جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: سعید امیر ارجمند با نادیده گرفتن دیدگاه‌های ساده‌شده و دارای بار سیاسی بیش از حد در مورد سیاست اسلام شیعی، یک مطالعه جامعه‌شناختی و تاریخی پربار از تشیع و نظم سیاسی ایران پیشامدرن ارائه می‌کند که ریشه‌های آنچه به حکومت دینی [امام] خمینی تبدیل شد را آشکار می‌کند.

ترجمه ماشینی: جامعه شناسی اسلام شیعی مجموعه مقالات علمی یک جامعه شناس تاریخی است که از چارچوب جامعه شناختی وبری برای تحلیل تاریخی اسلام شیعی دوازده امامی استفاده می کند. این کتاب شامل تحلیل جامع تاریخی-اجتماعی اسلام شیعی دوازده امامی از شکل‌گیری فرقه‌ای آن در قرن هشتم تا تأسیس آن به عنوان دین ملی امپراتوری صفوی در قرن شانزدهم و تا انقلاب اسلامی و تشکیل تشیع است. دولت تئوکراتیک در ایران در اواخر قرن بیستم. این کتاب شامل نوزده مقاله است که در چهار بخش دسته بندی شده اند. بخش اول به شکل‌گیری تاریخی اسلام شیعی از قرن هشتم تا سیزدهم می‌پردازد. نویسنده سعید ارجمند چارچوب جامعه‌شناختی خود را بر اساس برخی ایده‌های وبری بنا می‌کند - به‌ویژه این ایده که ادیان جهانی راه‌حل‌هایی برای مسئله معنا ارائه می‌کنند. به طور خاص، ادیان راه‌حل‌های نجات‌بخشی برای این سؤال نگران‌کننده هستند که چگونه رنج‌های انسانی را می‌توان با عدالت خدا/الوهیت آشتی داد. راه حل منحصر به فرد شیعه اثنی عشری برای حل این مشکل معنا، ترکیب سه عنصر اصلی است: 1) امامت به عنوان هدایت دائمی الهی پس از رحلت حضرت محمد[ص]. 2) غیبت امام دوازدهم[عج]; و 3) الهیات رستگاری جهانی شهادت مبتنی بر مرگ[شهادت] غم انگیز نوه پیامبر، [حضرت]حسین[ع] در سال 680 میلادی. همه این عناصر در جریان اصلی اسلام سنی وجود نداشت. بخش دوم کتاب که شامل چهار مقاله است، به گسترش و استقرار تشیع دوازده امامی در ایران از صفویان (1501-1772) تا انقلاب اسلامی 1979 می‌پردازد. اسلام شیعی دوازده امامی در دوران صفویه به تدریج. از یک مذهب اقلیت فرقه ای به دین ملی اکثریت ایرانیان تبدیل شده است. همراه با این تحول، فقها به عنوان حاملان اسلام شیعی اثنی عشری نیز به تدریج به یک سازمان هیروکراتیک تبدیل شدند. در دوره قاجار و به دلیل از بین رفتن شبه مقدس بودن سلطنت، گذار از «سزاروپیزم» به دوگانه گرایی دولت- هیروکراسی رخ داد. اما با روح الله خمینی، نوعی بازگشت به «سزاروپاپیسم» صفویان، این بار در قالب سلطنت تئوکراتیک وجود دارد. بخش سوم کتاب با چهار مقاله به تحولات ساختاری در حاملان شیعه دوازده امامی اختصاص دارد. در حالی که در دوره شکل گیری تشیع دوازده امامی -قرن هشتم و نهم - حاملان تشیع خود ائمه مقدسه کاریزماتیک بودند. در زمان غیبت صغری، مبعوث امام غیبت شدند و در زمان غیبت[کبری] این وظیفه را ابتدا محدثان (محدثین) مانند محمد بن کلینی و ابن بابویه و بعداً متکلمان بر عهده گرفتند. به عنوان مفید و نصیر طوسی و در نهایت به فقها واگذار شده است. مقاله‌های بخش چهارم - بخش پایانی کتاب - حرکت رفت و برگشتی سیاسی-اجتماعی شیعه دوازده امامی بین انقلاب و