جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مراد از روش تحقیق، آموزش و فراگیری مهارت‌ها و تجربه‌هایی است که اهداف تحقیق و پژوهش را دستیاب می‌کند. به‌تبع تطور زمینه‌های دانشی، این مهارت‌ها و تجارب نیز تحول و تکامل یافته‌اند. مساله‌ی روش، امروزه در علوم انسانی از مسائل مهم و محوری است و هر روز بر دامنه‌ی آن افزوده می‌شود. درس‌گفتارهای پیش‌رو درس‌های استاد دکتر احمد پاکتچی در سال ۱۳۹۲ در دانشگاه امام صادق (ع) است. در این سلسله درس‌ها ابتدا به تفاوت روش تولید علم در دنیای قدیم و دنیای جدید اشاره شده و روش تحقیق به معنای جدید آن شناسایی می‌شود. بحث بعدی موانعی است که بر سر راه پژوهش علمی وجود دارد و مهم‌تر از آن راه‌های برون‌رفت از آن‌ها است. مراحل یک پژوهش علمی و برساخت الگوی درست، بحث بعدی است. در نهایت نیز بر خود روش تحقیق تمرکز می‌شود و انواع آن یعنی تحلیلی، تطبیقی و تاریخی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. در این میان بیشتر تاکید و تفصیل ناظر به روش تاریخی است. این درس‌ها برای دانشجویان فلسفه و کلام اسلامی ارائه شده است اما تضلع مدرس آن بر جوانب مختلف علوم انسانی آن را مشحون از نکات و دقایقی کرده که برای همه‌ی دانشجویان علوم انسانی مغتنم و مفید است.

روش‌شناسی‌ علوم انسانی به عنوان دانش درجه دوم، یکی از محورهای اصلی فلسفه علوم انسانی است. در باب علوم انسانی موجود رویکردهای مختلفی مطرح بوده و مکاتب مختلفی نظیر رویکرد پوزیتیویسم، تفسیری (تفهمی)، انتقادی و... شکل گرفته است؛ اما در باب علوم انسانی اسلامی و روش آن، در ابتدای راه قرار داریم. از مهم‏ترین مسائل در این زمینه، شناخت «روش علوم انسانی اسلامی» است. در باب چیستی‌ «روش‌ علوم انسانی اسلامی» مسائل مختلفی مطرح است؛ از جمله اینکه مراد از «روش علوم انسانی اسلامی» چیست و دارای چه ویژگی‌هایی است؟ برخی از ویژگی‌ها و بایسته‌های روش علوم انسانی اسلامی عبارت‎اند از: منظومه‌ای‌بودن و رعایت اقتضائات منظومه و الگوی اسلامی، ابتنا بر مبانی دینی و اسلامی، دارای چهارچوب نظری، انعطاف‌پذیری، دارای سطوح مختلف، جامعیت و کمال، تعمیم‌پذیری و... که مقاله حاضر می‌کوشد ویژگی‌های یادشده را بررسی کند.