جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: در این اثر به موقع و مهم، جان اسپوزیتو و جان وول توسعه جنبش‌ها و اندیشه‌های اسلامی معاصر را از طریق زندگی‌نامه نه روشنفکر فعال فعال که طیف وسیعی از جوامع مسلمان را نمایندگی می‌کنند، بررسی می‌کنند. بسیاری از مسلمانان فعالیت‌های احیاگر را با تلاش‌های فکری ترکیب کرده‌اند، اما تنها تعداد کمی از آنها به دیده شدن و نفوذ بین‌المللی قابل توجهی دست یافته‌اند. اسپوزیتو و وول با بررسی زندگی و کار نه شخصیت شناخته شده بین المللی، درک جدیدی از مبانی فکری آگاهی و سیاست اسلامی معاصر ارائه می دهند. مشخصات این افراد عبارتند از: اسماعیل راگی الفاروقی (ایالات متحده/فلسطین)، خورشید احمد (هند/پاکستان)، مریم جمیله (ایالات متحده/پاکستان)، حسن حنفی (سودان)، راشد غنوشی (تونس)، حسن الترابی (سودان) ، عبدالکریم سروش (ایران)، انور ابراهیم (مالزی) و عبدالرحمن وحید (اندونزی). این متفکران به برخی از مهم‌ترین تحولات فکری و فعال در جهان اسلام در دهه‌های 1980 و 1990 کمک کردند - دوره‌ای که طی آن جنبش‌های اسلامی به یک نیروی اصلی در جوامع مسلمان و امور بین‌المللی تبدیل شدند. آنها به سازماندهی و رهبری جنبش‌های نوسازی اسلامی کمک کردند و پایه‌های مفهومی برنامه‌هایی را که این جنبش‌ها مدافع آن‌ها هستند، فراهم کردند. آنها با هم نشان دهنده یک مرحله متمایز در تکامل تفکر اسلامی هستند: تلاش مداوم برای ایجاد ترکیبی مؤثر از مدرنیته و سنت اسلامی. کار آنها هسته اصلی تجدید حیات اسلامی در دهه 1990 و پایه و اساس آنچه می تواند در قرن بیست و یکم تبدیل شود را فراهم می کند.

بسیاری از آنها که پس از 44سال هنوز مدافع افکار و دیدگاه‌‌های علی شریعتی هستند؛ بر این باورند که پروژه شریعتی طرحی ناتمام است و هنوز نیاز به بازاندیشی عمیق‌‌تر، ویرایش و تفسیر تازه و خوانش و صورت‌‌بندی مجدد دارد؛ پروژه «نوشریعتی» همان موضوعی است که این اشخاص بر اهمیت آن باور و بر ضرورت این بازبینی تاکید می‌‌کنند. هاشم آقاجری، مقصود فراستخواه، فرزندان علی شریعتی و بسیاری دیگر همچنان دل در گرو آن پلی دارند که او می‌‌خواست میان سنت و مدرنیته بزند و هنوز از تحقق و موفقیت آن در زندگی بشری ناامید نشده‌اند. در این میان و در باب آنچه به عنوان پروژه «نوشریعتی» مطرح است؛ گفت‌وگویی میان احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار، تحلیلگر مسائل سیاسی و بین‌الملل و محمدجواد غلامرضاکاشی، پژوهشگر حوزه علوم سیاسی و جامعه‌‌شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفت. کاشی در بخشی از این گفت‌وگو درباره این پروژه گفت: «نوشریعتی تلاشی برای تحقق یک پروژه است و مدعی نیستم که تماماً وجود پیدا کرده است. بعضی از دوستان ما این وضعیت را به صدور شناسنامه قبل از تولد نوزاد تعبیر کرده‌‌اند. من به تلاش برای فهم نو از شریعتی علاقه‌‌مندم. تلاش دوستانم را رصد می‌‌کنم و در آن مشارکت دارم. بررسی می‌‌کنم کجاها هرچه تلاش می‌‌کنیم و دست‌‌وپا می‌‌زنیم پیش نمی‌‌رویم و کجاها کمی می‌‌توانیم پیش برویم»؛ زیدآبادی هم این سوالات را درباره نگاهی نو به شریعتی مطرح می‌‌کند که:«الان مشخصا در این فضایی که ما داریم زندگی می‌‌کنیم، با توجه به ضعف‌‌هایی که نمایان شده و نیازهایی که برای زندگی داریم، آن مولفه‌‌ای که از شریعتی می‌‌تواند تاثیرگذار بر زندگی ما باشد، چیست؟ یعنی شریعتی الان در سیاست خارجی چه راه‌‌حلی ارائه می‌‌کند؟ در اقتصاد چه راه‌‌حلی ارائه می‌‌کند؟ در نوع همبستگی اجتماعی ما چطور؟ در نوع نظم سیاسی که باید مستقر باشد چه؟» در ادامه، بخش اول این گفت‌وگو می‌‌آید. بخش دوم در شماره فردا درج خواهد شد.

