جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده با توجه به شخصیت بسیار والا ی آقا محمدرضا قمشه ای در مباحث فلسف ی و عرفان ی متأسفانه کمتر کس ی به گزارش و شرح اندیش ه های آن حکیم سترگ پرداخته است . مقاله پیش رو بر آن است که نگاه ی اجمالی به آثار او بیفکند و به کندوکاو ی در آراء و افکار او بپردازد . اگرچه نویسنده خود معترف است که فهم و تبیین اندیشه های عرفا نی شخصی تی همچون آقا محمدرضا - که او را از بزرگ ترین شارحان مکتب محی ی الدین دانست ه اند- در توان او نیست، اما با بضاعت اندک خود به گزارش گوش های از اندیش ههای او پرداخته است

کتاب حاضر حاوی ۲۷ مقاله فلسفی و کلامی دکتر دینانی است که در زمان‏های مختلف و مناسبت‏های گوناگون نگاشته شده است. بخش هایی از عناوین بیست و هفت گانه این مجموعه شامل: انسان کامل، شبه آکل و ماکول، متناهی و غیر متناهی و ... میباشد.

عقل به مثابه یکی از ابزارهای شناخت و معرفت انسانی جایگاه رفیعی بین فلاسفه و اندیشمندان دارد، اما در عرفان بسیاری از عارفان، عقل را حجاب شناخت و معرفت می دانند، موضوع اصلی در عرفان نظری ابن عربی و نگرش عرفانی ملاصدرا، شناخت اسما، صفات و افعال حق تعالی است. ابن عربی در عین احترام به جایگاه عقل، عقل نظری را در معرفت به حق عاجز و ناتوان می شمارد و معتقد است عقل در شناخت حق تعالی دو مقام و مرتبه دارد: یکی مقام ادراک و دیگری مقام قبول و پذیرش، عقل را در مقام ادراک و شناخت ذات حق و بعضی از مراتب تعینات و تجلیات حق، ناتوان معرفی می کند. اما عقل را در مقام پذیرش و قبول، قادر به شناخت حق می داند و برای آن محدودیتی قائل نیست. ملاصدرا نیز برای عقل در شناخت حق و اسما و صفاتش حد و مرزی قائل است و معرفت حقیقی را از راه شهود قلبی و فراتر از استدلال عقلی می داند. وجه مشترک ملاصدرا و ابن عربی در این است که هر دو معتقدند، راه های حسی و عقلی برای رسیدن به همه جنبه های عالم واقع، ناقص و ناتمام هستند، اما همین ابزارهای شناخت یعنی حس و عقل و خیال را مظهری از مظاهر حق می دانند که انسان باید حد و حدود هر یک را بداند و هیچ کدام را ملاک قضاوت نهایی در مورد ناشناخت ها قرار ندهد. در این مقاله ابتدا نظر ابن عربی و سپس دیدگاه ملاصدرا طرح و به دنبال آن وجوه اشتراک و افتراق آنها در مورد عقل بررسی می شود.