جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حکیم سبزواری و علامهء طباطبائی از برجسته‌ترین فیلسوفان و متفکرین بعد از ملاصدرا هستند. هر دو فیلسوف صدرائی مشرب و از مهمترین شارحان و مفسران فلسفهء ملاصدرا می‌باشند. هم‌اکنون کتاب شرح منظومه سبزواری و "بدایه و نهایه" علامه طباطبائی متون اصلی درس فلسفه در مراکز آموزش فلسفه هستند. در این پایان‌نامه دو کتاب شرح منظومه و نهایه‌الحکمه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته‌اند. این مقایسه در هشت گسترهء اصلی انجام گرفته که همین هشت گستره عناوین فصول پایان‌نامه نیز می‌باشند و در فصل نهم نتیجه نهایی اخذ شده است . این نتیجه‌گیری شامل محاسن و معایب این دو کتاب و همچنین پاسخ به سئوال مطرح شده در مقدمهء پایان‌نامه و یک پیشنهاد می‌باشد. سئوال مطرح شده در مقدمه چنین است : آیا یکی از دو کتاب شرح منظومه و نهایه الحکمه بر دیگری ترجیح دارد یا خیر؟ اگر دارد به چه دلیل؟ این دو کتاب از این هشت جهت با هم مقایسه و بررسی گردیده‌اند: -1 رعایت ضوابط کتاب درسی. -2 استدلال‌ها و براهین. -3 شیوهء بیان دو حکیم. -4 اختلافات موجود در مباحث ، مسائل و نظرات دو حکیم. -5 نقدهای واردشده دو حکیم. -6 بینش تاریخی دو حکیم. -7 ابتکارات مشهود دو حکیم و اختلافاتشان با ملاصدرا. -8 مبانی جهان‌شناسی.

تاریخ تفکر فلسفی،یکی از مقوله های مهم مطالعات تاریخ فرهنگی محسوب می شود.فلسفه در ایران سابقه ای طولانی دارد و ریشه های تفکر فلسفی را می توان در ایران باستان و در افکار زرتشت،جستجو کرد.در دوره ی اسلامی نیز مکتب های فلسفی ای چون مکتب مشاء،اشراق و حکمت متعالیه شکل گرفتند و هر یک از این مکاتب چهره های خاص و مبتکر در بعد ارایه ی مباحث جدید فلسفی دارا بودند.بررسی اندیشه ی فلسفی در عصر قاجاریه به دلیل شاخصه های فرهنگی،سیاسی و اجتماعی این دوره دارای ویژگی های خاصی است.در این دوره،فلاسفه ای چون سبزواری،حکیم مدرس،جلوه و ... ظهور کردند.سبزواری،یکی از فلاسفه ی مهم این دوره بود که با نوشتن شروحی بر کتاب های ملاصدرا و حکیم مدرس نیز با نوشتن تعلیقات بر اسفار ملاصدرا گامی بزرگ در تفهیم حکمت متعالیه برداشتند.بررسی آثار فلسفی فیلسوفان این عصر،نشان گر تاثیر پذیری شدید آنها از حکمت صدرایی،فقدان مباحث فلسفه ی سیاسی و نوآوری اندک آنها در بسط حکمت متعالیه است.نکته ی دیگری که در بحث تفکر فلسفی در این پایان نامه مورد بررسی قرار گرفت،آرای فلسفی روشنفکران این دوره است.روشنفکران این دوره،به دلیل آشنایی با زبان های خارجی و رفت و آمد در کشور های اروپایی،با برخی از آرای فلاسفه ی اروپایی آشنا شدند و به ویژه در بعد فلسفه ی سیاسی در آثار این روشنفکران می توان تاثیر پذیری از فلاسفه ای چون ولتر،روسو و ... را مشاهده نمود.یکی از عوامل مهم دیگر در روند فلسفه ی عصر قاجار،ترجمه های فلسفی است.در کنار این عوامل می توان به تاثیر پیروزی مکتب اصولیون عقل گرا بر اخباریون نقل گرا،در ایجاد فضایی آرام برای شکل گیری مکتب های فلسفی تهران و سبزوار اشاره نمود.شیوه ی نگارش پایان نامه به روش توصیفی_تحلیلی است.مطالعات انجام شده نشان داد فلاسفه ی این عصر به شدت متاثر از حکمت صدرایی و با مسامحه می توان گفت همگی شارح فلسفه ی صدرایی بودند.از جهتی دیگر،از آن روی که حکمت متعالیه در باب فلسفه ی سیاسی سخن چندانی نداشت،فلاسفه ی قاجار نیز در باب فلسفه ی سیاسی هیچ نظریه ای ارایه نکردند.از سویی بررسی آثار ترجمه شده در دوره ی قاجار بیانگر ضعف ترجمه ی کتب فلسفی اروپایی به فارسی است.مطالعات نشان داد پیروزی اصولیون عقل گرا بر اخباریون نقل گرا،در ایجاد یک فضای آرام برای فلاسفه ی قاجار موثر بود و فلاسفه ی این دوره به نسبت ملاصدرا و سهروردی که مدام مورد آزار و اذیت فقها قرار می گرفتند،ووضعیت بهتری داشتند.در پایان،بررسی وضعیت زیر ساختی جامعه ی عصر قاجار نشان داد که برای ظهور فلاسفه ی خلاق،شرایطی نیاز است و آن ویژگی های بهداشتی،تعلیم و تربیت و رفاهی یک جامعه است و تا زمانی که افراد یک جامعه نیاز های اولیه ی خود را تامین نکنند،مجالی برای پرداختن به امور تعقلی را نخواهند داشت.