● نام و نام خانوادگی : ابوالحسن فروغی ● تاریخ و محل تولد : سال ۱۲۷۰ ه.ش - تهران ● تاریخ و محل وفات : ۱۳۳۸-تهران ● تخصص : فیلسوف و ادیب ● آثار : مهم‌ترین آثار استاد ابوالحسن فروغی عبارتنداز: - سرمایه سعادت یا علم وآزادی، - مجموعه اشعار، - اوراق مشوش یا مقالات مختلفه ، - سرمایه سعادت یا علم و آزادی ، - تاریخ‌شعرا ( بامشارکت محمد علی فروغی)، - نمایشنامه منظوم شیدوش و ناهید، - تحقیق درحقیقت تجدد و ملیت و تناسب این دو معنی با یکدیگر. وی سه کتاب نیز در ارتباط بافلسفه غرب و حکمت به زبان فرانسه تألیف کرد: Civilisation et Synthese, Paris, ۱۹۳۶ -۱ Systeme de Philosophie et Sagesse, Paris, ۱۹۴۰ -۲ Philosophie des Sciences, Paris, ۱۹۴۰ -۳ ● زندگی نامه : ابوالحسن فروغی فیلسوف و ادیب معاصر در سال ۱۲۷۰ ه.ش در تهران و در خانواده‌ای بافضل و کمال به دنیا آمد. پدر وی میرزا محمد حسین فروغی اصفهانی ملقب به ذکاءالملک، از رجال دانشمند عهد ناصر الدین شاه بود. فروغی زبان و ادبیات فارسی و عربی را در نزد پدر و زبان فرانسه را نزد برادرش‌محمد علی فروغی ذکاءالملک دوم فراگرفت. وی برای تکمیل زبان فرانسه خود درمدرسه آلیانس(Aliance) تحصیل کرد و پس از فراغت از تحصیل در همان مدرسه به تدریس پرداخت. ابوالحسن چندی نیز در مدرسه سیاسی و دارالفنون که از مراکز معتبرعلمی آن روزگار بود عهده دار تدریس فرانسه، جغرافیا، تاریخ و علوم طبیعی شد. فروغی در سال ۱۲۹۸ اولین کتاب ادبی خود به نام ( سرمایه سعادت یا علم وآزادی) را منتشر ساخت و بااین کتاب قدرت نویسندگی خود رابه نمایش گذاشت. ابوالحسن فروغی از مؤسسین مدرسه عالی دارالمعلمین بود و این مرکز عالی در سال‌۱۲۹۸ به ریاست وی افتتاح شد و شیوه نوین تدریس دانش‌آموزان در آن آغازگردید. دارالمعلمین بعدها تبدیل به دانشسرای عالی شد و ابوالحسن فروغی سالیان طولانی در این مرکز قرآن و تاریخ و ملل مشرق را تدریس کرد. فروغی علاوه بر تأسیس دارالمعلمین مجله اصول تعلیم را منتشر نمود و پس ازمدتی مجله فروغ تربیت را دایر کرد که البته به علت فراهم نبودن ابزار و وسایل لازم پس ازچهار شماره تعطیل شد. ابوالحسن در سال ۱۳۰۶ ه.ق برای تکمیل و توسعه مطالعات فلسفی و علمی خودعازم اروپا شد و پس از بازگشت در سال ۱۳۰۸ ه.ق به دعوت دولت شوروی در جشن‌یکصدمین سال تولد تولستوی شرکت کرد و سخنرانی جالبی در مورد ادبیات فارسی ایران ایراد نمود. ابوالحسن فروغی یک بار نیز در کنگره خاور شناسان که در شهر خار کف تشکیل‌شده بود شرکت کرد و چند سال نیز عهده دار نمایندگی ایران در جامعه ملل و وزیر مختارایران در سویس بود. در طی این مدت وی اثر معروف خود به نام CivilisationetSynthese را به رشته تحریر درآورد. ابوالحسن فروغی چند سال در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تدریس کرد و دراواخر عمر خود نیز چند اثر فاضلانه را چاپ و منتشر کرد. وی