بسیار مهم هر انسانی احساس مسئولیت در قبال فرزندان و اهتمام در ادب آموزی آنان است. این حقی از حقوق فرزندان بر والدین به شمار می رود. هدف از این تحقیق بررسی نقش والدین در تربیت دینی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام است. روش تحقیق، روش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در این تحقیق به سه سوال پاسخ داده شده که عبارت است از: نقش والدین در تربیت اعتقادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟نقش والدین در تربیت عبادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ و نقش والدین در تربیت اخلاقی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان داده است که بر اساس آیات و روایات اسلامی سرپرست خانواده اعم از پدر و مادر نسبت به تربیت دینی فرزندان و دیگر زیردستان خود مسئولیت سنگینی دارد. فطرت کودک فطرتی توحیدی و الهی است و پدرمادر موظف هستند زمینه ی رشد و شکوفایی این فطرت خدایی را فراهم سازند و نگذارند این ودیعه ی الهی دچار آفت زدگی شود. در راستای تحقق این هدف، والدین ضمن آگاهی از ضرورت تربیت دینی، اهمیت آن و ویژگی های فرزند در دوران کودکی؛ نیاز به شناسایی و به کارگیری روش های صحیح، کارآمد و موثر در حوزه ی تربیت دینی دارند. بنابراین در این تحقیق ضمن بررسی جایگاه و نقش والدین روش های مناسب در هر یک از اقسام تربیت دینی اعم از تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی مورد بررسی قرار گرفته است.

موضوع اصلی در این تحقیق بررسی جایگاه سلامت معنوی در تعلیم و تربیت از منظر قرآن و روایات است. از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد: سلامت معنوی به مفهوم امنیت حقیقی، آرامش باطنی«روح»، رستگاری عرفانی و نیل به ملکات فاضله اخلاقی است و اصطلاحا به حالتی گفته می شود که فرد یا جامعه از ارتباطی سالم با عالم معنا و حیات حقیقی برخوردار باشند. ارتباطی که براساس آن، فرد یا جامعه از سطح محسوسات فراتر رفته و با مابعدالطبیعه، انس و الفت می یابند.سلامت معنوی از دیدگاه اسلام عبارت از نوعی ارتباط با خدای متعال از راه ایمان به خدا و غیب، تکیه بر عواطف و انگیزه های الهی و نیز استعانت از نیروهای غیبی بر اثر قرب الهی است. اساسا هدف اسلام این است که مادیات بشر را پیرو معنویات او قرار دهد و رنگ و بویی معنوی به حیات دنیوی انسان ببخشد. بر این اساس، سلامت معنوی در اسلام به دایره احکام مترقی شریعت اسلام محدود نمی شود. بر مبنای این تعریف، روح معنوی اسلام در تمامی احکامش سریان دارد و ظواهر هستی و دین، پلی است که انسان را به مقصود خلقت و رسالت می رساند.سلامت معنوی ازمنظر قرآن و روایات عبارت است از: توجه و اهتمام به باطن تعالیم و آموزه های نظری و عملی دین و به طور کلی، توجه به باطن و غیب هستی و پیراستن نفس از تعلق به مادیات و آراستن آن به روحانیت احکام و دستورات مبین اسلام،در پرتو توجه و تدبر خالصانه و زینت دادن آن به نورانیت جاری و ساری در نظام آفرینش و از رهگذر طهارت و خلوص عارفانه؛ از این رو ساحت حقیقی و زیربنای اصلی معنویت را باید در باطن خود انسان جستجو کرد.از دیگر یافته های تحقیق، روش های دستیابی به سلامت معنوی در قرآن و روایات است که عبارتند از ایمان، تقوا، عبادت، توکل، دعا،ذکر،توبه که زمینه دستیابی به سلامت معنوی را برای انسان فراهم می کنند.یافته دیگر تحقیق آثار سلامت معنوی در قرآن و روایات است که با توجه به روش های ذکر شده عبارتند از : آثار ایمان« پاکی از کفر و شرک، کرامت، حسن خلق، ایثار، صلابت، ارتباط روحی مومنان با یکدیگر، دفع بلایا، آرامش و امنیت، مرگ راحت، رد شدن از صراط به راحتی، نعمت های بهشتی، سلام خداوند بر مومن، قرب پروردگار، فلاح و رستگاری». آثار تقوا« دانش سازی، بینش سازی، گشایش و آسایش، امنیت و آرامش، قدرت و توانایی، جلب محبت و ولایت خداوند، معیت خاص خدا». آثار عبادت« برطرف کننده اضطراب و نگرانی، برطرف کننده تکبر، سبب سازی پرهیزگاری». آثار توکل« فرار شیطان از فرد متوکل، آرامش قلبی و اطمینان درونی، امیدواری به خدا در زندگی، صبر در مشکلات، استقامت و نیرومندی، احساس بی نیازی، رضایت از زندگی». آثار دعا« ترک گناه و دوری از زشتی ها و محرمات، توجه به هم نوع و تقویت روابط انسانی». آثار ذکر« مورد یاد خدا قرار گرفتن، همنشینی با خدا، محبت خداوند، فلاح و رستگاری، آرامش». آثار توبه« محبوب خدا شدن، بخشش جرایم پیشین، تبدیل گناهان پیشین به خوبی ها، بازیابی شخصیت، امیدواری و رضایت خاطر، رستگاری و رسیدن به بهشت».این تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی-نظری و روش اجرای آن توصیفی – تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم از روش کتابخانه ای استفاده شده است؛ در این روش پس از جمع آوری مطالب از طریق فیش برداری از اسناد و مدارک مربوط به موضوع اقدام به طبقه بندی آنها نموده و سپس بر اساس سوالات تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.کلید واژگان: سلامت، معنویت، سلامت معنوی، تعلیم، تربیت، قرآن، روایات.

