جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحران، رویدادی غیرمنتظره و ناخوشایند است که مشکلاتی را بر جامعه تحمیل کرده و به حالتی حاد و بی‌ثبات برای افراد و یا جامعه تبدیل می‌شود و رفع آن، نیازمند اقداماتی اساسی است. در تاریخ امامت شیعی، سال‌های 203 تا 260 هجری قمری به رهبری و سرپرستی ابناءالرضا (ع) اختصاص دارد؛ دوران زندگانی امام جواد، امام هادی و امام عسکری (علیهم السلام) خفقانی بر جامعه شیعی حاکم بود که دوستی و موالات با ائمه (ع)، تبعاتی چون مصادره اموال، حبس، شکنجه و حتی شهادت در پی داشت. ابناءالرضا (ع) با تدابیر و اتخاذ تصمیم‌هایی توانستند جامعه را مدیریت و جامعه شیعی را از گزند حوادث حفظ کرده و با کمترین آسیب، به سمت امنیت و آرامش سوق دهند. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی سامان‌یافته است، مجموعه اقدامات ائمه متأخر شیعه را به‌منظور پیشگیری، آمادگی، راهکارهای مقابله‌ای و بازدارنده در سه مرحله «قبل از وقوع بحران»، «حین وقوع» و نیز «بعد از وقوع بحران» با تأکید بر امور حفاظتی-امنیتی، دسته‌بندی و معرفی کرده است؛ اصول مدیریتی که در عصر حاضر نیز می‌تواند مورد توجه و اتباع باشد.

دستیابی به الگوی مشخص در مواجهه با پدیده های نوظهور- همواره- یکی از دغدغه های حوزه های علمیه بوده است که امروزه یکی از این پدیده ها فضای مجازی است؛ در این میان، از بهترین راه ها برای دستیابی به نحوه مواجهه صحیح با فضای مجازی را می توان از سیره ائمه معصومین (ع) الگوگیری کرد. با بررسی زمان اهل بیت (ع) می توان برهه هایی شبیه به این برهه را پیدا کرد و از عملکرد ایشان راه حل مناسبی برای این زمان پیدا کرد. مناظرات تحمیلی امام رضا(ع) در دربار مأمون عباسی از برهه هایی است که می تواند برای این موضوع راهگشا باشد. حضرت با برخورد مناسبی که با این پیشامد داشتند، توانستند این مناظرات را به درستی مدیریت کنند؛ به طوری که مأمون، ادامه مناظرات را به ضرر خود دید. بنابراین نحوه مواجهه و مدیریت حضرت در مناظرات می تواند الگویی برای حوزه های علمیه در مواجهه با فضای مجازی نیز باشد؛ به نحوی که فضای مجازی را از تهدید به فرصت تبدیل کند.

حیات امام جواد(ع) به‌سبب پدیده‌هایی، از دیگر امامان ممتاز است؛ زیرا در عصر پدر و جد بزرگوارش، عقایدی در بین شیعیان ایجاد شد که عده‌ای را از حق منحرف کرد و آنان را به باطل کشاند و موجب نپذیرفتن امامت ایشان گردید و شبهاتی را در این زمینه به‌وجود آورد. مقالة حاضر به شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی، ضمن برشمردن شبهات واردشده در این امر، به رفتار امام رضا(ع) و گونه‌شناسی مقابلة ایشان در برخورد با شبهات می‌پردازد. تحقیقات نشان داد که سه جریانِ تفکرِ «وقف» از زمان امام هفتم، به معنای «پایان یافتن امامت در ولایت امام کاظم(ع)» از یک سو، «ایجاد شبهه برای عقیم بودن امام رضا(ع)» از سوی دیگر، و نیز «هفت‌سالگی امام جواد(ع) در هنگام شهادت پدر»، به‌شدت موجب تردید در بین شیعیان شد و این امر، زمینه‌سازی لازم را به‌وسیلة امام هشتم می‌طلبید. امام رضا(ع) با گونه‌هایی همچون بشارت دربارة ولادت امام جواد(ع)، معرفی و نص بر امامت جوادالائمه(ع) به عنوان امام بعدی، رضایت به انجام «قیافه‌شناسی»، ارجاع شیعیان به امام جواد(ع) در پاسخ به سؤالات، ردّ شبهات واقفیه با دلایل قرآنی و عقلی و نمونه‌های دیگر، در پی پاسخ‌گویی به شبهات برآمدند.

