جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واقعه کربلا یکی از رخدادهای مهم و تأثیرگذار تاریخ اسلام به شمار می‌آید که از سده اول هجری تاکنون، آثار گوناگونی پیرامون آن پدید آمده است. گزارش‌گران واقعه کربلا در پردازش چرایی و چگونگی حادثه، شرح احوال یاران امام حسین7، شرح احوال دیگر کنش‌گران آن و ابعاد واقعه عاشورا، رویکردهای گوناگونی اتخاذ کرده‌اند. بررسی آثار عاشورانگاران و عاشوراپژوهان از این منظر، یکی از بایسته‌های پژوهش در دوران کنونی است. در میان گزارش‌های واقعه عاشورا در دوران معاصر، آثار عاشورایی محمد‌ابراهیم آیتی (د. 1343) به دلیل توجه ویژه به تحریفات عاشورا از ابعاد گوناگون، شایسته توجه و بررسی است. مقاله پیش رو با واکاوی مضامین عاشورایی آثار آقای آیتی به سنخ‌شناسی گفتمان‌های مطرح در آن می‌پردازد. در این روش، علاوه بر توجه بر عناصر زبانی و بافت متن، شرایط و موقعیت اجتماعی و سیاسی که متن در آن تولید شده است، تحلیل و ارزیابی می‌گردد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که از منظر سنخ‌شناختی نگرش‌های تاریخی، عاطفی، عرفانی و ماورایی در آثار عاشوراپژوهی نویسنده وجود دارد. هم‌چنین تأکید بر بیان اسانید، توجه به عناصر مقوم شکل‌گیری رخدادهای تاریخی شامل زمان، مکان و افراد و تسلط بر انساب سبب شده است که در آثار آیتی، گفتمان تاریخی به عنوان گفتمان مسلط مشاهده شود.

کتاب بررسی تاریخ عاشورا، مجموعه 17 سخنرانی است ( متن کتاب شامل پانزده سخنرانی است و به پایان آن دو سخنرانی دیگر اضافه شده که مطالب آن اختصاص به امام حسین علیه السلام ندارد. ) که مرحوم حجه الاسلام و المسلمین دکتر محمد ابراهیم آیتی رضوان الله علیه در سالهای 1342 و1343 شمسی در رادیو ایران ایراد کرد موضوع سخنرانی‌ها تاریخ عاشوراست و در آن ضمن توصیف قیام امام حسین علیه السلام به تحلیل آن پرداخته شده. در سخنرانی اول تا چهارم گزارشی از قیام آن حضرت تا عاشورا ارائه شده و در سخنرانی پنجم تا پانزدهم از رخدادهای بعد از قیام سخن رفته است. در این سخنرانی‌ها تقریباً همان اندازه که به قیام و شهادت امام پرداخته شده، از خطبه‌ها و برخوردهای اسیران اهل بیت سخن رفته و به این موضوع بیش از آنچه توجه می‌شود، توجه شده است.

کتاب شهداء الاسلام فی عصر الرساله اثر استاد محمد ابراهیم آیتی است که توسط ‌بنیاد پژوهشهای‌ اسلامی انتشارات آستان ‌قدس‌ رضوی در سال 89 برای دومین بار به چاپ رسیده است. کتاب حاضر شرحی‌ تاریخی‌ است‌ از جنگها و غزوات‌ رسول‌ خدا (صلی الله علیه و آله و سلم‌)،شهدای‌ این‌ غزوات‌ و افرادی‌ که‌ در میدان‌ جنگ‌ سیاسی‌ (در مکّه‌) هنگام‌ شکنجه‌به‌ شهادت‌ رسیدند.

کتاب حاضر، چکیده‌ای از((تاریخ پیامبر اسلام(ص))) تالیف((محمد ابراهیم آیتی)) است به اهتمام((ابوالقاسم گرجی)) برای مطالعه دانشجویان رشته تاریخ تدوین گردیده است .مولف پس از مقدمه‌ای کوتاه درباره موقعیت عربستان، اجداد رسول‌الله و دوران کودکی وی، نحوه به رسالت رسیدن پیامبر(ص) و اولین اسلام آوردگان را شرح داده است .در مراحل بعدی وقایع و حوادث مهم تاریخ زندگی پیامبر(ص) طی نه فصل(براساس سال‌های پس از هجرت) عرضه شده است .

این پژوهش که بر پایه منابع دست اول تاریخ، کتب مغازی و سیره‏نگاری و متون روایی تدوین یافته دارای چند مشخصه است. یکی مستند بودن، دیگری ویژگی گزارش و روایت مقاطع حساس زندگی پیامبر (ص)، دوران بعثت و هجرت و جنگها و پیروزیهای پیامبر. نکته دیگر این است که در کنار گزارش حوادث صدر اسلام توضیحات تحلیلی کوتاهی انجام شده و با مقایسه گزارشها و روایات اتفاقات به شکلی روشن تبیین شده است. در بیان حوادث سالهای هجرت، توجه ویژه‏ای به غزوات، سریه‏ها و مأموریت‏های سیاسی صورت گرفته سپس گزارشی مفصل از نامه‏های پیامبر و گروههای وفد و نمایندگی اقوام اعراب ارائه شده است.

کتاب حاضر، ترجمه کتاب «مرآه الاسلام»، اثر دکتر طه حسین است. این کتاب با ایجاز و اختصاری خود، توانسته است سیمایی نزدیک به واقع از دوران جاهلیت عرب و کیفیت ظهور و انتشار اسلام و عوامل پیشرفت سریع مسلمانان در خاور و باختر جهان و علل عقب ماندگی آنان را چاره ای که فعلا در دست دارند، نشان دهد.

قرآن برای هدایت همه نسلها است چنانچه خدای متعال می فرماید: «تبارک الذی نزل الفرقان علی عبده لیکون للعالمین نذیرا» (الفرقان، 1) در این کلام الهی که برای هدایت ابدی بشر است، هر واژه یا کلمه بر اساس حکمتی صورت گرفته است لیکن با بررسی ترجمه های موجود از قرآن به نظر می رسد برخی از آنها ما را به غایت و هدفمان که بهره بردن از کلام وحی است نمی رسانند. در این مقاله نگارنده با شیوه تحلیلی تطبیقی به بررسی ترجمه های آیه آخر سوره یوسف پرداخته است و با ارائه دیدگاه های کلامی، قرائی و روایی ضعف و لغزش برخی از ترجمه ها را در عبارت ظنوا انهم قد کذبوا به دست آورده است؛ در واقع مترجمین و مفسرینی که چنین ترجمه ای را ارائه داده اند در توجیه ترجمه خود روایاتی را آورده اند که آن احادیث از نظر سند و متن مورد مناقشه قرار گرفته است؛ همچنین با بررسی اختلاف قرائات و دلایل و حجج قرائی به این نتیجه رسیده که این ترجمه هیچ توجیه قرائی ندارد و در نهایت این ترجمه کنار گذاشته می شود و در نهایت دلیل و علت این برداشت در نظرات مفسرین بدست می آید.