در سال ۱۳۳۸ در تهران درگذشت. استاد فروغی از معدود دانشمندان و نویسندگان ایرانی بود که تسلط بی مانندی درزبان و ادبیات فرانسه داشت و به این زبان کتاب نوشت . وی در ادبیات فارسی و عربی هم استاد بود و طبع شعر روانی داشت و به قول دکتر ابوالقاسم جنتی عطائی (در زمره کسانی بود که سالها از عمر خود جلوترند) منابع : ۱ -آرین پور، یحیی: از نیما تا روزگار ما، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۷۶ - ۲ -برقعی، سید محمد باقر: سخنوران نامی معاصر، (ج ۲)، تهران، ۱۳۳۰ ۳- مرسلوند، حسن: زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، تهران، الهام، ۱۳۷۵

در ماه‌های اخیر مجموعه نشست‌هایی با عنوان «امکان و امتناع روشنفکری دینی» در «کافه تاریخ»، واقع در «موزه تصاویر معاصر»، با تدریس احمد زیدآبادی برگزار شد. در نشست‌های نخست، زیدآبادی بحث خود را با بحث درباره چیستی دین، روشنفکری و عقل آغاز کرد. در ادامه او به بحثی دقیق‌تر درباره اهمیت امکان یا امتناع مفهوم روشنفکری دینی پرداخت و از دریچه اختلاف آرایی که در حوزه‌های علم و فلسفه درباره چیستی و امکان وجود خدا جریان دارد، به این موضوع ورود کرد و این ایده را تشریح کرد که عقل و علم هیچ‌کدام نه می‌توانند جایگزینی مناسب برای نیاز روحی انسان‌ها به خدا باشند، نه توانایی پاسخ به بود و نبود خدا را دارند. ازنظر زیدآبادی بدون اعتقاد به وجود خدا، اخلاق ناممکن می‌شود. در مرحله بعدی او اما سراغ بازخوانی اندیشمندان مسلمان در این زمینه رفت. نخست افکار اقبال لاهوری را بررسی کرد و در ادامه آرای علی شریعتی را مورد مداقه قرار داد. در ادامه، گزارش «هم‌میهن» از این نشست‌ تقدیم خوانندگان خواهد شد.

این مقاله در گام نخست تلاشی است برای رفع ابهام و رد گمان تناقض نما از مفهوم «روشنفکری دینی». حاصل کار، به فراتر از رفع شبهه مفهومی ره می سپارد و نشان می دهد که تلقی یا عدم تلقی تناقض نما از این مفهوم، تا چه حد در منع یا تسهیل عرفی شدن، موثر خواهد افتاد.واکاوی مفهومی اجزای این اصطلاح مرکب نشان می دهد که در صورت پایبندی به فحوا و معنای اصیل دینداری و روشنفکری، هیچ تناقض و تنافری میانشان برقرار نیست، بلکه حتی موید و متضمن یکدیگرند. تامل در معانی روشنفکری دینی نیز روشن می سازد که تلقی تناقض نما از این اصطلاح اولا مربوط به دینداری متجددانه است و ثانیا برخاسته از بدفهمی نسبت به عقل خودبنیاد و انتخابگری. از فراز سوم مقال که جایگاه طرح و بررسی مساله اصلی این تحقیق، یعنی اثر تلقی تناقض نما از این مفهوم بر عرفی شدن است، این نتیجه حاصل آمده که تنها راه صیانت از دچار شدن به این سرنوشت، اولا تلقی غیر تناقض نما از روشنفکری دینی است و ثانیا داشتن نگاه نواندیشانه به دین است و بالاخره، تلقی فرا مدرن از روشنفکری و نواندیشی است و البته ملتزم بودن به روشنفکری و دینداری و مراقبت از اصول و اقتضائات آن.

