جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسلام و يهود هر دو از اديان توحيدي و ابراهيمي و داراي شريعت و كتاب آسماني اند. مهم‌ترين و اولين منبع دين شناخت در هر دو دين، كتاب آسماني آنان يعني قرآن كريم و عهد عتيق است. كتاب هاي مقدس اين دو دين، ويژگي‌هايي دارند و مشتركاتي؛ وجوه اشتراك و مشابهت كه موارد آن، اندك هم نيست باعث شده است كه بستري مناسب براي مطالعه تطبيقي ميان آموزه هاي اين دو دين فراهم گردد در نتيجه پيروان اين دو دين از ثمرات اين نوع مطالعه بهره مند گردند. از جمله بخش هايي كه واجد ظرفيت لازم براي مطالعه تطبيقي است، احكام جزايي اين دو كتاب است. برخي از موارد مشابهت آموزه‌هاي كيفري آنها عبارتند از: الهي بودن، شريعت‌محوري، آميختگي با اخلاق، ضمانت اجراي دروني، اعتقاد به مجازات الهي در همين جهان و عناوين مجرمانه و مجازات‌ها و تقسيمات آنها.مشابهت‌ها حاكي از وحدت سرچشمه، يعني وحي آسماني است. اما تفاوت‌ها هم فراوانند، شماري از آنها عبارتند از: نقش و جايگاه توبه در سقوط مجازات‌ها، مجازات اشياء و حيوانات، اهداف و اصول حاكم بر مجازات‌ها و زيربناي اعتقادي آنها، تنوع و تعدد مجازات‌ها براي يك رفتار مجرمانه، ادله اثبات جرم و گستره قوانين كيفري.تفاوت‌ها حاكي از استقلال احكام جزايي قرآن و نيز برتري و كامل تر بودن آن است، بنابراين شبهه اقتباس احكام جزايي قرآن از كتاب مقدس، ادعايي بدون دليل است. همچنين اين تطبيق و مقايسه گوياي ملايم‌تر بودن مجازات‌هاي قرآن و معقولانه و مترقيانه بودن آن است بنابراين شبهه خشن و غيرانساني بودن احكام جزايي قرآن، اتهامي بيش نيست.

بررسی « مباحث مهدوی » با توجه به مهمترین کتاب شیخ طوسی در موضوع مهدویت یعنی کتاب« الغیبه» علاوه بر ایجاد آشنایی با أبعاد دیگری از شخصیت علمی ایشان زمینه های جدیدی رادرتحقیقات مهدوی و ترویجوارتقاءفرهنگ مهدوی فراهم می آورد.در این رساله بعد از أخذ و استخراج نظرات شیخ طوسی و عنوان‌دهی به نکات استخراج شده به چینش منطقی مباحث پرداخته شده و بر همین اساس پایان‌نامه از فصول پنج گانه تشکیل شده است.اولین و مهمترین مسأله در این مباحث اثبات تولد آن حضرت می باشد که با به بوته نقد کشاندن دو شبهه مهم دراین رابطه یعنی شبهه در اصل مهدی باوری و شبهه در تولد آن حضرت، جواب‌های مختلفی با استناد به ادله عقلی ونقلی مختلف بر بطلان این شبهه‌ استخراج گردیده است .همچنین شبهه عمر طولانی حضرت نیز از راه ادلّه نقلی، اثبات قدرت خداوند و وجود افراد با عمرهای طولانی در طول تاریخ، به نقد کشانده شده است.همچنان که برخی از ویژگی‌های حضرت و یارانش با استفاده از روایات، جمع آوری گردیده است.نظر به اهمیت بحث از « نائبان و مدعیان» به برخی از مهمترین وظایف نائبان خاص مانند پنهان نگاه داشتن نام و مکان حضرت ، رفع شک و تردید درباره آن حضرت، گرفتن اموال متعلق به امام و توزیع آن در موارد لازم، مبارزه با مدعیان دروغین نیابت، جلوگیری از فرقه‌گرایی و اختلاف بین شیعیان و... پرداخته شده است. همچنین برخی از ویژگی‌های نائبان خاص مانند راسخ‌ترین در دین، عاقل‌ترین، پرتلاش در انجام وظیفه، عالم به علوم آل محمد (9) و... إستقراء و در مورد علت نداشتن اطلاعات کامل در مورد زندگی آنها به اموری همچون زندگی ناشناسانه، التزام به رعایت تقیه، سرّ نگه‌داری نواب و از بین رفتن منابع تاریخی توجه داده شده است.