این پژوهش در مورد اثربخشی مفهوم حرکت جوهری و جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء ملاصدرا بر تغییر منبع کنترل دانش آموزان در دو سطح تحقیقی آزمایشی – کتابخانه ای صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان سوم راهنمایی مدرسه دین و دانش شهرک اکباتان بودند، که از میان آنها 26 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات و تحقیق مزبور از کتب و منابع فلسفی در سطح کتابخانه ای استفاده شد و در سطح آزمایشی نیز از پرسشنامه منبع کنترل راتر استفاده گردید. در این پژوهش، سوال مطرح شده با بهره گیری از روش های آمار توصیفی و استنباطی ( آزمون تحلیل واریانس ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و جداول مربوطه از طریق آمار توصیفی ارائه گردیده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که با 99% اطمینان، افرادی که آموزش دو مفهوم حرکت جوهری و جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء را دریافت کردند، تغییر معنی داری در حرکت از منبع کنترل بیرونی به درونی داشتند.

به منظور بررسی تفاوت های فلسفه تربیتی ایمانوئل کانت و استاد مطهری ، پژوهشی به روش توصیفی تحلیلی در آثار و کتب تعلیم و تربیتی این دو فیلسوف انجام شد. برای گردآوری داده ها، فیش تحقیق الکترونیکی استفاده گردید. داده ها به روش تحلیلی و در دو سطح نقد بیرونی و درونی اسناد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که: بین اصول نظرات کانت و مطهری تفاوت وجود دارد. همچنین در پاسخ به سوالات پژوهش می توان گفت: کانت با استفاده از کاربرد علوم مختلف، به دنبال هدف معرفی انسانی عقلانی با محور ارزشی تجربه است. مطهری نیز در فلسفه تعلیم و تربیت خود به دنبال هدف معرفی انسان اسلامی با تفکرات نامحدود و عکس العمل های بی نهایت در مقابل مشکلات و پدیده های گوناگون است.

موضوع پژوهش حاضر «فلسفه‌ی تربیتی داستان‌های قرآن‌کریم» است ، هدف از این پژوهش عبارت از بررسی فلسفه‌ی‌تربیتی داستان‌های قرآن‌کریم خواهد بود، در رابطه با اهمیت و ضرورت پژوهش باید گفت ، داستان‌های قرآن‌کریم سرشار از نکات تربیتی است که به صورت خام در این داستان‌ها نهفته است ومی‌تواند راهنمای تربیت‌الهی بشر قرار گیرد. این داستان‌ها گوشه‌ای از تلاش‌های پیامبران را در تربیت افرادبرای دعوتبه سوی خدای یگانه و طاعت و بندگی او و وجود انسان‌های مومن و متعهد به رعایت اصول و قوانین الهی را به تصویر کشیده است ، لذا این کتاب آسمانی می‌تواند منبع تربیتی معتبر و ارزشمندی برای تربیت تمامی انسان‌ها باشد. در این پژوهش از روش تحلیلی - توصیفیاستفاده شده ،که مبتنی بر چهارده داستان درباره زندگی پیامبران و نتایج تربیتی آن‌ها، که در گفتمان نویسندگان از لحاظ استناد نزدیک بوده‌اند، می‌باشد. نتایج این پژوهش در برگیرنده مبانی ، اهداف، اصول، روشها و موانع تربیتی با توجه به ویژگی‌های انسان در داستان‌های قرآن‌کریم است؛ که پژوهشگربرای هر یک از آن‌ها مواردمتعددی در داستان‌های قرآن دریافت نمودهوهمه آن‌ها با در نظرگرفتن پرستش‌خدای‌یگانه و پذیرش تکیه‌گاههایی برای تربیت الهی به عنوان مبنا و هدف عبودیتقابل طرح می باشند؛با این وجود پژوهشگرتحقیقات بیشتری را در این زمینه احساس می‌نماید .