جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای دستیابی به تعاریف واژه‌هایی مانند جرم و مجازات و مصادیق آن در یک دوره‌ی تاریخی، باید شرایط سیاسی، مذهبی و اجتماعی حاکم بر دوره‌ی مورد مطالعه لحاظ گردد. شاید بتوان گفت، مهمترین ویژگی و شاخصه‌ی شناخت حکومت صفویان، دینی و مذهبی بودن آن‌ها می‌باشد. به نظر می‌رسد که در چنین حکومتی، دین و احکام آن مبیّن حد و مرز روابط مردم با مردم و همچنین مردم با حکومت می‌باشد. یکی از مهمترین کارکردهای حکومت در چنین سیستمی این است که مجری احکام موجود در دین باشد. از سوی دیگر در چنین نظامی، شاه در رأس ساختار سیاسی قرار می‌گرفت و بر تعاریف موجود تأثیر می‌گذاشت. در کنار حدود شرعی و شاه صفوی، عرف و قراردادهای اجتماعی نیز بر این چارچوب نظارت داشتند و خط قرمز روابط را در جامعه تبیین می‌نمودند و در برابر اشخاصی که از این خطوط عبور می‌کردند از ضمانت‌های اجرایی و مجازات استفاده می‌کردند. صفویان نهادها و تشکیلات گسترده‌ای را در دو حوزه‌ی عرف و شرع برای نظارت بر این روابط ایجاد کردند. با توجه به شرایط حاکم بر دوره‌ی مورد بحث، بررسی این مسأله حائز اهمیّت می‌باشد که کدام یک از ملاک‌های شرع، عرف و یا سیاست‌های مذهبی پادشاهان صفویه در تعریف این مفاهیم و مصادیق آن‌ها بیشترین تأثیر را داشت. بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا به تبیین مفهوم جرم و احکام مجازات در عصر صفوی بپردازد.

این مقاله در صدد است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه شرایطی در دوره صفویه موجب گسترش فلسفه و عطف توجه به مواد درسی مانند منطق و فلسفه در مدارس و نیز نگارش رساله های مهم فلسفی در این دوره شده است؟ عصر صفوی از دورانهای مهم تاریخ ایران است که مذهب تشیّع دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی در کشور استقرار یافت. حکمت و فلسفه اسلامی نیز یکی از شکوفاترین دوره های خود را در ایران اسلامی و بخصوص در شهرهای شیراز و اصفهان، در این دوره سپری نموده است. در این مقاله، شرایطی چون «وضعیت مذهب» و نیز «روشهای خاص آموزشی» در عصر صفوی و همچنین «سیاستهای سلاطین صفوی» از جمله حمایت از مراکز تعلیم و تربیت و استقبال از مهاجرت علمای جبل عامل و حمایت از تاسیس مراکز آموزشی مناسب و مدارس علمی مهم و کمک به تاسیس و تقویت کتابخانه ها به منزله زمینه های رشد و گسترش فلسفه در این عصر شناخته شده است.

علامه ذوفنون، شیخ محمد علی حزین لاهیجی، عالم، عارف، شاعر و مبارز خستگی ناپذیر به سال 1103ه. ق در اصفهان زاده شد، و در سال 1180 به لقاءالله پیوست و در آرامگاهی که از قبل در محله، فاطمان، بنارس برای خود در نظرگرفته بود به خاک سپرده شد. حزین با سفر به شهرهای مختلف ایران و شبه قاره و حجاز و عراق، از هر خرمنی خوشه ای چید تا علاوه بر آثار ارزنده ادبی، تاریخی، مذهبی و عرفانی، دیوانی که هر ورقش دفتر معرفتی است فراهم آورد. ولی علاوه بر اینکه با ادای احترام نسبت به والدین و استادان خود، توفیقات خود را مدیون زحمات ایشان می داند، برکت یافتن وقت، اشتیاق به مطالعه بویژه مطالعات سحرگاهی و اهتمام در ترک لذاات را از عنایت الهی و مایه اصلی توفیق خود می شمارد و بدین نعمت شکرگزار است. گویی این وسعت وقت با وسعت نظر وی توأم شده که بر اثر سیر و سفرها و زندگی پرماجرا در محیط هند و مشاهده همزیستی فرقه های مختلف، بدور از تعصب معتقد است که هر کس راهی به خدا و به حکم، الطرق إلی الله بعدد انفس الخلایق.