جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«کار و کوشش» از جمله عناصر اصلی رشد و پیشرفت هر جامعه است. جوامعی که توجه شایانی به این امر نداشته باشند با معضلات انبوه و عمده ای مواجه می شوند، اهمیت کار به ویژه در عصر جدید که میل به پیشرفت و ترقی گسترش یافته است نمایان تر است. از آن جا که ادبیات هر ملتی، آیینه تمام نمای آن ملت است و در این آیینه حرکات تند و کند، تصاویر و فعل و انفعالات یا کنش و واکنش ها انعکاس پیدا می کند، روشن ساختن مفهوم کار و بازتاب جایگاه و نقش آن در ادبیات ایرانی می تواند به درک جایگاه کار در جامعه کمک کند. مقاله حاضر به منظور شناخت نحوه نگرش فرهنگ جامعه ایرانی نسبت به کار و فعالیت، در صدد است از طریق کنکاشی در اشعار برخی از شعرا و طنزپردازان دوره های قاجار و پهلوی، گوشه هایی از فرهنگ حاکم بر آن را باز شناسد. برای این منظور، سعی شده است با استفاده از تحلیل محتوای آثار طنز این دو دوره، بافت نگرش مردم مورد بررسی و کندوکاو قرار گیرد. یافته ها نشان می دهند که نوعی نگرش فرهنگی منفی نسبت به موضوع کار و به ویژه سرمایه در ادبیات دوره های مذکور وجود دارد و کار صادقانه دارای جایگاه معتبر و ارزشمندی نمی باشد.

كار و تلاش رمز اصلى بقا و سرزندگى همه جوامع انسانى است. مردمى كه با تكيه بر توانمندى و ذخاير خداداد ملى خويش، بر ضعف و فقر غلبه كرده اند، مايه خرسندى درونى و اقتدار ملى خويش را فراهم ساخته اند. اگرچه نمى توان گفت كه امروز روحيه راحت طلبى بر عموم جوانان ما حاكم است، اما مى توان گفت كه بسيارى از نسل جوان از انجام كارهايى كه مستلزم تلاش و سخت كوشى است، كراهت داشته و طالب رفاه و راحتى با كم ترين زحمت هستند. سودآورى برخى از مشاغل غيرتوليدى و دلّال مآبانه نيز اين روحيه را تقويت كرده است. با نگاهى به سيره امامان شيعه (عليهم السلام) درمى يابيم كه سخت كوشى، تلاش و پرداختن به فعاليت هاى توليدى از برجسته ترين ويژگى هاى اين بزرگواران است. آنان با اين روش خويش، درس بزرگى و عزت نفس به شيعيانشان آموختند. اين مقاله نگاهى كوتاه به جنبه كار و تلاش در زندگى اميرالمؤمنين، على (عليه السلام)، دارد.

