جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از گذشت سه دهه از عمر نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و گذر از مراحل صعب تثبیت، سازندگی، و عدالت گستری بررسی این نکته ضروری می نماید که آیا این نظام به اصول اولیه و مبانی اسلامی خود، که علل محدثه آن بودند، پای بند مانده است یا همانند بسیاری از انقلاب ها در مسیر برخورد با واقعیات بین المللی و داخلی از مبانی خود عدول کرده است. پاسخ به این سوال در حوزه سیاست خارجی چون انعکاسی از سیاست داخلی هر نظام و عرصه تحولات سریع و اجتناب ناپذیر است می تواند تا حدودی زمینه را برای تعمیم آن به دیگر عرصه ها نیز آسان تر کند.بر اساس قوانین مندرج در قانون اساسى جمهورى اسلامى، مقام معظم رهبرى بالاترین مقام را براى تصمیم گیری های کلان در سیاست خارجى نظام دارد.مطالعه بیانیه ها و سخن رانى هاى رهبر معظم نشان می دهد دیدگاه های وی بر مبنای اصول فقهی و دینی است؛ همان اصولی که منشا پیدایش انقلاب بود و هم چنان بر مبنای آن مواضع و دیدگاه ها اخذ می شود و طی دوران پس از انقلاب تاکنون هیچ تغییری در این مواضع ایجاد نشده است و مویدی بر فرضیه این مقاله است که انقلاب اسلامی ایران هم چنان بر اصولی پای می فشارد که موجب و علت بروز و ظهور آن بوده است.

مقاله حاضر تحت عنوان منابع استخراج قاعده «‌اهمّ و مهمّ» با هدف تبیین و تشریح مبانی فقهی قاعده «‌لزوم تقدیم اهمّ بر مهمّ»، از دیدگاه عقل و شرع، همراه با نقل آراء حضرت امام خمینی(ره) و دیگر فقهای شیعه است. زیرا که لازمه ساماندهی مباحث گسترده مرتبط با مصالح اهمّ در قالب «فقه المصلحه» با متدولوژی اصول فقه شیعه، اثبات قاعده «اهم و مهم» در احکام و لسان شارع است. بدین نحو که حکم اهم بر مهم هنگام تزاحم، مقدم می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که قاعده «اهمّ و مهمّ»، قاعد‌ه‌ای فقهی- عقلی است که در بعضی از ابواب فقهی مطرح شده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر، به روش توصیفی اسنادی و تحلیلی است.

این کتاب در دو بخش تنظیم شده است: جزء اول در مباحث الفاظ, مشتمل بر چهار بحث اولیه است و جزء دوم کتاب در ادله عقلی و اجتهادی و اصول عملیه, مشتمل بر سه باب است و در ضمن آن مباحث علم اجمالی نیز مطرح می‌شود و این جزء خاتمه‌ ای دارد در تعادل و تراجیح و در اجتهاد و تقلید.

کتاب «کنزالعرفان فی فقه القرآن» اثر فاضل مقداد (م. 826 ق) یکی از کتابهای معتبر در تحلیل فقهی ـ تفسیری آیات الاحکام است. این کتاب به دلیل ویژگی ها و امتیازهای فراوانش در تفسیر فقهی آیات، همواره مورد توجه ارباب دانش و اساتید فن بوده است. در این مقاله، ضمن اشاره به مهم ترین ویژگی های فقهی آن، از جمله تفسیر آیات الاحکام به ترتیب ابواب فقهی، طرح دقیق اصطلاحات فقهی و ارایه تعریف جامع و مانع از آن، استفاده از استدلال های عقلی در تحلیل و استنباط احکام، به کار بردن قواعد فقهی در تبیین آیات و بهره گیری از اقوال فقیهان امامیه و عامه در تفسیر آیات الاحکام، برخی از آرا خاص فقهی و نظریات تامل برانگیز او مورد مطالعه و نقد و بررسی قرار می گیرد.

فقیهان شیعه به صورت رسمی و گسترده، از زمان نهضت تنباکو به موضع گیری در قبال مظاهر و ابعاد مختلف تمدن مدرن پرداختند. ویژگی های مهم غرب برای فقهای دوره مذکور را می توان در چهار مقوله «کفر»، «استعمار»، «تکنولوژی» و «نظام سیاسی» ذکر کرد. موضع گیری فقها نسبت به مظاهر و ابعاد تمدن غرب، «تقابل» با کفر و استعمار، و «برخورد گزینشی» با تکنولوژی و نظام سیاسی بوده است. برخورد گزینشی نسبت به تکنولوژی و نظام سیاسی، بر اساس اصول و قواعد فقهی ناظر به کفار از یک سو و اصل اباحه تصرف از سوی دیگر صورت گرفته است. اصول فقهی ناظر به کفار عبارت است از: «لزوم نفی سلطه و تقویت کفار»، «حرمت تشبه به کفار»، «حرمت دوستی و همراز گرفتن کفار» و «نجاست کفار». به رغم مبنای نظری نسبتا همسان و مشترک فقها، اما در مقام موضوع و مصداق شناسی، در برخی موارد اختلاف هایی با یکدیگر داشته اند، بر همین اساس، اختلاف علما درباره نظام مشروطه بر پایه تشخیص متفاوت آنها نسبت به مصادیق توضیح داده می شود.