جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در هستی شناسی عرفانی ابن عربی، حقیقت وجود، منحصر به ذات الهی است. در این نگرش، عالم به مثابه سایه حق است؛ همچنانکه وجود سایه، اعتباری و وابسته به شخص است، عالم نیز در ذات خود چیزی جز نمودی از حقیقت متعالی وجود نیست. از سوی دیگر، مفهوم سایه در مکتب یونگ نیز مفهومی کلیدی و مهم است. یونگ تلاش می‌کند با تکیه بر اصل کهن الگوها در مکتب روان تحلیلگری خویش، نظام روانی انسان را توضیح دهد. گرچه در مکتب ابن عربی و یونگ، سایه یک عبارت واحد است لیکن مفهومی دوگانه دارد. در نظریه ابن عربی، سایه هیچ استقلال ذاتی از شخص (ذی ظل) ندارد، اما در روان تحلیلگری یونگ، سایه یکی از کهن الگوها است که برای نیل به یکپارچگی و تمامیت، باید آن را شناخت. به رسمیت شناختن سایه، فرد را قوی می‌کند و انسجام و یکپارچگی شخصیتی را به ارمغان می‌آورد. بر خلاف عرفان محی الدینی که در آن، عالم که سایه حق تعالی و صرفاً «نمود» و ظهور حق است، سایه در مکتب یونگ، بخش پنهان و تاریک شخصیت و بخشی از «بود» است که اقتضای آن پوشیدگی، تاریکی و نهان‌وارگی است و در فرایند خودشناسی باید شناخته شود. این مقاله تلاش دارد تا به بررسی تطبیقی و تحلیلی مفهوم سایه را در این دو مکتب بررسی کرده و نسبت میان خودشناسی در منظر یونگ و جهان شناسی در منظر محیی الدینی را واکاود. و با توجه به یگانگی جهان و روان در مکتب یونگ، شناخت سایه، فرد را به توحید و یگانگی ـ آنچنانکه در جهان شناسی عرفانی مد نظر است ـ خواهد رساند یا خیر؟

تجدید حیات در آرای مولوی و یونگ اشاره به سیری درونی دارد که از وجه نازل انسان آغاز شده و به پرورش روحی او می انجامد. غایت این سیر در افق­های ناشناخته­ای رقم می­خورَد­ که در عرفان مولوی فنای در توحید است و در آرای یونگ نیل به «تمامیت شخصیت» و «فردیت یافتن». سفر سالک با ستیزی درونی توام است تا زایشی نو را رقم بزند. در این سفر، فرد از خود ظلمانی­اش می میرد تا در ساحتی برتر ولادت یابد. در عرفان مولوی سخن از مرگ اختیاری است و در آرای یونگ نیز قهرمان درون، در ستیزی انتخابی، کشته می شود و سپس هر دو تجدید حیات می­یابند. در اندیشه مولوی این مسیر با عشق، ریاضت، عبادت و کشش­های آن سَری پیموده می­شود. یونگ نیز معتقد به کشش ذاتی و درونی برای نیل به چنین تحولی است اما کشش­ها از اعماق ناخودآگاه فرد نشأت می گیرند و البته قدسیّت دارند. هدف پژوهش حاضر این است که با تطبیق دو اندیشه از دو نحله متفاوت، اهمیت تجدید حیات روحی را برجسته سازد لذا به شیوه توصیفی- تحلیلی در صدد نیل به این هدف تالیف شده و روشن گردید که نو زایی روحی، اگرچه دشوار اما مطلوب و مقصود انسان است.

مسألة شناخت خود در علوم انسانی بویژه عرفان و روان‌شناسی جایگاهی ویژه دارد. تعبیر مرسوم از «شناختِ خود» در عرفان، «خودشناسی» و تعبیر مرسوم از آن در روان‌شناسی تحلیلی، «خودآگاهی» است. علی­رغم تفاوت ظاهری این دو اصطلاح می‌توان از منظری تطبیقی به بررسی این دو مفهوم پرداخت. در این مقاله، ابن‌عربی به نمایندگی از عرفان اسلامی و یونگ به نمایندگی از روان‌شناسی تحلیلی برگزیده­شده‌اند. ابن‌عربی به­منظور خودشناسی از مفاهیمی همچون تزکیة نفس، ذکر و فکر بهره­می‌گیرد و یونگ از طریق پژوهش در ناخودآگاه، تحلیل رویاها و مراقبه به بررسی خودآگاهی پرداخته­است. در نتیجة مقایسة دیدگاه‌ها و بیان تفاوت‌ها و شباهت‌ها، راهکارهای عینی که در دسترس یا درخور فهم انسان باشند مطرح­شده­است. به­عنوان مثال شناخت‌پذیری نفس در عین شناخت‌ناپذیری آن و امکان‌پذیری شناخت خود از طریق آگاهی درونی؛ همچنین مراقبه، تزکیه و توجه به جسم از جمله راهکارهای مشترک و قابل ­دسترسی است که مطرح­شده­است. با ارائه راهکارهای قابل­دسترس در این مقاله می‌توان به وحدت نزدیک‌تر شد. نهایتاً می‌توان­گفت سنّت عرفانی ابن‌عربی در باب شناخت خود به دیدگاه‌های روان‌شناسی معاصر نزدیک شده­است. این مقاله بر پایة مطالعات کتابخانه‌ای و به روش مقایسه‌ای شکل گرفته­است.

