جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیقات و مطالعات تطبیقی امروزه در حوزة پژوهش های علمی ـ فرهنگی توجه پژوهش گران را به خود جلب کرده است. کمترین فایدة این گونه تحقیقات این است که زمینه ای را فراهم می آورند برای این که وام دهی و وام گیری داد و ستدهای آگاهانه، ناخواسته، و ناآگاهانه و تواردهای پنهان و آشکار میان دستگاه های فکری گوناگون و فرهنگ ها و تمدن های متنوع را بیان دارند. در میان آن ها در چند دهة اخیر، تطبیق اندیشه های عارفان نامدار ایرانی، خاصه مولانا جلال الدین محمد، با فلسفه های اگزیستانسیال از رواج بیشتری برخوردار شده و عنایت فزون تری را به خود جلب کرده است. این پژوهش بر آن است تا به بحث و نقد کتاب عرفان و تفکر، از تأملات عرفانی مولوی تا عناصر عرفانی در طریق تفکر هایدگر بپردازد. برایند تحقیق نشان از آن دارد که نویسنده در هفت فصل مطالب بسیار ارزنده ای در باب برخی از تفکرات عرفانی مولانا و اندیشه های فلسفی هایدگر در اختیار خواننده می گذارد. در فصل آخر با خوانش های دلخواهانه شباهت های موجود و یا بهتر است بگویم «شباهت سازی های» موجود را هم با اما و اگر و ... به دست می دهد، اما همین امر که باید حاکی از شباهت فکری این دو متفکر شرق و غرب باشد، از تفاوت های بنیادین آنان حکایت دارد که در این پژوهش بدان اشاره شده است.

به سبب شرایط و اوضاع و مقتضیات خاص جامعهٔ فکری و فلسفی ما و زمینه و تاریخ نسبتاً بلند کج اندیشی و کج فهمی در تفسیر اندیشه های فیلسوف بزرگ آلمانی، مارتین هیدگر، ابراز هر گونه قول و نظری دربارهٔ نسبت تفکر هیدگر با خدا و دیانت و آموزه‌های وحیانی، در اینجا و اکنون، به ناگزیر به بیراهه‌ها و کژراهه هایی عجیب و غریب منتهی خواهد شد. طرح آراء و اندیشه‌های او در موضوعات و مباحث مذکور در بسیاری از جوامع توسعه نیافته کنونی که از مشکلات روح فرسای اعتقادی، احساسی، اجتماعی و سیاسی رنج می‌برند می‌تواند فریبنده و گمراه کننده و گاه بسیار زیانمند باشد. زیرا نظرگاه و موضع اصلی هیدگر درباره خدا و وحی و دین به غایت مبهم است و سخنان و عبارات او در باب مفاهیم و باورها و ارزش‌های دینی فاقد وضوح و صراحت کافی‌اند. در آن جاها که او از الوهیت، خدایان، خداشناسی / الاهیات (تئولوژی)، «مرگ خدا»ی نیچه و نیهیلیسم و عقاید الهی‌دانان قرون وسطا بحث می‌کند مباحث‌اش بسیار مجمل و موجز و دشوار است. بی تردید، هیدگر جزو اگزیستانسیالیست‌های ملحد نمی‌توانست به شمار آید آنگونه که برخی همچون سارتر انگاشته‌اند اما دیندار نیز نمی‌تواند در نظر گرفته شود بدان سان که اگزیستانسیالیست‌هایی متدین نظیر کی یرکه گور و گابریل مارسل و یاسپرس بودند.

ترجمه ماشینی: نوشته های پایه بهترین گلچین تک جلدی آثار مارتین هایدگر است که به طور گسترده یکی از مهم ترین فیلسوفان مدرن محسوب می شود. انتخاب های آن طیف کاملی از نوشته های نویسنده تاثیرگذار را ارائه می دهد.

