جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود.) در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی از عناوین و موضوعاتی که در این جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب الایمان و الکفر، تتمة الابواب مکارم الاخلاق (باب 39 الي 59) مشتمل علي: ما به کمال الانسان و معنی المروءة و الفتوة، المنجیات و المهلکات، اصناف الناس و مدح حسان الوجوة و مدح البله، حب الله تعالی، ترک الشهوات و الاهواء، الاخلاص، الورع، الزهد، الخوف و الرجاء و حسن الظن بالله تعالي.

شناخت خدا مهمترین وبا ارزشترین شناختها است که بدون آن اساسی برای سایر شناختها نیست. شناخت خدا گاهی از راه عقل است وگاهي به شناساندن خدای تعالی خودش را به بندگان، که شناخت اولی شناخت غیابی است با تأمّل در مخلوقات خدا که نشانه های او هستند. شناخت دیگر شناخت شهودی است که خدای تعالی خودش را به سبوحیّت ومقدّس بودن از هر شباهتی به مخلوق ویا نقصی معرفی مینماید. گر چه بین دو شناخت (عقلی وفطری) تعارضي نیست (چرا که در معرفة الله بالله انسان ها آن چه را به عقل وکاوش مي یابند شهودا آن را وجدان مي کنند ولذا هیچ گاه او را تعقّل نمي کنند وذاتش را درك نمی کنند) ولی شناخت او به خودش شناختی حقیقي و وجدان سبوحیت وقدس اوست. در این کتاب فرق دو شناخت و ادله آن ها به تفصیل بیان شده است. بعضی از بزرگان سعی نمودند که شناخت خدا را به خودش ثبوتا واثباتا مورد نقد قرار دهند که در این نوشتار به نقد و بررسی آن ها میپردازیم.

مختصر حاضر درباره مائیت و ماهیت عقل و معنای آن می باشد.

علم اخلاق اسلامی(جلد۱) ترجمه دقیق و روانی است از کتاب جامع السادات تالیف عالم ربانی مولی مهدی نراقی به قلم استاد جلال الدین مجتبوی در کتابهای اخلاقی نوشته شده توسط علمای بزرگ اسلامی معمولا یا صرفا جهت منطقی و فلسفی منظور بوده و یا هخلاق از حیث دستورات دینی و معارف اسلامی پرداخته شده است. اما در این کتاب هر دو جنبه مورد توجه قرار گرفته است. یعنی هم به جهت اشتغال بوجه دینی و معارف اسلامی عنوان اخلاق اسلامی بر آن برازنده است و نیز پرداختن به مباحث عقلی و نظری آن را شایستگی علمی بخشیده و به این جهت مترجم دانشمند کتاب عنوان اخلاق اسلامی را برای آن برگزیده است. کتاب شامل سه بخش است : در دو بخش اول مولف علامه به مباحث نظری و علمی - فلسفی در خصوص انسان نفس آدمی و قوای آن و اقسام اخلاق پرداخته است و آنها را همچون مقدمه برای مباحث بعدی قرار داده است. در بخش سوم که بخش اصلی کتاب محسوب می شود در ذایل و فضایل نفسانی را بر شمرده و شرح نموده است. همچنین در قسمت با استناد به آیات و روایات رذایل را شرح کرده و چگونگی مبارزه و علاج آن را برشمرده و فضایل مقابل آن را به خواننده معرفی کرده است. مولف گرانقدر که خود وارسته و مهذب بوده در جای جای کتاب و به تناسب به نصیحت و اندرز مخاطب پرداخته و با کلامی موثر و نافذاورا به تهذیب اخلاق و تصحیح گفتار و کردار دعوت نموده است. لازم به ذکر است که کتاب حاضر اولین کتاب در میان کتب اخلاق اسلامی است که هر یک از رذایل و فضایل اخلاقی را به شرحی که در بالا گفته شد در تحت یکی از قوای نفس تقسیم بندی نموده و به آن نسبت داده است و از این بابت بر کتب پیشین خود رجحان دارد.

کتاب " النیه و الخلاص" اثری ارزشمند از امام خمینی ره و بخشی از کتاب چهل حدیث معروف ایشان می باشد که درباره نیت و اخلاص و مسائل پیرامون آن بحث می کند.

المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء، نوشته مرحوم فيض كاشانى (رض)، بهترين و كامل‌ترين تلخيص و تهذيب كتاب «إحياء علوم‌الدين»، اثر امام محمد غزالى است كه بر اساس مبانى و اعتقادات «شيعه» به رشته تحرير درآمده است. شناخت ارزش و اهميت اين كتاب، منوط به اطلاع از مضمون و محتوا و هم‌چنين نقش«احياء علوم‌الدين» در تفكر اسلامى مى‌باشد. به يقين، در ميان مجموعه‌هايى كه كليت فرهنگ و معارف اسلامى را دست‌مايه تأليف خود قرار داده‌اند، كمتر كتابى همچون «احياء» توانسته است توجه همگان را به خود جلب نمايد. بيان روان، آسان و سليس غزالى در اين كتاب، «احياء» را از كتاب‌هاى هم‌رديف خود، همچون «فتوحات» ابن عربى متمايز ساخته است. همين ويژگى، موجب شده است كه «احياء» در ميان عموم مردم نيز مورد توجه قرار گيرد و جدا از درس و بحث مدرسه‌اى نيز خوانده شود. قطعا كتابى با اين گستره مخاطب، لازم است كه به مطالب درست و صواب اشاره نمايد و از افكار و انديشه‌هاى نادرست و يا حداقل غير اجماعى ميان مسلمانان پرهيز كند. محدث كاشانى، با علم و اطلاع از مرتبت و اهميت «احياء»، به بهترين شكل ممكن با مطالب آن برخورد كرده است و در مجموعه‌اى به وزان اصل كتاب به تلخيص و تهذيب آن پرداخته است. مؤلف، با توجه به قدرت و تسلطش بر علم اخلاق، فقه و حديث، به‌خوبى از عهده اين كار برآمده است. مرحوم فيض، دريافته است كه «احياء» از جهات متعدد زير محتاج پيرايش و ابهام‌زدايى است: - اشتمال بر قصص و روايات عجيب و خرافى كه اهل تصوف در نقل و ذكر آنها بى‌پروا هستند؛ - ابتنا بر فقه و مذاق اهل سنت؛ - بى‌مبالاتى در نقل اخبار و احاديث مجهول و يا ضعيف. اينها از مهم‌ترين مشكلات علمى كتاب به شمار مى آيند، همين مشكلات باعث شده است كه قاطبه «اماميه» از اين كتاب پرهيز نمايند و محدث كاشانى، با اين تهذيب و تلخيص، سعى در از ميان بردن اين بينونت و جدايى، نموده است. محدث كاشانى، خود، در اين باره مى‌فرمايد: «...و كان كثير من مطالبه، خصوصا ما في فنّ العبادات منها مبتنيا علي أصول عامّية فاسدة و مبتدعات لأهل الأهواء كاسدة و كان أكثر الأخبار المرويّة فيه مسندة عن المشهورين بالكذب و الافتراء على اللّه و رسوله(ص) ممّن لا وثوق بأقوالهم مع وجود ما يطابق العقل منها و الدّين في أحاديثنا المرويّة عن أهل العصمة و الطهارة و أهل بيت الوحي و السفارة(ص) ببيان أحسن و طريق أتقن و كان فيه من الحكايات العجيبة و القصص الغريبة المرويّة عن الصوفيّة ما لا يتلقّاه أكثر العقلاء بالقبول لبعدها عن ظواهر العقول مع قلّة فائدتها و نزارة عائدتها إلى غير ذلك من الأمور الّتي كان يشمئز عنها قلوب أهل الحقّ من الفرقة الناجية الإماميّة و ينبو بسببها عن مطالعته و الانتفاع به طباع أكثرهم. فرأيت أن أهذّبه تهذيبا يزيل عنه ما فيه من الوصمة و العيب، و أبني مطالبه كلّها علي أصول أصيلة محكمة لا يتطرّق إليها شكّ و لا ريب، و أضيف إليها في بعض الأبواب ما ورد عن أهل البيت(ع) و شيعتهم في ذلك الباب من الأسرار و الحكم المختصّة بهم(ع). و أختصر بعض مباحثه بنظم فرائده و حذف زوائده لكي يزيد فيه رغبة متناوليه و أفصّل أبوابه الطويلة بفصول قصيرة لئلا يملّ متعاطيه من دون تصرّف في ترتيب أبوابه و فصوله بتأخير ما قدّم أو تقديم ما أخّر و لا في تقرير ألفاظه و عباراته مهما تيسّر؛ لأنها كانت في غاية الجودة و الإحكام و نهاية المتانة و الإبرام...». با همه دخل و تصرف‌هاى فيض، اساس كتاب «احياء» در «المحجة» باقى است؛ به‌گونه‌اى كه تقريبا سه ربع، كاملا حفظ شده است. تنها حذف و تغييرى كه فيض در كتاب‌هاى چهل‌گانه «احيا» داده است، نشاندن كتاب «آداب الشيعة و أخلاق الإمامة» به جای «آداب السماع و الوجد» است؛ آن هم به اين دليل كه «السماع و الوجد، ليس من مذهب أهل البيت(ع)».

