جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مروری بر زندگی، فضایل، کرامات و شخصیت علمی و معنوی فاطمه معصومه(س) است. در ابتدای این اثر به بیان کیفیت ولادت فاطمه معصومه و اسامی و القاب ایشان پرداخته شده و گوشه‌هایی از زندگانی ایشان تا قبل از هجرت وی به ایران و قم بیان شده است. آنگاه نکاتی در مورد ازدواج فاطمه معصومه و عصمت ایشان و نیز مقام وی در زمینه شفاعت کردن در روز قیامت مطرح شده و علت نامیده شدن این بانوی بزرگ به «کریمه اهل‌بیت» ذکر شده و برخی از کرامات ظاهر شده از ایشان بیان شده است. نویسنده در ادامه به بیان جایگاه فاطمه معصومه به عنوان یک محدثه که احادیث مهم و متعددی را نقل نمودند، پرداخته و روایاتی از ایشان در زمینه‌های مختلف فقهی و اعتقادی نقل نموده است. وی همچنین به تبیین موقعیت و منزلت شهر قم به عنوان پایگاه علمی شیعه و محل تجمع مؤمنان و شعیان اهل‌بیت(ع) پرداخته و این شهر را حرم اهل‌بیت و خاستگاه انقلاب اسلامی در ایران معرفی نموده است. وی با توجه به اهمیت و جایگاه مهم زیارت در فرهنگ تشیع، به بیان ثواب و آثار زیارت فاطمه معصومه پرداخته و آداب سفر زیارتی ایشان را ذکر نموده است.

عصمت عبارت است از: ملکة اجتناب از گناه و خطا. واژة عصمت در قرآن نیز در همین معنا به کار رفته است. از نظر قرآن، چهار گروه از افراد دارای عصمت هستند که عبارت‌اند از: ملائکه، پیامبران ، امامان و برخی افراد خاص چون: حضرت زهرا و حضرت مریم(ص). دربارة دو دسته از معصومین، یعنی پیامبران و امامان، علاو بر قرآن و سایر دلایل نقلی می‌توان براهین عقلی و متقنی را نیز در اثبات عصمت ارائه کرد. در کتاب حاضر تلاش شده است تا ضمن بیان تعریف عصمت، به بررسی این موضوع از منظر قرآن کریم پرداخته شود. شیوة بحث در این کتاب، شیوة کلامی است، یعنی دربارة هر یک از مباحث مطرح شده، دلایل عقلی و نقلی برای اثبات مدّعا بیان و سرانجام به شبهات مطروحه پاسخ داده شده است. ضمن آنکه در هر مبحث، احادیثی از ائمة معصومین(ع) نیز نقل شده است.

«عصمت» مهم‌ترین شرط امامت از نظر شیعه می‌باشد؛ تعدادی از آیات قرآن به عنوان ادله اثبات عصمت ارائه می‌شود که «آیه تطهیر» یک از این آیات است. اندیشمندان مختلف با رویکردهای گوناگون، تفاسیری از آیه ارائه کرده‌اند. «سیف­الدین آمدی» از جمله عالمانی است که با رویکردی کلامی خوانشی از این آیه ارائه کرده است. وی در کتاب «ابکار الافکار» برای رد عصمت حضرت زهراK دلالت آیه بر عصمت را رد می­کند. متکلمان اشعری پیش از او کسی از آیه تطهیر در رد و یا اثبات عصمت نپرداخته است. همچنین روشی که او استفاده کرده جدید بوده و پاسخی هم به آن داده نشده است. اهمیت مسئله امامت، جایگاه مهم عصمت در مسئله امامت، بی‌پاسخ بودن خوانش آمدی از آیه، روشِ او برای اثبات ادعای خود و نفی دلالت آیه بر مسئله عصمت ائمهD بررسی و نقد نظرات او در این زمینه را ضروری می‌نماید. ازاین‌رو این در این نوشتار سعی بر این بوده است که با رویکرد نقد متن به نقد خوانش «آمدی» از آیه پرداخته شود. در این راستا ابتدا اهتمام به خوانش دقیق «آمدی» از آیه تطهیر و نحوه استفاده او برای رد عصمت، بوده است و در گام بعد با تکیه بر مجموعه‌ای از ادله درون­متنی و برون­متنی به نقد نظر وی پرداخته شده است.

عصمت امامعليه السلام از جمله مباحث کهن در کلام اسلامی است و علی¬رغم تأکیدات فراوان و استدلال بر آن و مسلّم¬دانستن آن به عنوان منصبی الهی و در راستای نبوّت، همچنان آماج هجمه¬ها و شبهات قرار دارد تا جایی¬که، اخیرا، خانم لمبتون، با ادعای مطالعه‌ی تاریخی تفکر شیعه، تلاش دارد تا مسأله امامتِ پیشوایانی معصوم را فاقد ریشه تاریخی و ناشی از غلوّ در عقاید غالیان معرفی کند که از اواخر قرن دوم با مقداری تعدیل از سوی متکلمان شیعه، به تدریج، اندیشه‌ی غالب شیعه گشته است و حتی پا را فراتر گذاشته و مدعی آن¬است که اعتقاد به عصمت امام را نمی¬توان به هیچ کدام از امامان، اصحاب ائمه و حتی عموم شیعیان در قرن نخست هجری نسبت داد! واکاوی مدعای مذکور و شواهد ارائه¬شده حاکی از عدم تحلیلی صحیح و عقلانی از تطوّر مبانی فکری تشیّع¬است و نقد و بررسی آن نشان¬می¬دهد که او بین فرآیند تکامل در مبانی فکری تشیع با توسعه در مبانی فکری از اجمال به تفصیل خلط کرده¬است. این تحقیق با هدف شناخت خلط و خطای لمبتون با تتبع در کلمات و عبارات بر جای مانده از او در کتاب «دولت و حكومت در اسلام» انجام شده و نیل به این مَقصد در سایه بررسی، توصیف و تحلیل دقیق کلام او با گرد¬آوری داده¬های کتابخانه¬ای میسّر است و نتیجه¬ی آن، نقد و بررسی مدعای او در موضوع تطوّر فکری تشیع در آموزه عصمت، و اثبات خطا و خلط او در فهم اندیشه مدافعان اندیشه¬های کلامی شیعه است.

مسئله‌ی عصمت امام از جایگاه ویژه‌ای در علم کلام برخوردار است و در ضمن آیات متعددی از قرآن به آن اشاره شده است که یکی از این آیات، آیه‌ی 3۵ سوره‌ی یونس (معروف به آیه‌ی «هدایت») است. هدف از نوشتار حاضر، تبیین عصمت امام در پرتو این آیه است. مفسران شیعه در رابطه‌‌ی با عصمت امام در ذیل این آیه‌ی شریفه، تبیین‌‌های گوناگونی دارند. نوشته‌ی حاضر ضمن تبیین دیدگاه مفسران، آرای آنان را با توجه به آیات متناظر تبیین کرده است. این مقاله که با روش توصیفی - تحلیلی برای تبیین و تحلیل دیدگاه‌‌های مفسران فریقین نگاشته شده است، به این نتیجه دست یافته است: براساس دلایل مختلف، دیدگاه‌ شیعه مبنی بر دلالت آیه‌ی 3۵ سوره‌ی یونس بر عصمت امام، بر دیدگاه مخالف ترجیح دارد و قابل دفاع می‌باشد.