جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

نگارنده در این نوشتار، اصول، مبانی و کلّیات روش ها و فنون تدریس و تعلیم در نظام آموزشی اسلامی را بر اساس منابع قرآن و حدیث، مورد پژوهش قرار داده و مطالب و موضوعات را در دو فصل و هفت بخش تنظیم و ارائه کرده است. این روش ها از چهار مجرا در قرآن معرّفی شده اند: بخشی از آن مربوط است به روش هایی که خود قرآن، به نحو خاص در بیان آموزش ها از آن سود جسته و در شکل و نظام آیات و جملات و کلمات آن، تجلّی یافته است؛ مانند استفاده از روش داستان گویی و تمثیل یا استدلال و جدلِ خداوند با مخاطبان ، اعم از مسلمانان، اهل کتاب، مشرکان و کافران و منافقان، و موارد فراوان دیگر از این قبیل. قسمت دیگری از این روش ها با نقل چگونگی برخورد پیامبران الهی با قوم خویش در قرآن معرّفی شده است و سرانجام، گاهی قرآن با نقل قول و عملکرد بعضی افراد غیر از پیامبران، کارایی روش آنان را متذکّر می شود (مانند نقل داستان سامری و بنی اسرائیل). حتّی ممکن است در برخی موارد، این شیوه ها توسط شیطان اعمال شده باشد که قرآن با ذکر آن، تنها به مطلق اثرگذاری این روش ها تأکید دارد، ضمن آن که سوء استفاده هایی را که از این روش ها شده و می شود، مورد طعن قرار می دهد. در روایات نیز همین روش ها، به علاوه روش های دیگری، به صورت مستقیم و غیر مستقیم، مطرح شده است. فصل اوّل، مشتمل بر چهار بخش، به طرح مباحث کلّی و تعریف و تبیین موضوع می پردازد. این فصل، در چهار بخش، اصل مسئله، ضرورت تحقیق، سؤالات، اهداف و فرضیه ها، روش، پیشینه و محدودیت های تحقیق را بررسی می کند. فصل دوم به بخش عمده یافته های تحقیق درباره موضوع اصلی اختصاص دارد. در این فصل، ابتدا چند موضوع مهم مطرح شده است و سپس در بخش دوم، روش های کلّی تعلیمی در شاخه های مستقیم و غیر مستقیم مورد بحث قرار گرفته است. بخش سوم نیز به طور مشروح، فنون خُرد تعلیم را با توجّه به اهداف آموزشی ذیل تقسیمات سه گانه حیطه های عاطفی، شناختی و روانی - حرکتی پیش کشیده و معرّفی نموده است. هر کدام از حوزه های یاد شده، به خودی خود، دارای تقسیمات و انشعاباتی است و انواع متعدّد دیگری را در بر می گیرد. در سیر نگارش تمام مطالب، تلاش نگارنده این بوده است تا مصادیق و دیدگاه های آموزشی اسلام را با نگاه خاص علوم قرآنی عرضه کند. به عنوان مثال، در بخش دوم از فصل دوم، انواع روش های تعلیم را از این دیدگاه، بررسی کرده است. از دیدگاه مستقیم، روش هایی از قبیل: سخنرانی، گفتگو، پرسش و پاسخ، مباحثه، مجادله آمده که البته منظور از مجادله، مجادله به نحو اَحسن است و با مناظره، تشابه ها و تفاوت هایی نیز دارد. روش های غیر مستقیم نیز می تواند به دو گونه روش های مشاهده ای و اکتشافی تقسیم شود. روش های مشاهده ای، شامل روش نمایشی، ایفای نقش، خطاب غیرمستقیم بیانی، خطاب غیرمستقیم عملی و تقلید از الگوست. روش های اکتشافی نیز عبارت است از: روش مقایسه ای، روش تمثیل، روش قصه گویی و روش خودآموزی از طریق خودآزمونی. نویسنده، در بخش سوم نیز در حیطه روش و فن مربوط به عاطفه و احساس، مراحلی را ذکر کرده است که عبارت اند از: استفاده از هنر در تعلیم، رعایت اصل تدریج، اصل عدم سختگیری، زمان آموزش و یادگیری، اراده، انگیزه، راهکارهایی برای جلب مشارکت ارادی فراگیر، و راهکارهایی برای جلب مشارکت غیر ارادی فراگیر.