در بحث مدعیان نیابت نیز بعد ذکر برخی از این مدعیان ، عوامل پیدایش مدعیان در سه دسته عوامل زمینه ساز ، تسهیل کننده وشتاب زا ؛ بر اساس مکتوبات شیخ تنظیم و به شیوه‌های برخورد با مدعیان (مانند: آوردن خبرهای غیبی، آوردن توقیعات علیه آنان، تبریّ از آنان و روشنگری برای مردم ) و تبیین ضرورت عقلی و نقلی نیابت در این عصر پرداخته شده است.در قسمتی دیگر بعد از اثبات استمرار حجت‌های الهی تا روز قیامت و بقاء تکلیف توسط مردی از خاندان رسول خدا (9) به دو دیدگاه موجود در مورد غیبت حضرت یعنی «دیده نشدن» و « ناشناس بودن» امام (عج) اشاره و دیدگاه دوم به شیخ طوسی استناد داده شده است.در ادامه، به برخی پیامدهای غیبت در جامعه شیعی مانند فرقه‌گرایی، تلاش در توجیه امر غیبت، تبیین امامت و... اشاره گردیده و ضمن ذکر برخی علل غیبت (مانند عدم آمادگی مردم، نبود جانشین، بیم از کشته شدن، امتحان مردم و...) و برخی آثار حضور امام (مانند واسطه فیض بودن، امید بخشی و...) به ضرورت انتظار سازنده و برخی آثار آن مانند صبر و پایداری، اصلاح و خودسازی خود و دیگران و... اشاره شده است.در قسمت پایانی نیز بعد از ذکر چهار ویژگی‌ ظهور حضرت ( حتمی بودن، مخفی بودن، پدیدار شدن در ایام نومیدی، پدیدار شدن بعد از فراموشی) به تبیین تفاوت علایم و شرایط و برخی از علایم و شرایط ظهور همچون ندای آسمانی، امتحانات فراوان، فراگیری ظلم و... اشاره گردیده است.همچنین به برخی از ویژگی‌های حکومت آن حضرت همانند پذیرش همگانی، حکومت مستضعفان، حکومت صالحان، جهانی بودن اشاره شده است.

این تحقیق به بررسی برخی شبهات دربارۀ مذهب «امامیه» پرداخته است که عبارتند از:ـ مجعولیّت امامیه و فقدان مشروعیت آن در منابع اسلامی.ـ بی اطلاعی برخی اصحاب ائمه طاهرین (ع) از «نام و هویّت» امام بعدی.ـ تنظیم کردن تعداد ائمۀ طاهرین (ع) در عدد «دوازده» توسط «امامیه» به بهانۀ واهی غیبت امام دوازدهم.مراجعه به منابع حدیثی معتبر نزد منتقدان و نیز دلائل و شواهد مستند تاریخی، نتایج زیر را بدست می‌دهد:ـ روایات مرتبط با موضوع، نظیر حدیث «ثقلین»، «سفینۀ نوح» و از همه تعیین کننده تر، احادیث «دوازده خلیفه»، موجود در منابع معتبر منتقدان، نشان‌دهندۀ مشروعیت و اصالت «مکتب ائمه اثنی عشر» می‌باشد و از آنجا که در تاریخ اسلام، اعتقاد به «دوازده امام» به جز «امامیه»، از سوی هیچ مذهبی اعلام نشده است، شبهۀ عدم مشروعیت معطوف به دیگران است.ـ به گواهی تاریخ، بی اطلاعی برخی اصحاب، از نام و هویت امام بعدی، معلول فشار و سختگیری مستمر حاکمیت بر علیه ائمه طاهرین (ع) و شیعیان و ایجاد فضای تقیه و هراس و احتیاط بوده است، در چنین شرایطی، طبیعی است که به جز اندکی از اصحاب درجه اول، اکثر شیعیان از نام امام بعدی بی اطلاع باشند.ـ احتمال جعل حدیث دربارۀ بی اطلاعی اصحاب نسبت به «تعداد ائمه» (ع) و هویت امام بعدی، به منظور بی اعتبار نشان دادن مذهب امامیه دور از واقع نیست.ـ سابقه تاریخی اعتقاد به «غیبت» امام دوازدهم مدت‌ها پیش از پدیدۀ غیبت در میان امامیه، شبهۀ جور شدن اتفاقی یا جعل و تنظیم تعداد ائمه طاهرین (ع) در عدد «دوازده» را برطرف می‌سازد.

