جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: غلو و فضائل: در اين جلد، نويسنده سخنان غلوآميز و دور از حقيقتى را كه برخى منابع در باب ابوبكر و ديگران نقل كرده‌اند، گردآورى و گزارش كرده است. مؤلف در صفحات نخست، خوانندگان را با واژه غلو در مباحث اعتقادى و كلامى آشنا ساخته و اين نكته را متذكر مى‌گردد كه غلو از گرايش‌هاى احساسى و نفسانى انسان سرچشمه گرفته و پشتوانه آن جهل و تعصب است. نگارنده سپس راجع به گفتگوهايى ميان مهاجر و انصار در شوراى سقيفه بنى ساعده و فضايلى كه به ابوبكر نسبت داده‌اند، سخن گفته است. وى در ادامه با ذكر پاره‌اى دلايل نقلى و بررسى شخصيت ابوبكر در دروه جاهليت، وى را از لحاظ اخلاقى مورد بررسى و نقد قرار داده و معتقد است كه وى در آشنايى با كتاب و سنت، استنباط احكام، علم تفسير و شناخت احاديث، از مقام و مرتبت والايى برخوردار نبوده است. نويسنده در صفحات بعد، به موارد اشتباهات و اشكالات سياسى و اجتماعى، علمى و دينى و مديريتى خلفاى بعدى با ذكر مصاديق اشاره كرده و در پايان باز هم از طرق مختلف، راجع به غلو در فضايل برخى صحابه و خلفا بحث كرده و بر اين مطلب تأكيد مى‌كند كه بسيارى از فضايل اخلاقى كه براى خلفا ذكر كرده‌اند، پايه و اساس محكمى ندارد.

کتاب «أم الرسول محمد آمنة بنت وهب» نوشته عائشه عبدالرحمن بنت شاطی است. این کتاب به بررسی زندگی آمنه، زنی والا و شریف که پیامبر عظیم الشأن اسلام را در دامانش پروراند می پردازد و زوایای زندگی این بانوی بزرگوار را به تفضیل بررسی کرده و شرح می دهد. آمنه، مادر پیامبر (ص) دختر «وَهب بن عبد مَناف» در 12 یا 17 ربیع الاول عام الفیل (570 م) فرزند خویش، حضرت محمد (ص) را در «شعب ابی طالب» به دنیا آورد. وی، وقتی خبر دردناک وفات همسر جوانش را دریافت کرد، فرزند دلبند خویش را با همراهی «اُمّ ایمَن» برای زیارت مزار پدر به مدینه برد، ولی هنگام بازگشت، در محلّ«ابواء» بین مدینه و مکه، وفات یافت و در همان جا نیز به آغوش خاک آرمید.

کتاب «مائةُ مَنْقَبَة» معروف به فضائل ابن شاذان کتابی است تالیف ابوالحسن محمد بن احمد بن علی، معروف به ابن شاذان قمی و از بزرگان شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری است. در این کتاب، صد کرامت و فضیلت درباره حضرت علی (ع) برگرفته از منابع مختلف، ذکر شده است. مؤلف از میان اخبار متعدد، یک‌ صد روایت را گلچین کرده و این امر باعث شده روایاتی بسیار زیبا و بشارت دهنده به شیعیان جمع‌ آوری گردد. مهم‌ تر از آن، مقبولیت کتاب نزد مخالفان است. چنانکه بزرگانی از اهل تسنن به آن اعتماد کرده و مطالب و روایات آن را در کتاب‌ هایشان آورده‌ اند.

از مباحث مورد توجه متون صوفیانه در این دوران، انعکاس فضایل و مناقب معصومینبه ویژه پیامبر اسلام(ص) ،امام علی(ع) و بعضی از اهل بیت (ع) بوده است. در این کتابها هر زمان که به مناسبتی، مناقب خلفای راشدین را طرح نموده اند شخصیت ممتاز حضرت علی(ع) در کنار خلفای سه گانه (ابوبکر، عمر، عثمان) خودبخود یک پای مهم فضیلت نویسی و منقبت گویی آنها بوده است. شخصیتی که با عظمت و پیچیدگی خود در طول تاریخ، اذهان اندیشمندان مختلف را به خودمشغول ساخته است، زیرا وی جامع کمالات، کرامات و فضایل متعالی انسانی بوده است.جاودانگی شخصیت آن حضرت به عنوان یک انسان کامل، از اصول پذیرفته شده در میان اکثر فرقه های اسلامی از جمله متصوفه است. در متون صوفیانه علی(ع) را طوری مشاهده می کنیم که روحش مالامال از حماسه های نظامی است، در جای دیگر او را در شکل یک عارف تمام عیار می بینیم و در منبع دیگر وی را یک عالم مسلمان توصیف کرده اند. در واقع ادبیات و متون صوفیانه، در حکم آینه ای هستند که گوشه هایی از فضایل و مناقب امام علی(ع) را در خود منعکس نموده و بازتاباینده است.

سید محی الدین بن تاج الدین بن قتّال متخلص به «محیا»، یک از شاعران پارسی گوی قرن 11 قمری و سنی مذهب است که در آثار خویش، عشق و ارادتش را به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) بی پرده ابراز داشته است. او در دیوان اشعارش، در کنار مدح پیامبر(ص) و خلفای راشدین، بارها و به طور خاص، از حضرت علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدّس یاد کرده است. در این نوشتار، به بیان دیدگاههای این شاعر درباره خلفای راشدین و به ویژه حضرت علی(ع) پرداخته شده است. محیا، حضرت محمد(ص) را محبوب و معشوق خود می داند و به حضرت علی(ع) عشق می ورزد و خود را از نسل حضرت علی(ع) می داند.

حدیث بساط جریان شگفت انگیز سیر فضایی علی (ع) با فرش پرنده است که در معیت جمعی از اصحاب پیامبر (ص) از جمله ابوبکر و عمر صورت گرفته است. این سفر برای اثبات برتری و ولایت علی (ع) بر دیگران، در زمان پیامبر (ص) از مدینه تا غار اصحاب کهف انجام شده است. در همه روایات به جز روایت ثعلبی، اصحاب کهف فقط به سلام علی (ع) پاسخ می گویند، و از پاسخ گویی به دیگران سر باز می زنند. در این نوشتار، ضمن ارایه شبکه روایی حدیث بساط، روشن شده است که راویان اصلی حدیث، جابر و انس هستند. سپس گزارش کاملی از طرق شانزده گانه حدیث ارایه شده است. در پایان، به روش کتابخانه ای با تکیه بر منابع شیعه و اهل سنت، همه طرق حدیث از لحاظ سند و محتوا ارزیابی شده که در نهایت امکان وقوعی چنین مساله ای به طور کامل پذیرفته شده است، ولی بر اساس وثوق سندی که پایگاه نظری این تحقیق است، وقوع اصل خبر با تردید روبه روست، البته بر پایه وثوق صدوری، صحت اصل خبر و وقوع آن را، بر اساس شهرت روایی حدیث و تلقی به قبول علمای سلف می توان پذیرفت، هر چند حدیث، درباره تعداد افراد و وقایع طول سفر، دچار اضطراب است.