تشیع مولود طبیعی اسلام و نمایانگر اندیشه اسلام ناب است. هسته اولیه شیعیان از اصحاب بزرگ و برجسته پیامبر اسلام بودند که با رهنمودهای آن حضرت بر لزوم رهبری علی بن ابیطالب(ع) بعد از پیامبر(ص) باور داشتند پس از درگذشت پیامبر گرامی اسلامی و تشکیل سقیفه و وضعی که در انتخاب خلیفه پیش آمد، تشیع از نظر تاریخی مسیر دیگری را پیش گرفت و شیعیان علی¬رغم اینکه در اقلیت بودند، بر پیشوای علی(ع) پای فشردند و در کنار اهل بیت(ع) ماندند و با تحمل تمام دشواری¬ها و مشکلات از عقیده خود دست بر نداشتند. بعد از این دوره نیز شیعه با وجود این که از هر لحاظ در فشار و سختی قرار داشت. با رهبری ائمه (ع) به رشد خود ادامه داد و در نقاط مختلف دنیای اسلام گسترش پیدا کرد. در دوره امام رضا(ع) با توجه به این¬که آن امام همام بعد از یک دوره سخت و خفقان در زمان پدرش، آزادی نسبی پیدا کرده بود؛ توانست مکتب اهل بیت(ع) را سر و سامان بخشد. با ورود حضرت رضا(ع) به ایران، جغرافیای تشیع تغییر کرد و ایران به یکی از مراکز معارف شیعی تبدیل شد. امام(ع) با حضور خود معارف را گسترش داد و مذهب تشیع به عنوان یکی از مهم ترین مذاهب اسلامی به تثبیت رسید. هجرت آن حضرت به ایران یکی از عوامل موثر در تعمیق و گسترش مکتب اهل بیت(ع) بوده است و فعالیت ها و اقدامات آن حضرت در ایران با توجه به موقعیت موجودِ آن روزگار، چشم¬گیر و قابل توجه است که مهم¬ترین فعالیت¬های حضرت در زمینه تعمیق و گسترش تشیع عبارتند از: 1) برگزاری جلسات مناظره. 2) تربیت شاگردان. 3) مقابله با فرقه¬ها و جریانات انحرافی و حضور آن حضرت در جایگاه سیاسی. 4) گسترش فرهنگ اهل بیت(ع) و تعمیق باور های شیعی. که در بخش های جداگانه در این پژوهش به این مناظرات و فعالیت های حضرت و تأثیر آن ها در تعمیق و گسترش تشیع پرداخته خواهد شد.

شخصى به نام «ابوقُرّه » خدمت امام رضا عليه السلام رسيد و مسائل مختلفى را مورد گفتگو قرار داد ، تا اين‌كه بحث به توحيد، منتهى شد .

روایت معتبری از امام علی بن موسی الرضاj، به لحاظ پردازش جامع به موضوع تعارض اخبار، در بین روایات بی‌نظیر است. در هیچ کتاب اصولی به این جامعیت و آثار فقهی و اصولی آن توجه نشده است. بخش اول روایت تمهید مقدمه‌ای فلسفه فقهی درباره رابطه قرآن و سنت است. بخش دوم، مترتب بر این مقدمه، به بیان نقش قرآن و سنت قطعی پیامبرJ در تشخیص خبر حجت از غیرحجت می‌پردازد. در بخش سوم، مترتب بر دو بخش قبل، علاج تعارض اخبار، با معیار قرآن و سنت قطعی پیامبرJ بیان می‌شود. تقریر دلالت روایت بر تفاوت موافقت و مخالفت روایات ائمهD با قرآن و سنت، در مقام تشخیص حجت از غیرحجت با مقام ترجیح حجتی بر حجت دیگر که یا اساسا مورد غفلت اصولیان بوده یا مستند بودن آن به این روایت را توجه نکرده‌اند، از جمله نوآوری‌های این مقاله است. نوآوری دیگر بیان دلالت روایت بر سنت معیار پیامبرJ، به لحاظ دلالت و سند سنت، در جایگاه نقش‌آفرینی برای تشخیص حجت از غیر حجت خبر واحد و برای ترجیح خبر واحدی بر خبر واحد دیگر است.

این مقاله در بارۀ یکی از احادیث امام کاظم در بارۀ نصّ بر امامت امام رضا؟عهما؟ است که منابع حدیثی معتبر شیعی آن را به دو صورت ثبت کرده‌اند: «نحلته کنیتی» و «نحلته کتبی». نگارندۀ مقاله، منابع هر دو نقل را آورده، و برای تأیید هر کدام، دلائلی ذکر می‌کند. در نهایت به احتمال زیاد، نقل دوم را ترجیح می‌دهد.

این مقاله در صدد تبیین رویکرد امام رضا (ع) در گفت‌وگو با علمای ادیان دیگر، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی است. رابطه‌ی دین ها با یکدیگر، همواره یکی از دغدغه‌های پیروانِ ادیانِ گوناگون از یک‌سو و فرهیختگان و دانشمندان از سوی دیگر بوده است. امروزه داشتن ارتباط با دیگران و شناختن و فهمیدنِ آنان یک امرِ ضروری است و انسان تا کسی را نشناسد نمی‌تواند هیچ تصوری درباره‌ی او داشته باشد و هیچ گفتگوی معناداری میان آن‌ها به وقوع نمی‌پیوندد. غرض از گفتگوی بین ادیان به این معنا است که هر کس پی ببرد که دیگری چه می‌گوید و بتواند او را بشناسد و خود را نیز به او بشناساند.تا بتوانند در کنار هم، با در نظر گرفتن وجوه مشترک و همدلی و تعاطی افکار در رشد، تعالی و سازندگی هم مؤثر باشند. مناظره و مباحثه درباره‌ی مسائل مختلف دینی، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی و حتی علمی، جزء لاینفکِ سیره‌ی زندگانیِ پیامبر اسلام (ص) و ائمه‌ی شیعه‌ اثنی عشری بوده است و برترین رابطه‌ی انسانی بین جوامع و ادیان، در زمان پیامبر اسلام (ص) و امامان شیعه‌ (علیهم‌السلام) برقرار بوده است. پیامبر اسلام (ص) از ابتدای بعثت با ارسال نامه‌هایی به سران کشورها، باب گفتگو را باز کرد و ائمه(ع)، مخصوصاً امام رضا(ع) فعالیت‌های ویژه و گسترده‌ای در این راستا داشته‌اند. یکی از جنبه‌های مهم زندگی ایشان بحث علمی بوده و به همین دلیل زندگی وی‌همواره موردتوجه دانشمندان بوده است. امام رضا (ع)، در برابرِ عقایدِ دیگران، آن‌هم درنهایت احترام، تنها به مناظره با دیگران بسنده می‌کرد و سعی می نمود از راه برهان و استدلال به گفتگو و اقناع آن‌ها بپردازد.