جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

المفردات فی غریب القرآن اثر راغب اصفهانی شناخته شده ترین نوشتار غریب القرآن از پیشتازی أمیرمؤمنان (ع) در حوزه غریب القرآن نشان دارد و گویای بزرگی مقام آن امام در دیدگان راغب است. او فضایل علی (ع) را یاد کرده، به روایات آن حضرت (ع) استناد می جوید و با احترام ویژه ای از ایشان سخن می گوید. مفردات، حاکی از تشیع نویسنده آن نیست از این رو دانش و دیگر ویژگیهای امام (ع)، وی را به یاد کردن و بهره بردن از سخنان علی (ع) واداشته است .

ابان بن تغلب (م 141 ق) از سرآمدان شاگردان مکتب اهل بیت: بود که افتخار همراهی امامان معصوم زمان خود را داشت. مهارت وی در علوم گوناگون به شخصیت او جامعیتی بخشید که هم شیعه و هم اهل سنّت را به ستایش وا داشت. ابان، معارفی ناب آموخت و هم‌زمان به پرورش و تدوین ‌‎آن‌ها ‎‌‏‏‏‏‏‎‌‏‏‏‏‏‎‌‏‏‏‏‏پرداخت. تألیفات ابان همچون انبوهی از نگاشته‌های عصر وی به دست ما نرسیده است؛ اما میان آثار موجود می‌توان محتوای آن‌ها را تا حدودی ردیابی ‎‎‎‎و بازیابی کرد. این نوشتار بر آن است تا جایگاه ابان بن تغلب را در تفسیر قرآن بیان، و ویژگی‌های تفسیر «غریب القرآن» یا «معانی القرآن» وی را بازگو نماید.

در قرآن با واژگانی روبرو می‌شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند تلاش بیشتر می‌باشیم که ‌از آنها به غریب القرآن یاد می‌شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه‌های علم مفردات و یکی از آثار در این زمینه مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس می‌باشد.این پرسش و پاسخ‌ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می‌گیرد؛ اما کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ‌ها پرداخته‌است.با توجه به ‌اینکه فقط کلام پیامبر و معصوم حجیت دارد و جایگاه بالای علمی، سبب حجیت مطلق نمی باشد ، پس نقد و بررسی علمی ‌بر این مجموعه می‌تواند برای محققین مفید فایده باشد.لذا در این پژوهش40 واژه قرآنی، با مراجعه به حدود 60 منبع لغوی، تفسیری و علوم قرآنی بررسی و با پاسخ ابن عباس در مقابل پرسش نافع بن الازرق ، مقایسه و مورد نقد و بررسی قرار گرفته ‌است؛ که در مجموع می‌توان پاسخ‌های ابن عباس را به چند دسته تقسیم کرد: پاسخهایی که با دیدگاه لغویون و مفسرین کاملا هماهنگ است و پاسخهایی که به ظاهر مشابه نیستند اما با کمی تامل می توان فهمید که در واقع این معانی در راستای یکدیگر بوده و عمدتا از آثار و نتایج آن معنای اولیه هستند.