در طول تاریخ شخصیت‌های بزرگ و انسان ساز- مخصوصاً پیامبران- همواره از سوی مخالفان کینه‌توز در معرض اتهامات و نسبت‌های ناروا قرار داشته‌اند و به پیامبر (ص)که برگزیده‌ی خلق عالم است از همان صدر اسلام اتهامات زیادی نسبت داده شد و این موضوع در دوره‌ی معاصر توسط مستشرقان شدت بیشتری گرفت و ملحدان هم با اسوه‌گیری از راه و روش آنها این تهمت‌ها را بازگو کردند تا در میان مسلمانان ایجاد شبهه بکنند. یکی از روش‌های آنها استفاده از فضای مجازی یا همان اینترنت بوده است. این تحقیق نیز با عنوان تحلیل و نقد شبهات توهین‌آمیز به پیامبر اکرم (ص) در فضای مجازی درصدد است تا با مراجعه به سایت‌های مخالفان و دشمنان اسلام به استخراج شبهات وارده پیرامون پیامبر (ص) بپردازد و پس از دسته‌بندی شبهات در حوزه‌های مختلف و مراجعه به قرآن و احادیث و کتاب‌های مختلف و متقن و دلایل عقلی به پاسخ این شبهه‌ها مبادرت ورزد.این پژوهش در گردآوری اطلاعات، از شیوه کتابخانه‌ای و در تحلیل بر اساس روش تحقیق توصیفی- تحلیلی عمل کرده است. و روش کار به این صورت بوده است که ابتدا به سایت‌های مخالف و معاند اسلام مراجعه شده و پس از استخراج شبهات با استفاده از منابع متقن به پاسخ این شبهات پرداخته شده است.این تحقیق به این نتیجه رسید: شبهاتی که در فضای مجازی مطرح شده بود بیشتر از طرف ملحدین بود و بیشتر آن‌ها قبلاً توسط مستشرقان ایراد شده و برخی از شبهه‌ها مانند دلایلی که منکران در رد معجزه‌های معراج و شق‌القمر آورده بودند؛ به‌روز بود. برخی از این شبهات از کتاب‌های تاریخی و یا حدیثی منشأ گرفته بود که مخالفان بدون بررسی سند روایت، مطرح کرده بودند از این جمله، می‌توان افسانه غرانیق را ذکر کرد که در کتاب تاریخ طبری آمده است. برخی دیگر از شبهات مطرح شده توسط مخالفان اسلام به علت تفسیر نادرست از آیات قرآن بود چرا که کورکورانه به قرآن مراجعه کرده و آیات صریح قرآن را طبق باب میل خود، تفسیر کرده‌اند، مانند آیه ختم نبوت که در متن پایان‌نامه به طور مفصل به آن پرداخته شده است.

