جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر پس از اشاره اجمالی به اهمیت و فواید تاریخ، به بررسی تفصیلی آسیب شناسی تاریخ و تاریخ نگاری از دیدگاه امام خمینی می پردازد. این مقاله آسیب شناسی تاریخ نگاری در محورهایی چون عدم بی طرفی مورخ، تحریف تاریخ، بی دقتی در ثبت وقایع، تاریخ نگاری بدون نقد و تحلیل، عدم توجه به توده مردم در تدوین تاریخ و نبود نگاه قرآنی در تحلیل های تاریخی را از منظر و بیان امام خمینی به بحث می گذارد.

سرگذشت قارون، به عنوان مظهر ثروت آمیخته با کبر و غرور و طغیان در سه سوره از قرآن مطرح شده است : “ سوره های قصص، عنکبوت و غافر ”. سوره عنکبوت و غافر، در هر کدام فقط یک آیه، اما در سوره ی قصص ضمن هفت آیه غرور و سرمستی قارون از ثروتیبی حد، و در پی آن فراموشی خداوند و نیکی به دیگران و در نهایت هلاکت وی را به تصویر می کشد. به گفته ی قرآن، قارون از قوم موسی (ع)است و بر آنها ستم می کند. ثروت بسیاری داشته و کسب آن را تنها نتیجه ی کاردانی خود می داند، قومش او را خیرخواهانه نصیحت می کنند و خداوند هم به قارون صفتان یادآوری می کند که کسانی که از او نیرومند تر و مال اندوز تر بودند، به هلاکت رسیده اند، اما باز هم او از بذل مالش سر باز زده، نمایش ثروت به راه می اندازد. آنگاه عذاب خداوند نازل شده، او و خانه اش را به کام زمین فرو می برد. علاوه بر قرآن ،کتاب مقدس نیز ماجرای قارون را در “ اصحاح 16، از سفر اعداد ” با نام عبری “ قورح بن یصهاربن قهات بن لاوی ” این چنین ذکر نموده است: قورح پسر عموی موسی است که به دلیل حسادت به موسی و هارون، همراه داتان و ابیرام و اون، 250 نفر از سران بنی اسرائیل را با خود همراه کرده، در برابر موسی دست به شورش می زنند، آنگاه زمین دهان باز کرده، قورح و داتان و ابیرام را می بلعد، سپس آتشی از جانب پروردگار آمده و بقیه ی یاران او را می سوزاند. منابع تاریخی هم با تفصیل بیشتر به نقل این داستان پرداخته اند. از جمله ابن اثیر در"تاریخ کامل" آورده است که: قارونپسرعموی موسی بود و دارایی های فراوان داشت که کلید گنج خانه های او برچهل استر، برده می شد و در ساخت خانه ی خویش خشت های زرین به کار برده بود و زمانی که موسی فرمان خداوند مبنی بر پرداخت زکات را به او ابلاغ کرد، وی امتناع نمود و بر موسی گناهی بزرگ بست. محمد ابن جریر طبری هم درکتاب تاریخش ضمن بیان همین داستان جریان هلاکت و فرورفتن قارون در قعر زمین را به طورکامل بیان می دارد.درمجموع شباهت داستان در این سه منبع بیش از تمایزات آن بود. اصل داستان در منابع مذکور یکسان آمده است، اما در جزئیات تمایزاتی وجود دارد که برخی از آن ها به هدف آن ها برمی گردد. در این پژوهش سعی شده مقایسه ای بین این متون صورت گیرد. چرا که امروزه عرضه ی این گونه مباحث ، جهت رسیدن به همدلی پیروان ادیان الهی و پرهیز از اختلافات یک نیاز ضروری است.

در این مقاله سعی بر این است تا شاهنامه فردوسی به منزله یکی از منابع مورد مطالعه تاریخ ساسانی بررسی شود و درجه انطباق آن با آنچه به عنوان دیگر منابع تاریخی مستند این دوره می شناسیم، سنجیده شود. از این رو چهار داستان مرتبط با تاریخ ساسانی در شاهنامه و دیگر منابع تاریخی با هم مقایسه شود: تاسیس سلسله ساسانی؛ فتح شهرالحضر، ظهور و مرگ مانی و داستان بهرام گور. پس از مقایسه به تفاوت هایی می رسیم که در خور توجه است.

قرآن کریم هر چند کتاب تاریخی نیست، امّا گزارش هایی از رخداد های عصر نبوی به سبک خود ارائه نموده است، گزارش هایی که در عصر نبی اعظم| در معرض نقد و ارزیابی معارضان قرآن قرار داشت. ازاین رو اگر در گزارش های تاریخی قرآن، نقصی نهفته بود یا گزارشی خلاف واقع در آن گنجانده شده بود قاعدتاً باید مورد نقد آنان قرار می گرفت. در دوره های بعد مورخان به نوشتن تاریخ عصر نبوی اقدام کردند و از قرآن نیز در کنار سایر منابع استفاده کرده اند. سئوال این است آیا گزارش های راویان از رخدادها، تعارضی با ظاهر گزارش های قرآنی ندارد؟ این مقاله در صدد بیان این پاسخ است که در گزارش از حوادث، تعارض های موردی بین گزارش های منابع با گزارش های قرآنی به چشم می خورد و با بررسی یازده مورد، تعارض در اکثر موارد به اثبات رسیده است. برای سهولت بررسی دامنه موضوع گزارش ها به دو غزوه (بدر ـ احد) محدود شده و در مقام مقایسه با قرآن فقط به سه منبع تاریخی اکتفا شده است. برای دست یابی به نتایج تحقیق از روش امامان شیعه در عرضه تاریخ به قرآن و روش «توصیفی ـ تحلیلی» و «تطبیقی» استفاده شده است.