تاریخ کار و تلاش همزاد تاریخ بشری است و انسان از آغاز آفرینش تاکنون همـــواره با شیوه‌های گوناگون و به مدد ابزارهای قدیم و نوظهور، از جلوه‌های حیات در این جهان خاکی بهره گرفته است و با کار و فعالیت نیازهای اساسی خود را برطرف می سازد. اهمیت کار و تلاش و نقش بارز آن در بنا نهادن جامعه‌ای آرمانی، در شمار مسلّمات کتاب و سنّت است. جست و جو در متون اسلامی در این زمینه، نشان می‌دهد که اسلام در پرداختن به مسائل و مباحث مربوط به کار و فعالیت، از همه مذاهب و مکاتب دیگر پیشی گرفته است. روش دین و رهبران دینی این است که مردم مقصد واقعی کار و تلاش را بیابند تا بدین وسیله به هدف والا نائل گردند، زیرا زندگی سعادتمندانه انسان در سایه کار و تلاش شکل می‌گیرد و یکی از رموز بقای انسان و جوامع بشری کار و تلاش مداوم و سازنده است و عامل اصلی شکل‌گیری تمدنها فعالیت دائمی و متعهدانه است، بدین جهت ضرورت دارد که رهنمودها و آموزههای پیشوایان دین در این زمینه تدوین و ارائه گردد. در این پژوهش دیدگاه امام علی علیه‌‌‌السّلام درباره کار و تلاش با عنوان «فرهنگ کار در کلام امام علی علیه‌‌‌السّلام» مورد بحث و بررسی قرار گرفته و اهمیت کار و تلاش از دیدگاه امیر مومنان علی علیه‌‌‌السّلام و آموزه‌های عملی و نظری آن حضرت در این زمینه تحقیق و بررسی شده است. همچنان بخشی از مباحث اختصاص به شرایط کار و کارگر در کلام امام علی علیه‌‌‌السّلام دارد که تعدادی از شرایط و مقرراتی که نقش اساسی و کارآمد در انجام و پیشرفت کار دارند تبیین گردیده است. در ادامه نمونه‌هایی از فعالیت‌ها و مشاغل بنیادی و اساسی که در مکتب الهی دارای ارزش ویژه‌ای می‌باشند و در سیره و سخنان پیشوای پرهیزکاران، علی علیه‌‌‌السّلام نیز مورد توجه خاص قرار گرفته و دارای نمود و برجستگی قابل توجه بوده و نقش مهم و سازنده در جوامع بشری و پیشرفت آنها دارند و از مسائل زیربنایی اقتصاد جامعه می‌باشند، بیان شده است. در نهایت برخی از کارهای ناشایست و حرام مانند: ربا (سود نامشروع)، احتکار، قمار؛ شراب؛ تقلب و فریبکاری، نپرداختن حقوق افراد و... بررسی شده است و با توجه به آثار و نتایج زیانبار و ظالمانه بودن آنها، در کلام امیر مومنان امام علی علیه‌‌‌السّلام از آنها جلوگیری شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در این مقاله بر اساس مدل اجیل پارسونزی، کار مفهومی چند بعدی است و در چهار وجه اثباتی، شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی طبقه بندی می شود. در این بررسی هویت کاری (معانی و مقتضیات کار، ارزش ها، انگیزه ها و خودپنداره شغلی) مهم ترین نشانه فرهنگ کاری تلقی شده و عوامل موثر بر آن در سه سطح فردی، شغلی و انتظارات اجتماعی بررسی شده است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساخت یافته بوده است. جمعیت این پژوهش فرزندان شاهد شاغل و بیکار استان خراسان رضوی و طرح نمونه گیری طبقه ای و روش توزیع و انتخاب نمونه، خوشه ای چند مرحله ای است. نتایج نشان داد افراد نمونه این تحقیق بر ضرورت کار به عنوان امری که علاوه بر ارزش بیرونی (دسترسی به درآمد، احترام و عزت و وابستگی اجتماعی) دارای ارزش درونی است و می تواند میل به تحرک و فعالیت، موفقیت، خودیابی و ... آن ها را ارضا نماید، تقریبا اتفاق نظر دارند. 58 درصد معانی و مقتضیات ابراز شده بر ارزش درونی و 41 درصد بر ارزش های بیرونی کار تاکید دارند. افراد جوان تر و کسانی که تحصیلات کمتری دارند، بیشتر به انگیزه های بیرونی اهمیت می دهند. سه چهارم افراد خودپنداره شغلی نسبتا خوبی دارند و ده درصد خودپنداره بسیار ضعیفی دارند.در بین عوامل فردی، تاثیر مهارت بر یکی از اجزای فرهنگ کار که خودپنداره شغلی است مورد تایید قرار گرفت و تاثیر آن بر سایر اجزای فرهنگ کار چندان قابل توجه نبود. در سطح شغلی، قراینی که بر اساس آن، نوع شغل بتواند بر فرهنگ کار تاثیر بگذارد وجود ندارد. اما تجربیات و سوابق شغلی با معانی و مقتضیات کار وابسته است. در سطح انتظارات اجتماعی نیز نظر فرزندان شاهد درباره انتظارات جامعه در مورد کار و انتظار جامعه از آن ها و انتظار از سازمان بنیاد شهید بر برخی از اجزای فرهنگ کار تاثیر دارد.

یکی از معضلات فعلی جامعه جوان ایران، مساله اشتغال است. بالا بودن نرخ بیکاری در کشور که تابعی از دو عامل رشد فزاینده جمعیت و کمبود فرصت های شغلی است. گرچه برخی از عوامل بیکاری، ریشه در وضعیت اقتصادی جامعه دارد ولی عوامل مهم تر را باید در فرهنگ جامعه جست جو کرد. در برخی استان ها- مثل یزد- با وجود وضعیت طبیعی و اقلیمی ناسازگار و نبود شرایط مناسب، مشکلی به نام بیکاری وجود ندارد و به عکس، کرمانشاه با دارا بودن اقلیم های گوناگون، و شرایط طبیعی مساعد در رده استان های با بیشترین مشکل بیکاری است. این مقاله بر آن است تا نگرش جوانان 26-18 ساله شهر کرمانشاه نسبت به کار و عوامل اجتماعی موثر بر آن را مورد بررسی قرار دهد. جامعه آماری این تحقیق را جوانان 26-18 ساله ساکن شهر کرمانشاه تشکیل می دهد. روش پژوهش پیمایش با استفاده از تکنیک پرسشنامه بوده است و آزمون فرضیات پژوهش نشان می دهد که عوامل اجتماعی با نگرش به کار مرتبط است؛ به گونه ای که میزان «رضایت از خانواده» و «رضایت از زندگی» و نیز «نگرش به مردم و آینده شهر» با نوع «نگرش به کار» رابطه دارد.یافته های پژوهش موید این نکته است که بحران ارزش ها موجب می شود فرآیند جامعه پذیری بدرستی انجام نشود و جوانان به عنوان ماحصل این فرآیند قادر به درونی کردن نگرش مثبت به کار نباشند.