تاریخ نگاری از حوزه‌های چالش برانگیز در تاریخ اسلام و در میان گروه‌ها و فرق مسلمان می‌باشد. برخی مخالفان شیعه به ویژه وهابیان در رقابت و نزاع با شیعه می‌کوشند اولا نقش شیعیان را در تاریخ نگاری اسلامی و تدوین آثار تاریخی بسیار برجسته و پررنگ نشان دهند و ثانیا راویان و مورخان شیعه را به تاریخ سازی و جعل أخبار و روایات شیعی متهم کنند.یکی از نمایندگان این تفکر، عبدالعزیز نورولی است که در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری کوشیده تا با خدشه در ناقلان بعضی از وقایع مهم تاریخ اسلام در سده اول و برخی فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام به خصوص مناقب علی‌علیه‌السلام، آن حوادث و فضایل را جعلی و ساخته راویان و مورخان شیعه وانمود سازد.این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به برخی از شبهه‌ها و انتقادهای مخالفان انجام شده و پس از تبیین مناظرات تاریخی شیعه و سنی و با بررسی اوضاع منازعات عصر حاضر، مباحث را از دو جنبه پی گرفته است. از سویی به معرفی شماری از تاریخ نگاران و تحلیل تاریخ نگاری شیعه پرداخته شده و چنین نتیجه گرفته است که حجم و گستره تاریخ نگاری شیعه نسبت به اهل‌سنت به مراتب کم‌تر بوده و این شیعیان هستند که محتاج منابع سنی می‌باشند. از سوی دیگر به نقد کتاب پیش گفته پرداخته و آن را از حیث أسناد و منابع، روش و محتوا غیر علمی و غیر تاریخی ارزیابی کرده است.

بحث عقلانی در دین، مخصوصا در دین اسلام، پیشینه‌ای غیر قابل انکار دارد. بحث شبهه‌ی تحریف قرآن را می‌توان از همین منظر مورد مطالعه قرار داد به این نحو که شبهات دینی، معمولا محلّ بحث‌ها و مطالعات عقلانی بوده‌اند. از طرفی، دین اسلام با ارزش و جایگاهی که برای عقل قائل است، مستقیم و غیر مستقیم سفارش نموده از عقل به عنوان ابزاری جهت شناخت صحیح استفاده شود؛ یکی از این زمینه‌ها، برخورد عقلانی با شبهه‌ی تحریف قرآن است، که با بررسی آن نمایان می‌شود، همانطور که عنصر عقل- علاوه بر نقل- در پیدایش آن نقش داشته، در ردّ این شبهه نیز عملکردی قابل توجه دارد؛ به این طریق که نه تنها تعداد پر شماری از پاسخ‌های ارائه شده به قول تحریف عقلی هستند، بلکه با قابلیت تقسیم بندی آنها به ادله‌ی عقلی دینی و فرا دینی، کاربرد بیشتر این ادله نسبت به ادله‌ی نقلی، بیش از پیش نمایان می‌شود؛ چون با ادله‌ی عقلی فرا دینی است که می‌توان، موضوع عدم تحریف قرآن کریم را حتّی در خارج از مرزهای حوزه‌ی دین اسلام اثبات نمود.

مهدویت، آموزه ای است که در حوزه های مختلف دارای نظر و راهکار است.در راستای سیاست، اقتصاد وامورات اجتماعی و فردی. در این پژوهش بر آنیم تا کارکردهای تربیتی آموزه مهدویت را با توجه به وسع و توالن خودمان تبیین کنیم.با توجه به آیات و روایات مربوط به امام زمان علیبه السلام، قبل از هر چیز باید شناخت و معرفت خودمان را نسبت به امام، جایگاهی که در عالم هستی دارند و اینکه گروندگاه به ایشان چه جایگاهی دارند و چه تعریفهایی از آنها شده، نشل منتظر میتواند با توجه به شاخصهای منتظران حقیقی که در قالب تعریف از آنها بیان شده دنبال راهکارهایی می رود تا جزو منتظران حقیقی باشد که در روایاتمان به آن راهکارها اشاره شده است، اموراتی از قبیل ارتباط، توسل ، ذکر، تلاش در راستای رضایتمندی حضرت و تبعیت. در بحث اجتماع نیز ابتدا باید جامعه منتظر رغبت و اشتیاق را برای رسیدن به جامعه آرمانی در خود ایجاد کند و با الگو قرار دادن حکومت مهدوی و برنامه های اماکم در زمان حکومتش و با استفاده از ظرفیتهای نهاد های تاثیر گذار در جامعه به هدف نهایی خود برسند.البته در این بین شبهاتی هم مطرح است که با درایت تمام بایستی به آنها جواب داده شود.

