جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بهترین و استوارترین تفسیر از قرآن کریم، تفسیری است که از منبع وحی صادر شود. از این روی، روایات تفسیری پیشوایان معصوم و اتصال ایشان به منبع وحی راه مطمئنی برای دست یافتن به مقصود کتاب الهی است. در این پژوهش، 52 آیه سوره زمر در 4 محور کلی قرار گرفته است که، ابتدا با مراجعه به اقوال لغویان و هم چنین واژه پژوهان قرآنی، معانی واژگان محوری در آیات تبیین شد، در ادامه نکات ادبی آن (در صورت وجود) مورد توجه قرار گرفته و سپس با مراجعه به آراء و نظرات مفسّران، مفاهیم ظاهری آیات تبیین شده‌اند. مهم ترین بخش پژوهش حاضر، گردآوری روایات تفسیری معصومین ست که از منابع شیعی و سنّی ذکر شده‌اند. در این بخش مهمترین کتب تفاسیر روایی یعنی: «تفسیر قمّی»، «تفسیر الصافی» و «البرهان فی تفسیر القرآن» بررسی شد و تنها روایات صادره از معصومین فراهم آمد و در بخش اهل سنّت نیز تنها روایات نبوی از تفسیر الدرالمنثور گزینش شد. در بررسی روایات معصومین : آسیب‌های احتمالی محتوایی نمایانده شد و سپس آموزه‌های هدایتی برآمده از روایات بیان شددر این طایفه از آیات به موضوعاتی پیرامون توحید، اهمیّت قرآن کریم، ضرورت توجّه به معاد و بیان سرگذشت اقوام پیشین پرداخته شده است. در بخش روایات نیز 52 روایت شیعی،20 آیه و 30 روایت سنّی، 12 آیه را تفسیر صریح کرده-اند. گونه‌های تفسیری در روایات شیعی عبارتند از: بیان مصداق (تفسیر مصداقی)، ایضاح مفهومی، ایضاح لفظی، تفسیر باطنی، بیان جزئیّات، ترسیم فضای نزول، تفسیر تمثیلی و ... و گونه‌های تفسیری در روایات نبوی نیز عبارتند از: بیان مصداق، ایضاح مفهومی، ترسیم فضای نزول، تفسیر عملی، تفسیر فقهی و ... . بیشترین گونه‌های تفسیری در روایات شیعی و اهل سنّت، «بیان مصادیق» و «ایضاح مفهومی» هستند. آسیب شناسی محتوای اولیه روایات تفسیری هم نشان می‌دهد که آسیب تصحیف بیشترین آسیب این دسته از روایات است. در این پژوهش آموزه‌های هدایتی روایات تفسیری نیز فراهم آمده، که بیشترین نقش هدایتی در میان آموزه‌ها، محورهای «اعتقادی» و «اخلاقی» است.

از آنجا که روایات تفسیری ائمه ی معصومین علیهم السلام یکی از منابع تفسیر و راه های دست یافتن به مقصود کلام خداوند متعال است، باید به آن توجه ویژه داشت؛ بخش اعظم روایات تفسیری که در حال حاضر در اختیار ما می باشد، روایات تفسیری امام صادق(ع) است. البته به خاطر وجود روایات جعلی، ما باید حتما روایات را بررسی سندی و دلالی کنیم. این رساله در راستای این هدف روایات تفسیری امام صادق(ع) را در جزء بیست و چهارم(بخشی ازسوره ی زمر، سوره ی غافر و بخش اعظم سوره ی فصلت) مورد تحقیق و بررسی قرار داده است. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول و دوم و سوم به ترتیب ترجمه و بررسی سندی و دلالی روایات امام صادق(ع) در سوره های زمر، غافر و فصلت می باشد.از 175 آیه ی موجود در جزء 24، فقط ذیل 65 آیه ی آن از امام صادق(ع) روایت تفسیری نقل شده است. از 137 روایتی که ذیل این آیات وجود دارد، 49 حدیث دارای سند معتبر هستند؛ اما بررسی متن روایات بیانگر این موضوع بود که صرف ضعف سند نمی توان حکم به جعل روایات نمود.