ترجمه ماشینی: کتاب ساختار روانی انسان نوشته کارل گوستاو یونگ و حقوق معنوی و ادبی این کتاب برای نویسنده محفوظ است.

توضیح کتاب: در کتاب حاضر، مفاهیم بنیادی روانشناسی یونگی به قلم دو تن از معروف‌ترین مفسران اندیشه «یونگ» معرفی شده است. نویسنده در دو مقاله فرآیند تفرد و انسان کیهانی به چگونگی و زیروبم‌های جریان خودیابی انسان و رسیدن به تمامیت می‌پردازد و چنان‌که رسم این‌گونه بررسی‌هاست، به اسطوره‌ها و داستان‌های پریان کشورهای دیگر هم اشاره می‌کند. دو مقاله «شناخت نفس» و «رویارویی با شخصیت مهتر» را «ادوارد اف ادینجر»، که او نیز از بزرگ‌ترین شارحان و مفسران اندیشه‌های «یونگ» به شمار می‌رود، نوشته است. «ادینجر» به ساختمان روان آدمی، وجود دو مرز آگاهی در آن و چگونگی برخورد، ملاقات و رویارویی این دو مرکز با یکدیگر می‌پردازد و ما را برای وقع چنین رویدادی آماده می‌کند.

«مرکز» از جمله موضوعات بنیادین در توضیح و فهم جهان هستی و پدیده‌ها است. بسیاری از هستی‌شناسان مبانی خود را با اتکاء به تلقی خود از این مفهوم تبیین می‌کنند. پژوهش حاضر به روش تحلیلی ـ تطبیقی درصدد بررسی مفهوم نمادینِ مرکز با تکیه بر نظریات دو اسطوره‌شناس برجسته، میرچا الیاده و گوستاو یونگ است. سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که مفهوم نمادین مرکز در نگاه میرچا الیاده و گوستاو یونگ چه بوده و نمود آن در جهان خارج کدام است؟ برای پاسخ به این سؤال، ابتدا تلقی این دو اندیشمند از جهان، انسان و رابطۀ جهان و انسان بررسی و سپس مفهوم «مرکز» در نظام معرفتی‌شان تبیین شده و در نهایت با توجه به نگاه نمادگرایانۀ آن‌ها، نمادهای این مفهوم در جهان خارج نیز معرفی شده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، الیاده مرکز را نقطۀ شروع آفرینش می‌داند که در آن نقطه مراتب مختلف هستی به یکدیگر مرتبط و متصل می‌شوند. وی ستون کیهانی را به عنوان نماد این مفهوم معرفی می‌کند. یونگ حقیقت را در روان انسان جست‌وجو و کهن‌الگوی خویشتن را به عنوان مرکز روان و ماندالا را به عنوان نماد این کهن‌الگو در جهان خارج معرفی می‌کند.