ترجمه ماشینی : ویتگنشتاین و هایدگر هر دو ادعا می‌کنند که گزاره‌ها، موقعیت‌ها و کنش‌ها فقط در یک دیدگاه اساساً درگیر معنا دارند. مفهوم «درگیری» اساساً به اهداف ارجاع می دهد، به طرح ها کمک می کند، بر خلاف نگرش نظری، که فقط به ویژگی های اشیایی اشاره می کند که یا قابل درک هستند یا به طور علّی به چیزهای قابل درک مرتبط هستند. دیدگاه آنها با برداشت سنتی از معنا در تضاد است، و آنها به مشکلات مختلفی در رابطه با آن اشاره می‌کنند که به عقیده من، در فلسفه تحلیلی پسا ویتگنشتاینی حل نشده است. هر دو متفکر موافقند که برای معنادار بودن مشارکت به این معناست که دلایلی به صراحت برای عاملی که آن را انجام می‌دهد مورد تقاضا قرار گیرد. هایدگر استدلال می‌کند که برای امکان‌پذیر شدن این امر، باید کلیتی از دخالت‌های ممکن، که او آن را «جهان» می‌نامد، پیش‌فرض کرد. با این حال، چنین جهانی فقط برای موضوعی می تواند وجود داشته باشد که اساساً بر اساس این کلیت درگیر پروژه ای است. من استدلال می‌کنم که ویتگنشتاین با این دیدگاه، اگر کمتر به صراحت، موافق است، همان‌طور که در ضد دکارتی بودن برداشت او از معنا و ذهن نشان داده شده است. من نتیجه می‌گیرم که محل توافق بین ویتگنشتاین و هایدگر برداشت آنها از انسان است که اساساً دارای آزادی هستند که در هر عمل معنادار مورد استناد قرار گیرند. این آزادی موضوع، جهان و رابطه اساسی بین آنها را خلاصه می کند. این آزادی به منزله امکان ورود (و خروج) به هر عمل معناداری مربوط به یک موقعیت است. این یک نتیجه ضروری از دلایل صراحتا خواستار برای ورود به یک مشارکت معنادار است. آنچه ویتگنشتاین و هایدگر موفق به نشان دادن آن می شوند محدودیت نگرش نظری است - ناتوانی ذاتی آن در توضیح معنا و ساختارهای الزاماً مرتبط با آن: سوژه درگیر، و کلیت درگیری معنادار احتمالی با موجودیت ها. این امر برخی از پیش فرض های متافیزیکی و هستی شناختی و تلاش های علمی برای توضیح زبان، ذهن و رفتار انسان را مورد انتقاد قرار می دهد.

ترجه ماشینی: هایدگر و خداشناسی فلسفی قرائت جدید مهمی از اندیشه میانی و متأخر هایدگر ارائه می دهد. پیتر اس.دیلارد با شروع تز اولیه هایدگر در مورد دکترین مقولات در دونس اسکاتوس، نشان می دهد که چگونه آثار میانی و بعدی هایدگر یک ضد الهیات یا «الحاد» فلسفی را توسعه می دهد که تهدیدی جدی برای متافیزیک سنتی، الهیات طبیعی و فلسفه دین است. این کتاب با تکیه بر بینش متفکران اسکولاستیک مانند سنت توماس آکویناس و دونس اسکاتوس، مفروضات مشکل‌ساز «الحاد» هایدگری را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که چرا باید آنها را رد کرد. نقد دیلارد راه را برای تجدید حیات متافیزیک اسکولاستیک هموار می کند و ارتباط آن را با برخی از مناقشات فلسفی معاصر آشکار می کند. دیلارد علاوه بر روشن ساختن مسئله هستی و تبیین نقش پدیدارشناسی در متافیزیک، ماهیت نیستی، ضرورت و امکان را روشن می کند. در نهایت این کتاب یک جهت گیری مجدد انقلابی از درک ما، هم از هایدگر بعدی و هم از میراث اسکولاستیک ارائه می دهد.

ترجمه ماشینی: مارتین هایدگر یک نازی معمولی و از اعضای وفادار خرده بورژوازی استانی بود. او همچنین متفکر اصلی سنت قاره‌ای و یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قرن بیستم بود. چگونه باید این زندگی دوگانه را معنا کنیم؟ آیا باید تداعی‌های داخلی و سیاسی هایدگر را در درک خود از اندیشه او لحاظ کنیم، یا باید مستقل از سیاست منفور با کار فکری او رفتار کنیم؟ چگونه هر متفکری امور پیش پا افتاده را با ایده آل و یا پیگیری تحقیق فلسفی با الزامات مشارکت مدنی آشتی می دهد؟ در هایدگر، آلن بدیو و باربارا کاسین خود را در مکاتبات فیلسوف با همسرش الفرید غرق می‌کنند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهند، زیرا با هایدگر و همه متفکرانی که در برابر سیاست‌های زمانه‌شان آسیب‌پذیر هستند، ارتباط دارند. آنها بر رابطه عذاب‌آور هایدگر با همسرش، با هانا آرنت، و زنان متعدد دیگر تمرکز می‌کنند و سطحی غیرعادی از صمیمیت را به دنیای شخصی و فکری او می‌آورند.