چکیدهتبشیر وانذار از شیوه هایی است که انبیای الهی برای تربیت وهدایت انسان از آن بهره جسته اند.لزوم تعادل میان خوف ورجاء در انسان، وجود تبشیر وانذار متعادل را در نظام تربیتی ضروری می سازد. از این رو خداوند برای هدایت انسان به حقیقت، دعوت او به توحید، اتمام حجت براو،ایمان به خدا ورسولانش پیامبران را به عنوان مبشِّر ومنذِر مبعوث کرده است. در قرآن کریم نحو? کاربرد تبشیر ها وانذار ها با توجه به سیاق آیات وسور، با هم متفاوت است. مخاطبین این تبشیر ها وانذار ها گاه هم? انسانها و گاه گروه خاصی هستند، اما انذارهای قرآن عمومیت بیشتری دارد وتبشیر ها متوجه مومنان است. حوز? تحقق تبشیر وانذار دنیا وآخرت است؛برخی از تبشیرها عبارت است از : فرزند، باران و نعمتهای بهشتی . عذابهای دنیوی واخروی نیز از جمله موارد انذار در قرآن هستند. اختیار انسان زمینه پذیرش و یا عدم پذیرش تبشیر و انذار را فراهم می سازد، از این رو واکنش افراد در برابر آنها متفاوت است. خشیت، ایمان به خدا و معاداز جمله عوامل پذیرش تبشیر وانذارند . استکبار، کفر و هواپرستی از موانع پذیرش تبشیر و انذار به شمار می آیند . شیوه تربیتی صحیح آن است که تبشیر و انذار به صورت متعادل و با توجه به شرایط مخاطب به کار برده شود و از افراط و تفریط به دور باشد تا موجب هدایت انسان شود .

با توجه به اینکه یکی از اهداف خلقت انسان، رسیدن او به مقام قرب‌الهی است. وخداوند که خالق و اولین مربی انسان است برای تربیت انسان و رسیدن او به کمال، از بهترین و کارآمدترین روش‌ها برای نیل به مقصود استفاده کرده است، که یکی از این روش‌ها تبشیر و انذار است که بارها در قرآن رسولان خود را به عنوان مبشّر و منذر معرفی می‌کند. تبشیر به معنای مژده دادن و شادکردن است و انذار به معنای خبری است همراه با ترسانیدن، امّا سوال اصلی ما در این نوشتار این است که بر اساس آموزه‌های دینی مبانی و آثار تربیتی تقدم تبشیر بر انذار چیست؟ اما لازم است قبل از ورود به این بحثاز تقدم تبشیر بر انذار بر یکدیگر مقداری بحث کرد که آیا اصلاً بحث تقدمی در کار هست یا خیر؟ کما اینکه عده‌ای از مفسرین بر این عقیده هستند که تعادل بین آن‌ها مانند دو کفّه ترازو باید حفظ شود. و الّا موجب غرور یا یأس و ناامیدی در متربی می‌گردد. در اینکه هر دو عامل برای رسیدن به هدف لازم و ضروری هستند بحثی نیست. بحث اصلی در این است که در یک شرایط کاملاً مساوی کدامیک بر دیگری مقدم است. که در این نوشتار با توجه به متون تفاسیر موجود به چهار نظریهازبرخی از مفسرین پرداخته شده است. نظریه اول: تقدم تبشیر بر انذار و نظریه دوم: بهره‌گیری یکسان از تبشیر و انذار و نظریه سوم: نسبی بودن تقدم تبشیر بر انذار یا بالعکس و نظریه چهارم: تقدم تبشیر بر انذار که در ادامه ادّله این نظریه‌ها و نقد برخی از آن‌ها پرداخته شده و در نهایت به نتایج و آثار تربیتی تقدم تبشیر بر انذار وجمع‌بندی و نتیجه‌گیری پرداخته شده است.