تحقق وحی در برهه ای از تاریخ و استفاده از ادبیات رایج عصر بعثت از یک سو و نقد کتابهای مقدس از سوی دیگر، این شبهه را در ذهن بعضی از مستشرقان و روشنفکران ایجاد کرده اند که قرآن، محصول و مخلوق زمان خویش است و در برهه ای از تاریخ با صبغه تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی خاص و متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطب آن تحقق یافته است و در بیان عقاید نیز به جنبه هایی از عقاید و دیدگاههای عصر خود توجه می کند و لازمه این کلام، نفی جاودانگی احکام و آموزه های قرآنی است؛ درحالی که قرآن آمده است تا فرهنگ زمانش را اصلاح و فرهنگ قرآنی را جایگزین کند. به همین جهت از یکسو متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطبش از عنصرهای مختلف این فرهنگ در راستای هدفهای نزولش بهره می گیرد؛ به گونه ای که بی توجهی به فرهنگ زمانه موجب می شد که عرب جاهلی در جاهلیت خود باقی بماند و رسالت پیامبر اکرم (ص)، ناقص و ناتمام بماند و از سوی دیگر قرآن به گونه ای سخن گفته است تا پاسخگوی نیازهای همه جهانیان در همه زمانها باشد و به عنوان تنها کتاب آسمانی تحریف نایافته، گفتار و پیام خداوند را به طور مستقیم در دسترس بشریت قرار داده است؛ زیرا هدف، هدایت انسانها بوده و به گونه ای نازل نشده است تا تحت تأثیر فرهنگ و محیط جغرافیایی خاصی قرار گرفته و احکام را برای جمعیت خاصی بیان کرده باشد. لذا برای فهم صحیح قرآن باید با توجه به واقع گرایی احکام، امور ثابت و متغیر، الغاء خصوصیت و تعیین مناسبتهای مربوط به احکام، پیامهای قرآن را از لایه های زیرین معانی کشف کرده و از آنها در حل مسائل مستحدثه برای دوره های مختلف کمک گرفت. به همین جهت قرآن برخلاف سایر کتابهای مقدس از هرگونه تحریفی مصون مانده است و نقد آنها و آشکار شدن تناقضها در آنها قابل تسری به قرآن نیست.با این بیان نه تنها بین تاریخمندی قرآن و جاودانگی آن هیچ گونه تنافی وجود ندارد؛ بلکه مراعات مسائل تاریخی عصر بعثت در قرآن سبب شده است تا در ابتدا نسل اول که مخاطبان اولیه قرآن هستند، قرآن را بفهمند و نسلهای دیگر نیز از ورای آنها متحول شوند و قرآن جاودانه بماند.

موضوعی که در این پایان نامه مورد بحث است تبیین معاد و ضرورت آن و بررسی شبهات از دیدگاه متکلمین مسلمان است . پس از بیان مقدمه و کلیاتی از مسائل رساله راجع به ضرورت و امکان معاد ، معاد در لغت و اصطلاح و در آیات و روایات ، در فصل دوم نگارنده به بررسی و تبیین معاد از دیدگاه متکلمین مسلمان می پردازد . کوشش شده است در حد توان و یارای خویش آراء و اندیشه های گوناگون گروه های مختلف مسلمان ، چه از لحاظ کلامی همانند معتزله و اشاعره و شیعه و چه از لحاظ قرآنی بررسی شود . در فصل سوم نگارنده به بررسی و واکاوی مرگ و حقیقت آن و همچنین به بررسی حقیقت انسان می پردازد . در فصل چهارم به بیان دلایل وقوع معاد ، اعم از دلایل عقلی و نقلی و حسی و تجربی و همچینین دلایل عینی و تاریخی معاد پرداخته شده است . در فصل پنجم شبهات منکرین معاد علی الخصوص معاد جسمانی و پاسخهای متکلمین به این شبهات و اشکالات مورد بررسی قرار می گیرد .