ترجمه ماشینی: ویتگنشتاین و هایدگر هر دو ادعا می‌کنند که گزاره‌ها، موقعیت‌ها و کنش‌ها فقط در یک دیدگاه اساساً درگیر معنا دارند. مفهوم «درگیری» اساساً به اهداف ارجاع می دهد، به طرح ها کمک می کند، بر خلاف نگرش نظری، که فقط به ویژگی های اشیایی اشاره می کند که یا قابل درک هستند یا به طور علّی به چیزهای قابل درک مرتبط هستند. دیدگاه آنها با مفهوم سنتی معنا در تضاد است، و آنها به مشکلات مختلفی در رابطه با آن اشاره می‌کنند که به عقیده من، در فلسفه تحلیلی پسا ویتگنشتاینی حل نشده است. هر دو متفکر موافقند که معنادار بودن درگیری به این معناست که به دلایلی صریحاً برای عاملی که آن را انجام می دهد، مورد تقاضا باشد. هایدگر استدلال می‌کند که برای امکان‌پذیر شدن این امر، باید کلیتی از دخالت‌های ممکن، که او آن را «جهان» می‌نامد، پیش‌فرض کرد. با این حال، چنین جهانی فقط برای موضوعی می تواند وجود داشته باشد که اساساً بر اساس این کلیت درگیر پروژه ای است. من استدلال می‌کنم که ویتگنشتاین با این دیدگاه موافق است، آن‌گونه که در ضد دکارت‌گرایی درک او از معنا و ذهن نشان داده شده است. من نتیجه می‌گیرم که محل توافق بین ویتگنشتاین و هایدگر برداشت آنها از انسان است که اساساً دارای آزادی هستند که در هر عمل معنادار مورد استناد قرار گیرند. این آزادی موضوع، جهان و رابطه اساسی بین آنها را خلاصه می کند. این آزادی به منزله امکان ورود (و خروج) به هر عمل معناداری مربوط به یک موقعیت است. این یک نتیجه ضروری از دلایل صراحتا خواستار برای ورود به یک مشارکت معنادار است. آنچه ویتگنشتاین و هایدگر موفق به نشان دادن آن می شوند محدودیت نگرش نظری است - ناتوانی ذاتی آن در توضیح معنا و ساختارهای الزاماً مرتبط با آن: سوژه درگیر، و کلیت درگیری معنادار احتمالی با موجودیت ها. این امر برخی از پیش فرض های متافیزیکی و هستی شناسانه و تلاش های علمی برای توضیح زبان، ذهن و رفتار انسان را مورد انتقاد قرار می دهد.

در تاریخ فلسفه از دیرباز سنت براین بوده است که برای فهم بهتر آثار بزرگ فیلسوفان، شرح‌های گوناگونی نگاشته شود، چنان‌که گاهی خود این شرح‌ها به آثاری ماندگار و بزرگ تبدیل شده‌اند. وجود و زمان نیز از آثار فلسفی بزرگ عصر ماست که معانی دشوار آن، انگیزۀ صاحب‌نظران برای نگارش شرح‌های متعدد بر آن را موجه می‌سازد. یکی از شرح‌های قابل استفاده، که به لحاظ حجم و تفصیل و دشواری بیان، مسیر اعتدال را برگزیده است، شرح آندرئاس لوکنر بر این اثر است، که در سال جاری با ترجمۀ دکتر احمدعلی حیدری وارد عرصۀ نشر شده است. این کتاب، اثری مفید و غنی برای علاقه‌مندان است که می‌توان آن را به‌عنوان منبعی دانشگاهی در اختیار دانشجویان مقاطع مختلف رشتۀ فلسفه و سایر رشته‌های مرتبط قرار داد. نوشتار پیش رو به معرفی کوتاه و ذکر ویژگی‌های این اثر می‌پردازد.

مارتین هایدگر، فیلسوف آلمانی و از متفکران بزرگ و پرنفوذ قرن بیستم است که دایره ی نفوذش فقط به حوزه های فلسفه محدود نمی شود. نظرات وی در شکل گیری جریان پست مدرنیسم نقشی اساسی داشته است. او درباره بسیاری از موضوعات اساسی مرتبط با هستی آدمی، تفاسیر بدیع و بنیادین ارائه داده است. به همین دلیل، فهم آثار و نوشته های او همواره آسان نبوده است. هایدگر در آثارش از زبان عادی و روزمره بسی فاصله گرفته و می کوشد به زبان دیگری دست پیدا کند که برای بیان تفکری نو و بی واسطه مناسب باشد. اما دشواری فهم نوشته های هایدگر، نه صرفا به جهت تصنعی بودن زبان او، بلکه به خاطر دیگرگونی عظیمی است که با وی در ساحت تفکر فلسفی روی می دهد. دغدغه ی اصلی هایدگر، در فلسفه «هستی» است؛ اما باید توجه داشته باشیم که آنچه هایدگر از لفظ هستی مراد می کند، با آنچه فیلسوفان پیش از وی از مد نظر داشته اند، بسیار متفاوت است. در مقاله ای که از پی می آید، نویسنده می کوشد با زبانی روان و خواندنی، به توضیح مفاهیم اصلی تفکر هایدگر بپردازد. او بحث خود را با محوریت مسئله ی هستی و رابطه ی آن با آدمی پیش می برد.