به مناسبت نود و ششمين زادروز مرحوم جلال آل‌احمد، نويسنده و روشنفكر معاصر كشورمان در صفحه ۱۵ شماره ۴۵۲۷ مورخ سيزدهم آذرماه سال ۱۳۹۸ روزنامه اعتماد يادداشتي با عنوان «جلال؛ روشنفكر بي‌دكان» به قلم عظيم محمودآبادي منتشر شد. اين يادداشت در فضاي مجازي و غير آن واكنش‌هايي را به همراه داشت. از آن‌جمله سروش دباغ در قالب يادداشتي، انتقادات خود را به مقاله مذكور نوشت و در صفحه اول شماره ۴۵۴۷ روز شنبه تاريخ ۷ دي ۱۳۹۸ اين روزنامه منتشر شد. پس از آن نرگس سوري دانش‌آموخته رشته جامعه‌شناسي دانشگاه تهران با يادداشتي تحت عنوان «با ميراث روشنفكري خود بر سر مهر بياييم» اين بحث را پي گرفت كه در همين صفح ه «سياستنامه» شماره ۵ بهمن ۹۸ روزنامه «اعتماد» منتشر شد. نقد روشنفكري در بين اصحاب نظر ادامه پيدا كرده و قرار است نويسندگان و پژوهشگران ديگري در حوزه روشنفكري ايران نيز نظرات خودشان در قالب يادداشت‌هايي در اين باره براي ما بفرستند كه ما نيز با افتخار به انتشار آنها خواهيم پرداخت. همين جا از عموم صاحب‌نظران، منتقدان و نويسندگاني كه تمايل دارند در اين پرونده مشاركت داشته باشند، دعوت مي‌كنيم تا با ارسال يادداشت‌ها و مقالات‌شان در اين باره به هرچه جدي‌تر و عميق‌تر شدن اين مساله فكري مهم در تاريخ معاصر كشورمان ما را ياري كنند. اينك شماره چهارم از پرونده نقد روشنفكري پيش روي شما قرار دارد.

ترجمه ماشینی: بحث‌های معروف اصلاحی در مدرسه الازهر در قرن نوزدهم قاهره - یکی از تأثیرگذارترین مراکز مطالعات دینی در اسلام سنی - برای تفکر اسلامی قرن بیستم بسیار تأثیرگذار بود. ایندیرا گسینک در این کتاب استدلال می‌کند که روایت‌های این بحث‌ها بر نقش مدرنیست‌های مشهوری مانند محمد عبده تأکید بیش از حد می‌کند و مضامین مهم را پنهان می‌کند. او با بازگرداندن صداهای محافظه‌کار به بحث، نشان می‌دهد که علمای محافظه‌کار بسیاری از موضوعات مشابه اصلاح‌طلبان را درگیر کردند و کمیته‌هایی را رهبری کردند که اصلاحات را ایجاد و اجرا کردند. در نهایت، رهبران محافظه‌کار در الازهر مشروعیت اساسی برای ریشه‌یابی اصلاحات در زندگی عمومی فراهم کردند. استفاده از منابع آرشیوی مبهم، اما مهم برای نشان دادن سهم مهم دانشمندان محافظه کار در تکامل اسلام سنی قرن بیستم، اصلاحات اسلامی و محافظه کاری برای همه علاقه مندان به خاورمیانه مدرن، تاریخ دینی، سکولاریسم، مدرنیسم و ​​مذهبی ضروری است. اصلاح