کهن‌الگو، یکی از اصطلاحات بنیادی روان‌شناسی یونگ است که شامل تصاویر کهن و افکار غریزی موجود در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها است و به‌عنوان میراث مشترک بشری در ناخودآگاه فردی و گروهی تمامی انسان‌ها جای دارد. یکی از نمودگاه‌های اصلی ناخودآگاه بشری و به‌تبع آن، کهن‌الگوها، هنر و ادبیّات است؛ از این‌رو، امروزه نظریۀ کهن‌الگو در نقد روان‌شناسانۀ متون ادبی و صاحبان اثر، کاربرد فراوانی دارد. عارفان، به دلیل گام­برداشتن در راه سیر و سلوک و طی­کردن مراحل عرفانی و رسیدن به کمال، مستعد ارتباط با ناخودآگاه خویش هستند؛ از این‌رو، می‌توان با خوانشی متفاوت از خوانش‌های معمول در متون عرفانی، از نقد کهن‌الگویی، در بررسی و تحلیل شخصیّت آفرینندگان ادبی بهره­برد. در مقالۀ حاضر، کهن‌الگوهای سایه، نقاب، آنیما و خود و همچنین چگونگی تبلور هر یک از آن‌ها در شخصیّت نجم‌الدّین رازی، با توجّه به اثر عرفانی مرصادالعباد، به روش تحلیلی_ توصیفی و به‌شیوۀ کتابخانه‌ای مورد نقد و بررسی قرارگرفته­است. یافته‌ها، بیانگر این مطلب است که رازی با گذر از خودآگاهی به‌سوی ناخودآگاهی، با جنبه‌های منفی و مثبت روان خویش روبه‌رو می‌شود و با پشت سر گذاشتن ابعاد منفی روان، سایه‌های درون، برافکندن نقاب و دشواری‌های فراوانی که در مسیر خودشناسی و خودسازی داشته، سرانجام به تعادل و تکامل روانی و وحدت همۀ ابعاد وجود و فردانیّت دست­می‌یابد.

ترجمه ماشینی : هدف اصلی این پژوهش تعمیق اندیشه دینی سی جی یونگ به عنوان گسترش احتمالی دانش در حوزه علوم دینی است. در زیرشاخه روانشناسی دین، یونگ را می توان یکی از نمایندگان اصلی آن دانست و مهم ترین مشارکت نظری آن حوزه وسیعی از گفتگو با فلسفه، الهیات مسیحی، اساطیر و تاریخ ادیان را پوشش داد. با این حال، کار او نیاز به مطالعات بیشتری دارد تا بتوانیم بر طیفی از سوء تفاهم ها، در کنار اختلافات میان رشته ای، نظری و معرفتی غلبه کنیم. برای دستیابی به این هدف، در اینجا پیشنهاد می‌کنیم که لایه‌های متمایز معنای تجربه دینی - هدف این اثر - را بررسی کنیم تا منحصربه‌فرد بودن و مرکزیت این مفهوم را در نظریه و جهان‌بینی او بازتاب دهیم. فرضیه ما این است که در اندیشه یونگ پیشرفت نظری قابل توجهی از زمانی که یونگ مطالعه ادیان را عمیق تر می کند وجود دارد، که به ما امکان می دهد سطح جدیدی را در ارجاع به آنچه که به طور سنتی تجربه دینی نامیده می شود، به ویژه در سنت مسیحی، بشناسیم. یونگ به دنبال دور شدن از تقلیل گرایی الحادی فروید و همچنین از موضع متضاد «قدرت مطلق» و «علم مطلق» گفتمان الهیاتی است و می کوشد تا جایگاه محفوظی از «دانش» (gnosis / علم) درباره تجربه دینی ایجاد کند. . به عبارت دیگر، یونگ پیشنهاد می‌کند و می‌کوشد نشان دهد که می‌توان از تجربه خدا، به طور معتبر و کارآمد، بدون کرست متافیزیک و الهیات صحبت کرد. برای حمایت از تحقیقات خود، ما به کار متعارف یونگ، کار مفسران و مطالب نامه نگاری موجود متوسل شدیم.

