جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آنچه در پی می‌آید متن گفتگویی پر چالش میان حجت‌ الله نیکویی و حسین سوزنچی درباره یکی از مباحث دشوار در کلام اسلامی، یعنی معجزه و دلالت آن بر صدق دعوی نبوت است. پیداست که این موضوع به طور طبیعی در سه مرحله انجام می‌شود: مرحله ی اول تعریف معجزه، مرحله دوم تشخیص یا تصدیق معجزه، و بالاخره مرحله سوم نحوه دلالت معجزه است. مدعای حجت‌ الله نیکویی در این گفتگو این است که اولا متکلمان اسلامی معجزه را به گونه‌ای تعریف می‌کنند که تشخیص یا تصدیق آن امکان‌پذیر نیست و همین چالشی بزرگ را بر سر راه اثبات نبوت از طریق معجزه قرار می‌دهد. ثانیا و مهمتر از آن این است که اصولا انجام معجزه توسط مدعی نبوت به هیچ وجه مدعای او را اثبات یا تایید نمی‌کند. حسین سوزنچی در هر دو مورد نظرشان متفاوت است و به تبع اکثر متکلمان اسلامی هم معجزه‌ را قابل تشخیص و تصدیق می‌دانند و هم معتقدند که معجزه دلالت بر نبوت می‌کند. این گفتگو به همت و تلاش جناب صادق گودرزی مدیر کانال تلگرامی نبرد اندیشه‌ها صورت گرفته است. این گفتگو ادامه دارد و به تدریج در دسترس‌ عموم پژوهشگران و علاقمندان قرار خواهد گرفت.

هراری اندیشمندی اسرائیلی است که در تحلیل خود از تاریخ، آینده و چالش‌های انسان، بارها از ماهیت ادیان و تأثیرات آن در حیات بشر سخن به‌میان آورده است. او با ارائه تقسیمی سه‌گانه از حقایق هستی، دین و در رأس آن خداوند را در حد یک ماهیت اسطوره‌ای و ذهنیتِ مشترک تنزل داده است. از نگاه او، واقعیتِ خیالی دین کارکردها و مخاطراتی را در زندگی بشر پدید آورده است که باید نسبت به آنها هوشیار بود. او تذکر می‌دهد که دینِ افسانه‌ای علی‌رغم کارکردهای انکارنشدنی خود، در هر صورت پدیده‌‌‌ای خیالی است و در صورت اصالت یافتنِ باورهای آن، می‌تواند عاملی برای انحراف مسیر زندگی بشر و ترویج خشونت گردد. در این نوشتار، ضمن ارائه تصویری منسجم از نظریات پراکنده هراری در مورد دین و پیامدهای مختلف آن، به بررسی و نقد آنها مبادرت شده است. رویکرد غالب مباحث، عقلی و فلسفی است و در مواردی نیز به تناسب ادعاهایِ هراری، از مباحث تاریخی و درون‌دینی سخن به میان آمده است تا براساس آنها، صحت و سقم ادعاها و تحلیل‌هایِ هراری، در بوته نقد قرار گیرد. بر این اساس نشان داده شده است که خلط بین مقام اثبات و ثبوت در تبیین واقعیت‌های بین الاذهانی و عدم تمایز بین دینِ حق و دین محقق، از اصلی‌ترین لغزشگاه‌های هراری بوده است.

در ابتدای جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی‌زاده، مدیر مؤسسه فهیم، ضمن عرض خیرمقدم به حضار گفت این مؤسسه خصوصی بوده و با همکاری و مشارکت اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی تأسیس شده است و سعی بر این بوده که در آن، نگاه پیشرو نسبت به مسائل دینی وجود داشته باشد. او با بیان این که تاکنون جلسات مؤسسه را در سه قالب ارائه نظریه، بررسی کتاب و مناظره علمی برگزار کرده‌ایم، افزود: در تمام این جلسات، نگاهمان به مسأله‌ی مورد بحث، علمی بوده است و تا کنون نیز حدود صد استاد را برای ارائه نقطه نظرات‌شان دعوت کرده‌ایم و علت پایایی مؤسسه نیز در غیرسیاسی‌بودن و علمی‌بودن آن است. او تأکید کرد: در باب بحث حجاب که در این جلسه به آن خواهیم پرداخت، باید به دو نکته اشاره کنم؛ اول این‌که اصل حجاب بین اندیشمندان دینی به‌عنوان دستور دینی، مسأله‌ای غیراختلافی است و دوم این‌که وظیفه حقوقی و قانونی حکومت و دولت در باب حجاب و اجبار به آن را این‌جا مورد بررسی قرار نخواهیم داد؛ بلکه به محدوده حجاب که بین فقها از حیث نظری، اختلافی است، اشاره خواهیم کرد. البته در این جلسه هم قصد فتوادادن نداریم و ارائه فتوا به‌عهده‌ی مراجع تقلید است؛ بلکه می‌خواهیم بحث آکادمیک و نظری داشته باشیم و فتوادادن برعهده مراجع است.

آدرس صوت گفتگو: http://www.souzanchi.ir/wp-content/uploads/2018/03/%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86%DA%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C.mp3

امسال حدود ۵ سال از تالیف کتاب «معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی» گذشته است. بعد از تألیف نیز همانند قبل آن به تدریس این موضوع ادامه دادم که از اولین مواردش تدریس این موضوع برای دانشجویان کارشناسی ارشد رشته فلسفه علم در دانشگاه شریف در سال تحصیلی ۸۹-۹۰ بود. طبیعی است که در این سالها با نقدهایی مواجه شدم و اصلاحاتی در ذهنم رقم خورد. شاید مهمترین ایرادی که الان بر کتاب خود می‌دانم این است که در حوزه علوم انسانی ورود جامعی نداشته و نکات بسیاری را مورد غفلت قرار داده‌ام و یکی از علل آن این بود که آشنایی آن موقع من با علوم انسانی و اجتماعی، به تبع فضای عمومی کشور، تابع فضای انگلوساکسون بود و از اهمیت جریان قاره‌ای به عنوان یک جریان بشدت اثرگذار در حوزه علوم انسانی و اجتماعی بی‌خبر بودم. به هر حال امسال (نیمسال دوم سال تحصیلی ۹۴-۹۵) پیشنهاد تدریس همین عنوان برای دوره تمهیدیه سطح ۴ موسسه امام رضا علیه‌السلام مطرح شد. سطح ۴ در موسسات آموزشی حوزوی، هم‌ارز دکتری در دانشگاه‌ها محسوب می‌شود. از آنجا که گاه ورودی‌های حوزه به حوزه‌های علوم انسانی آشنایی مناسبی از این حوزه نداشته‌اند موسسه امام رضا علیه‌السلام (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی) که از موسسات آموزش عالی وابسته به حوزه محسوب می‌شود، اقدام به برگزاری دوره‌هایی با عنوان دوره تمهیدیه کرده است که در این دوره‌ها طلاب دارای مدرک کارشناسی ارشد دانشگاهی یا سطح ۳ حوزوی (که هم ارز با مدرک کارشناسی ارشد محسوب می‌شود) بدون دریافت مدرک، دوره‌های آموزشی‌ای را سپری می‌کنند تا آمادگی علمی لازم را برای شرکت در کنکور دکتری یا سطح ۴ به دست آورند. (با این توضیح می‌توان سطح این دوره را معادل با سطح کارشناسی ارشد معرفی کرد)