با توجه به لزوم جداسازی حق و باطل از یکدیگر، لزوم تعیین تکلیف مسایل و ضمانت سعادت انسان و این‌که اطاعت از امر فرمان‌روا لازمه‌ای دارد، شناخت حق و باطل ضروری به نظر می‌رسد. علم تفصیلی به حق، ‌حصول اطمینان، استقلال اندیشه، عدم فردگرایی، یقین‌گرایی و بصیرت از لوازم شناخت حق و باطل می‌باشد. جدیت و تلاش، موشکافی، دوری از هوای نفس، ثبات قدم و پرهیز از شتاب‌زدگی، راه رسیدن به شناخت حق و باطل و در مقابل، کنجکاوی بی‌جا، اصرار بر جهل، بزرگنمایی، شتاب‌زدگی و جَوزدگی از موانع رسیدن به شناخت حق است. عاقبت به خیری از پیامدهای شناخت حق و باطل در بعد فردی و پیروی از امام حق و انسجام ملی از پیامدهای آن در بعد اجتماعی است.سه معیار مطابقت با وحی، سیره معصومین(ع) و فطرت یا عقل سلیم به عنوان معیارهای شناخت حق و باطل از کلام امام علی(ع) استخراج می‌شود. دین اسلام و قرآن کریم با شاخصه‌هایی از جمله فرقان، هموار، هدایت‌گر، مستقیم و حجت است، از شاخه‌های تطبیق موضوع با وحی است. پیامبر اکرم(ص) دارای ویژگی‌هایی از جمله آشکارکننده حق، داور، حق‌رو و فصل‌الخطاب هستند؛ امیرالمومنین(ع) نیز قاطع در راه حق، حق‌پو، راستگو، پاسخگوی ندای حق، عالم به حق، حق‌جو و حق‌یاب هستند؛ ائمه اطهار(ع) نیز دارای وحدت رویه، مرجع حق، زمامداران حق و پرچم‌داران حق هستند؛ لذا به عنوان یکی از معیارهای شناخت حق در کلام امام علی(ع) معرفی شده‌اند.ویژگی‌های حق عبارتند از میانه‌بودن حق، سنگینی و گوارایی، تأثیرگذاربودن، شایسته پیروی‌بودن، روشن‌بودن، کمی یاران، اختلاط با باطل، مخفی‌بودن و داشتن مخالف بسیار. ویژگی‌های باطل نیز عبارتست از تظاهر و جلوه‌گری، کثرت طرفداران، پر سر و صدا بودن، شباهت با حق، گوشه‌نشینی خواص و نیت باطل. پیمان‌شکنان، دشمنان دوست‌نما و خواص ساده‌لوح، گمراهان و منافقان به عنوان مصادیق باطل معرفی شده‌اند. عمل‌گرایی، ایمان راستین، برپاکننده حق، حق‌گویی و حق‌پویی؛ خصوصیات طرفداران حق و شعارگرایی، مدعیان دروغین، ایستادگی در مقابل حق، شراکت با شیطان و خودمحوری؛ خصوصیات طرفداران باطل شمرده شده است.از آنجا که به دلیل علمی‌بودن شناخت کلیات حق و باطل، نمی‌توان در عالَم خارج، حق و باطل واقعی را با آن شناخت معین نمود، پس نیاز به مهارتی به نام بصیرت است تا بتوان حق و باطل و ویژگی‌های آنها را تطبیق نمود. در دوران غیبت معصوم(ع) حکم حاکمان صالح به حق نزدیک‌تر است و در زمان حکومت حاکمان ناصالح، رأی عالمان و راویان احادیث ائمه(ع) معتبر است. در زمان حاکمیت حاکمان صالح که عالم دینی نیستند، نظر علما صائب است. البته در دو مورد اخیر، آرای عالمانی که دارای تخصص بیشتر ـ اَعلَم در موضوع ـ هستند، معتبرتر است. رضایت و خواست جامعه، هنگامی که بر اساس موازین اسلامی باشد، مورد تأیید است و این به هیچ وجه نتیجه نمی‌دهد که حکومت به خواست مردم می‌تواند از معیارهای اسلامی دست بردارد. شرایط بیان حق عبارتست از این که انسان باید با توجه به موقعیت‌ها، سنجش ظرفیت‌ها، زمان‌ها و مکان‌ها به بیان حقایق اقدام کند.