چکیده ندارد.

در آستانه سالگرد شهادت استاد مطهری و هفته معلم، فرصتی دست داد تا با معاونت محترم آموزش و پژوهش دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت، گفتگویی پیرامون شخصیت متفکر شهید استاد مطهری داشته باشیم که بدین وسیله تقدیم می گردد، امید است مورد توجه شما خوانندگان محترم فصلنامه حبل المتین قرار گیرد:

هدف اصلی این پژوهش ، بررسی و تحلیل مفهوم«بازی» در هرمنوتیک فلسفی گادامر، و نشان دادن دلالت های آن برای حصول فرایند آگاهی/فهم ،در تربیت می باشد. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش های توصیفی و تحلیل مفهومی ،از رویکردهای پژوهش کیفی استفاده شد . یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از نظریه ی بازی گادامر، و به تبع آن گفت وگو به معنای خاص و گادامری آن،یعنی گفت و گو از خلال بازیِ دیالوگِ بی غرضانه ، برای تسهیل امر یادگیری در میان یادگیرندگان ، یکی از راه های مناسب تعلیم محسوب می شود؛ که آن هم به نوبه ی خود گامی استوار در راه رسیدن به اهداف تربیت واقعی است که در نتیجه همان دست یابی به آگاهی بیشتر یادگیرنده از طریق فهم، معنادهی، ترجمه و تفسیر متن و بلاخره حصول تربیت است.

چکیده ندارد.

نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی، طی چند سال اخیر به عنوان یک جریان فکری نیرومند در حوزه‌ی تأملات فلسفی مطرح شده و به سایر حوزه‌ها، از جمله تعلیم و تربیت سرایت کرده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی دیدگاه نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی و دلالت‌های آن در تعلیم و تربیت می‌باشد. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- معنای نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی چیست؟ 2- چه نقدهایی بر نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی وارد است؟ 3- نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی چه تأثیری بر مبانی تعلیم و تربیت (هدف تربیت، محتوای یادگیری و روش‌های تدریس) دارد؟ در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بر اساس دیدگاه نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی، هیچ معیار و استاندارد عینی و قابل درک برای عقلانیت و شاخصی برای تعیین صدق و کذب گزاره‌ها وجود ندارد. نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی به دلیل متناقض و خودشکن بودن آن مورد نقد است. البته، اگر هم در باب معرفت و شناخت نسبیتی وجود داشته باشد، نسبیت محدود خواهد بود نه مطلق. در فرآیند تعلیم و تربیت هم نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی در قالب دیدگاه سازنده‌گرایی مطرح می شود. بر این اساس هدف‌های آموزش در محیط یادگیری باید بیشترین تأکید را بر پرورش تفکر انتقادی و تفکر عمقی داشته باشند. محتوای کتب درسی نیز باید قابل تغییر و بازنگری باشند. نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی بر روش‌های تدریس غیرمستقیم یا دانش‌آموز محور تأکید می‌کند. روش‌هایی که بر اساس آنها فراگیران در محور فعالیت قرار گرفته و منفعل نیستند. به نظر می‌رسد بر اساس نتایج بدست آمده و به کارگیری آنها در امر تعلیم و تربیت، می‌توان بر یکسری از مشکلات موجود فائق آمد و نتایج تربیتی مطلوبی را انتظار داشت. در نهایت بررسی دیدگاه‌های مختلف مطلق‌گرایی و نسبی‌گرایی و مطالعه‌ی تطبیقی آنها پیشنهاد گردید.

