جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر المیزان، با استفاده از «تفسیر قرآن‌به‌قرآن» و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین ساخته و یکی از بهترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی‌های برجستة «المیزان»، نقد آرای تفسیری دیگر مفسران است. در این تحقیق کوشیده‌ایم تا با مطالعة بیش از نیمی از تفسیر المیزان، روش‌های نقد علّامه طباطبائی را در این کتاب جست‌وجو کنیم و برای هریک، چند نمونه بیاوریم علّامه طباطبائی با معیارهایی چون ناسازگاری با ظاهر آیات، ناهمگونی با صدر و ذیل آیه، استفاده از سیاق آیه، بهره‌جویی از قواعد نحوی و بلاغی، واژه‌شناسی، استفاده از تاریخ و نقد مطلق‌انگاری علوم تجربی، نگره‌های دیگر مفسران و روایات تفسیری را نقد می‌کند.

مطابق آموزه های شیعی، رابط بین خدا و مردم پس از پیامبر خدا6از طریق امامان معصوم:تأمین می گردد و غیر معصوم صلاحیت چنین مقامی را ندارد، در این راستا "الغدیر فی الکتاب و السنه و الأدب" اثر علامه امینی به منظور اثبات ولایت امام علی7از کتب و منابع اهل سنت بهره برده است. صاحب الغدیر با استناد به قرآن، حدیث، تاریخ و شعر به اثبات حقانیت علی7 به عنوان نخستین جانشین بر حق پیامبر6پرداخته است، وی همچنین به نقد شبهه ها و مطالب محرَّف، مصحَّف و مجعولی پرداختهکه از سوی برخی از افراد مغرض در جهت پوشاندن فضایل حضرت علی7 و کوچک جلوه دادن واقعه غدیر مطرح شده است، ارجاع به آراء علمای اهل سنت، تبیین تناقض در گفتار و تنافی آن با قرآن و روایات، تعارض با اجماع علمای اهل سنت و نیز بهره گیری از شیوه های نقضی و حلّی از مهمترین روش های علامه در نقد و رد این مطالب است. صاحب الغدیر به منظور ابطال تفکر ولایت غیر معصوم در جامعه و شایسته نبودن این گروه برای تصدی مقام جانشینی پیامبر6زمینه های لغزش خلفای اول تا سوم را در عرصه حکومت همچون ناتوانی در اداره حکومت و ملاک قرار ندادن شایسته سالاری در انتخاب افراد را مطرح کرده که لغزش در صدور حکم نیز مزید بر آن قابل ملاحظه است. لازم به ذکر است که منش و ویژگی های رفتاری خلفا همچون عملکردهای ناقض سنت نبوی ، عملکردهای ناقض فحوای آیات قرآنی و بذل و بخششهای بی مورد در تأیید مقصود علامه امینی راه گشا بوده است.

نقّادی و نقدپذیری در جامعة اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. انتقاد صحیح موجب شناخت نقاط قوّت و ضعف می شود و از این طریق به پیشرفت و اصلاح امور می انجامد. برای اینکه هدف اصلی نقد که تکامل و اصلاح فرد و جامعه است و مورد تأکید دین اسلام نیز می باشد، محقّق شود، لازم است نقد مبتنی بر اصول و روش های صحیح انجام شود. بهترین راه برای دست یافتن به اصول و روش های صحیح نقد که مورد پذیرش دین اسلام نیز باشد، استفاده از متون دینی یعنی قرآن مجید و کلام معصومان، علیهم السّلام، است. با بررسی انتقادهایی که در قرآن مجید و نهج البلاغه صورت گرفته، می توانیم به اصول و روشهای نقد صحیح و سازنده پی ببریم.