جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مردم همه جوامع، ملیتها و ادیان در برابر ستم حکام ظالم خود دل به نصرت الهی می بندند و به این معتقدند که در یک عصر تاریک و بحرانی جهان که فساد و بیدادگری و بی دینی همه جا را فرا می گیرد یک نجات دهنده بزرگ جهانی طلوع می کند و به واسطه نیروی فوق العاده غیبی اوضاع آشفته جهان را اصلاح می کند و خداپرستی را بر بی دینی و مادیگری غلبه می دهد. این نوید خوش را در تمام کتابهایی که به عنوان کتاب آسمانی باقی مانده اند مانند کتابهای مقدس زردشتیان، تورات یهودیان، انجیل مسیحیان و کتب مقدس بوداییان می توان دید و بالاخره این همان وعده ای است که خداوند در قرآن به مردمان مؤمن فرموده که ایشان را جانشین ستمکاران خواهد کرد آنچنانکه قبل از این در مورد پیروان گذشته نیز این وعده محقق شده است ولی درباره امت اسلامی مژده های دیگری نیز در بر دارد مثلا پس از حکومت فرعون و قبطیان که پیروان موسی(ع) در سرزمین قبطیان مصر سکونت نمودند احکام توریه بر مردم کاملا حاکم و فرمانروا نبود فقط بنی اسرائیل از مبارزات طولانی آسوده و ایمن گشتند ولی درباره امت اسلامی، عصر و زمانی پیش خواهد آمد که دین اسلام و برنامه مکتب عالی قرآن در قلوب عموم مردم فرمانروا گردد و مورد رضایت و انقیاد سلسله بشر خواهد شد که عموم مردم از این دین مرضی اسلام و برنامه قرآن پیروی نموده و کسی به تمرد و مخالفت با اصول اعتقادی آن برنخواهد خواست بلکه بطور عمومی در مقام انقباد و اطاعت بوده و برای همیشه فرمانروا خواهد بود. قرآن برای اثبات این ادعا و هم برای اینکه ستمکاران را متنبه نماید در جاهای متعدد سرگذشت اقوامی را که این سیر تکاملی تاریخی را گذرانده اند نقل می فرماید که ایشان چگونه به گناهانی گرفتار بودند و به نصیحت پیامبران و خیرخواهان جامعه عمل نکردند تا سرانجام به گونه ای از عذاب خداوند گرفتار شده و نسل آنان منقرض و نابود می گردد. حتی در مواردی سرزمینهایی که از این اقوام باقی مانده را ذکر، و مردم را دعوت فرموده تا از این سرزمینها عبور کرده، این آثار را ببینند و از آن عبرت بگیرند. این رساله در موضوع استخلاف امتها ابتدا به شرح گونه های مختلف بیان شده به معنی جانشینی امتها در قرآن پرداخته است پس از آن رفتاری را که مردم ستمکار از خود نشان می دهند که به واسطه آن موجبات عذاب الهی را به گفته قرآن فراهم می کنند و شکلهای مختلف عذابهای هلاک کننده بررسی شده و در انتها سرگذشت اقوام هلاک شده از جمله قوم حضرت نوح، قوم عاد، قوم ثمود، قوم حضرت شعیب و قوم فرعون از زبان قرآن آورده شده است.

این پژوهش عهده دار تبیین چیستی خلیفة اللهی در قرآن و بررسی نحوه پیوند آن با امامت است. گسترده ترین آیه در زمینه استخلاف آیه 30 سوره مبارکه بقره است، خلیفة الله برترین موجودات و دارای شؤون متمایزساز از دیگران است. امامت در دیدگاه شیعه عبارت از جانشینی انبیاء و خلافتی از جانب حق تعالی در همه امور دینی و دنیایی است که با نصب الهی تعیین می شود. امامت در دیدگاه اهل سنت نوعی رهبری عمومی با هدف حراست از امور دین و دنیای مردم و جانشینی و نیابت از نبی است. از نظرگاه شیعه فرقی بین خلیفة الله قرآنی و امام نیست و رابطه منطقی بین این دو مقوله تساوی است. امام و خلیفه مورد نظر اهل سنت فقط در حوزه اجرا و خلافت و ولایت ظاهری دنیایی(که یکی از کارهای خلیفة الله است) با خلیفة الله هماهنگ است. خلیفة اللهی که ولی الله، واسطه فیض و معلم ملائکه است نمی تواند با امام مد نظر اهل سنت تطبیق داشته باشد.