از دیر باز تعلیم و تربیت در زندگی بشر از اهمیّت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. با توجّه به رابطه دانایی و پرسش، پرسش همواره در امر آموزش مهمّ تلقی شده؛ زیرا تأثیر آن در این امر به وضوح قابل مشاهده می‌باشد. روش پرسش و پاسخ، از مهمّ‌ترین و پرکاربردترین روش-ها در فرهنگ اصیل دینی است. موضوع محوری این پژوهش تبیین فرهنگ پرسشگری و پاسخگویی در سیره آموزشی ـ تربیتی معصومان(ع) است؛ لذا در رساله حاضر به بررسی جایگاه پرسش و پرسشگری در سیر? قولی و فعلی معصومان(ع) پرداخته شده است. همچنین با تتبع در روایات حاوی پرسش به استخراج و تبیین آداب و شرایط پرسشگری صحیح و پاسخگویی مطلوب می‌پردازد. هدف نگارنده در این پژوهش وقوف بر زوایای ناشناخته و کاربردی سیره معصومان(ع) می-باشد؛ لذا دست‌یابی به جایگاه پرسشگری و نحوه مواجهه معصومان(ع) با پرسشگران و شیوه پاسخگویی به آنان و در نهایت احیای روحیه پرسشگری با توجّه به تعالیم ائمه(ع) جزء اهداف اصلی رساله حاضر است.نگارنده در فرایند پژوهش، به این نتیجه رسیده است که ائمه(ع) همواره روحیّه پرسشگری را در مخاطبان خود تقویّت کرده‌اند. همچنین بخش قابل توجّهی از آموزه‌های فقهی، اعتقادی و اخلاقی ـ تربیتی معصومان(ع) از طریق پرسش‌های مسلمانان و پاسخ ایشان به دست ما رسیده است. با بررسی روایات حاوی پرسش مشاهده می‌کنیم که انواع پرسش‌ها را می‌توان به پرسش‌های حقیقی و منطقی، بی‌جا و غیر منطقی، بیهوده و پرسش‌های غیر حقیقی و غرض آلود تقسیم نمود. هر یک از این انواع با ممکن است با اهداف و انگیزه‌‌هایی مانند: علم و یادگیری، کسب اطمینان و یقین، اقرار گرفتن، انکار کردن، آزار رساندن، تحقیر و مسخره نمودن، اظهار تعجّب و اعتراض، شبهه افکنی و ... مطرح می‌گردد. از دیگر دست آوردهای این پژوهش آگاهی از اصول و آداب صحیح پرسشگری و پاسخگویی مطلوب از منظر معصومان(ع) است. جانشینان آخرین فرستاده الهی پرسش‌هایی را که دارای فواید و کارکردهای اساسی و مهمّ در زندگی بشر بوده و موجب هدایت و سعادت مردم می‌شده، مورد تشویق قرار داده و طرح نمودن آن را دارای اولویّت می‌دانسته‌اند. بنابراین در سایه یافته‌های این پژوهش می‌توان به رهنمودهای کلیدی و تعیین کننده‌ای از سوی معصومان(ع) برای گسترش فرهنگ پرسش و پرسشگری و تحقیق در جامعه اسلامی پی برد.

چکیده ندارد.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تبیین رویکردهای فلسفه تربیتی معلمان ابتدایی شهر مشهد و نقش نگرش انسان شناسی معلمان در انتخاب روش تدریس و مبانی تربیتی آنان بوده است. جامعه آماری این تحقیق 4000 نفر از معلمان مدارس ابتدایی شهر مشهد می‌باشد که 197 نفر به طور تصادفی از روش خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. این تحقیق از نوع توصیفی – پیمایشی بوده و برای انجام آن از سه نوع پرسشنامه برای سنجش فلسفه تربیتی معلمان، روش تدریس و نگرش انسان شناسی آنان استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که رویکرد تربیتی بیشتر معلمان شهر مشهد عمل گرایی است در حالی که نگرش آنان به انسان، نگرشی آرمان گرا، و روش تدریس آنان نیز بر مبنای وجود گرایی می‌باشد، که می‌توان علت این عدم هماهنگی را، عدم آگاهی معلمان از مبانی فلسفه تربیتی خود و نقش مهم آن در تربیت دانش آموزان دانست.