ترجمه ماشینی : این مطالعه به اهمیت تئوری یونگ و پسا یونگ در توسعه جنبش الهه غرب معاصر می پردازد، که شامل انواع مختلف طبیعت مبتنی بر خودشناس، پاگان، فمینیسم الهه، آگاهی الهه، معنویت الهه، ویکا و الهه است. - سنت‌های ایمانی متمرکز که در پنج دهه گذشته شاهد افزایش مجموع طرفداران غربی بوده‌اند و هدف مشترکی برای ادعای الهه به عنوان بخشی فعال از آگاهی و سنت‌های ایمانی غربی دارند. جنبش الهه غربی به شدت تحت تأثیر افکار یونگ و بازنگری های فمینیستی نظریه یونگ قرار گرفته است، که گاهی اوقات به طور خاص تفسیر می شود، اما به عنوان مسیری برای دگرگونی شخصی و معنوی ارائه می شود. این تحلیل راه‌هایی را بررسی می‌کند که در آن زنان با الهه از طریق فرآیند فردیت یونگی مواجه می‌شوند و با شناسایی متفکران کلیدی و ایده‌های اصلی که به شکل‌دهی به توسعه جنبش الهه غربی کمک کردند، توسعه نظریه‌های یونگ و پسا یونگ را ردیابی می‌کند. این کار را از طریق مطالعه دقیق و تجزیه و تحلیل پنج خاطرات زندگی‌نامه‌ای «تولد دوباره» منتشر شده بین سال‌های 1981 و 1998 انجام می‌دهد: کریستین داونینگ (1981) The Goddess: Mythological Images of the Feminine; ژان شینودا بولن (1994) عبور به آوالون: زیارت میانسالی یک زن؛ Sue Monk Kidd's (1996) The Dance of the Disident Daughter: A Woman’s Journey from Christian Tradition to Sacred Feminine; مارگارت استاربرد (1998) The Goddess in the Gospels: Reclaiming the Sacred Feminine; و فیلیس کوروت (1998) کتاب سایه ها: سفر یک زن مدرن به سوی حکمت جادوگری و جادوی الهه. این پنج خاطرات منعکس کننده تنوع سنت های اعتقادی در جنبش الهه غربی است. این تحقیق بر دو موضوع تحقیقاتی موازی و تکمیلی متمرکز است: 1) بررسی انتقادی محتوای خاطرات به منظور تعیین سهم آنها در توسعه جنبش الهه و 2) ترسیم و یافتن منبع توسعه نظریه‌های اصلی یونگ و پسا یونگ. در خاطرات به منظور ارزیابی اهمیت اندیشه یونگ و پسا یونگ در نهضت دفاع کرد. هدف از این مطالعه به دست آوردن درک بهتر از سوال اصلی تحقیق بود: اهمیت نظریه یونگ و پسا یونگ برای توسعه جنبش الهه غربی چیست؟ هر خاطره در معرض بررسی انتقادی مخاطبان مورد نظر، دستاوردهای آن، کارکردها و نقاط قوت و چارچوب های نظری آن قرار می گیرد. نتایج تحقیقات بیش از تجربیات پنج زن غربی ارائه کرد، همچنین شواهدی برای تحلیل اهمیت نظریه یونگ و پسا یونگ در توسعه جنبش الهه غربی ارائه کرد. یافته‌ها مشارکت حیاتی روان‌شناسی تحلیلی کارل یونگ و استر هاردینگ، اریش نویمان، کریستین داونینگ، ای سی ویتمونت و ژان شینودا بولن را نشان می‌دهند. کمک‌های اضافی سو مونک کید، مارگارت استاربرد، و فیلیس کوروت، و مسیرهای یونگی و پسا یونگی را به الهه نشان می‌دهد. از طریق رویکردهای گوناگون به مقوله‌های یونگ، این خاطرات ادبیات فردی برای جنبش الهه غربی را تشکیل می‌دهند.

یونگ روان‌کاوی را باستان‌شناسی در بستر گونه‌های انسانی می‌داند. از همین‌رو اصطلاح «کهن‌الگو» (آرکی‌تایپ) که زیربنای نظریۀ فرایند تفرّد است، حاصل اشتقاق دو واژۀ باستان‌شناسی (آرکیولوژی) و گونه‌شناسی (تایپولوژی) است. تفرّد، کهن‌الگوی رشد روانی است که غیرارادی، تدریجی، منظم و نیرومند است. این کهن‌الگو متشکل از زنجیرۀ کهن‌الگوهایی همچون سایه، نقاب، پیر خردمند، آنیما و خویشتن است. غایت فرایند تفرّد چیزی جز یکپارچه‌سازی آگاهانۀ تمام حلقه‌های این زنجیرۀ کهن‌الگویی نیست. در همین راستا، پژوهش پیشِ‌رو با روش تحلیلی ـ ‌توصیفی در پی بازشناسی زنجیرۀ کهن‌الگوهای تفرّد و چگونگی فرایند یکپارچه شدن آنها است. از آنجا که در خوانش یونگیِ کتاب‌های کودک ایرانی، نشانه‌های تصویری همواره مغفول واقع شده‌اند؛ کتاب تصویری «بوقی که خروسک گرفته بود» برای موضوع پژوهش اختیار شده است. کتاب مذکور اثر حامد حبیبی و به تصویرگری علی‌رضا گلدوزیان است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد: شناخت شکاف‌های میان خودآگاه و ناخودآگاه و پذیرش بخش تاریکِ وجود، لازمۀ شکل‌گیری هویت یکپارچۀ انسان است.