مشروطه را مورد بحث قرار می‌دهد. اولین انقلاب شیعی تحولی بود که صفویان به وجود آوردند. دوم تغییرات انقلابی بود که در انقلاب اسلامی 1979 ایجاد شد و این تغییرات تأثیر عمیقی بر کلام سیاسی شیعه گذاشت. ارجمند با تمرکز بر انقلاب 1357 استدلال می کند که دگراندیشان روشنفکر غیر روحانی و غیر روحانی مانند مجتهد شبستری، محسن کدیور و عبدالکریم سروش، شالوده نظری ساخته شده توسط خمینی و پیروان انقلابی او را متزلزل می کنند. به جز فصل های 5 و 9، همه فصل های دیگر در جای دیگر به صورت فصل های کتاب یا مقالات مجلات منتشر شده بودند. با این حال، حداقل در یک مورد، به نظر می رسد مقاله اصلی بسیار دقیق تر از مقاله موجود در این کتاب ویرایش شده است. فصل 19 نتیجه می گیرد که «سیاست پیچیده قانون اساسی ایران در دوره رئیس جمهور خاتمی موضوع مقاله دیگری است که هفته گذشته در بوداپست ارائه کردم» (453). در اینجا مشخص نیست که «هفته گذشته» به چه مقاله ای اشاره دارد. با این حال، مقاله اولیه به اندازه کافی روشن بود، «سیاست پیچیده قانون اساسی ایران در دوره رئیس جمهور خاتمی موضوع مقاله دیگری است». علیرغم ادعای ارجمند مبنی بر اینکه اعطای لقب «امام» به آیت اللهی قبل از امام خمینی «در تاریخ شیعیان اثنی عشری که این لقب را منحصر به ائمه اطهار کرده‌اند، کاملاً بی‌سابقه بوده است» (187)، اما کاملاً بی‌سابقه نبود. خود نویسنده گزارش می دهد که حدود یک ربع قرن قبل از خمینی، محمد خالصی توسط پیروانش امام خوانده می شد (374). می توان به این موضوع موسی صدر را که پیش از خمینی از او به عنوان امام یاد می کردند، اضافه کرد. این کتاب همچنین دارای تعدادی غلط املایی، کلمات تکراری و تصادفی خط کشی شده و اشتباهات نگارشی است. جامعه شناسی اسلام شیعی: مقالات گردآوری شده، کتابی است که باید حتما بخوانید و سرشار از بینش هم برای متخصصان و هم برای علاقه مندان به تاریخ اسلام شیعی.

ترجمه ماشینی: غنای فکری استثنایی ایران قرن هفدهم صفویه مظهر مکتب فلسفی اصفهان و به ویژه مؤسس ظاهری آن، میرداماد (متوفی 1631) و شاگرد بزرگ او ملاصدرا (ملقب به صدرالدین شیرازی، د. 1636). به همان اندازه برای مکتب، حکمت آپوفاتیک رجب علی تبریزی که بعدها (متوفی 1669/70) دنبال شد، اهمیت دارد. با این حال، علیرغم شهرت این فیلسوفان، شناسایی «مکتب فلسفی اصفهان» تنها در سال 1956 توسط هانری کوربین، ایران شناس مشهور فرانسوی، که به شخصیت متحد کننده نوافلاطونی اسلامی حدود 20 متفکر و شخصیت معنوی اشاره کرد، پیشنهاد شد. این گروه بندی متعاقباً برای حدود پنجاه سال بدون چالش باقی مانده است. در این اثر بسیار بدیع، جنیس اسوتس، مشروعیت اصطلاح «مدرسه» را بررسی می‌کند و در فلسفه‌های پیچیده این سه شخصیت اصلی شیعی می‌کاود و بین آنها مقایسه می‌کند. مؤلف این موضوع را بیان می کند که اندیشه ملاصدرا مستقل و در واقع با اندیشه های میرداماد و رجبعلی تبریزی ناسازگار است. این نه تنها طرز تفکر جدیدی را در مورد چگونگی درک ما از «مکتب اصفهان» ارائه می‌کند، بلکه میرداماد و رجبعلی تبریزی را به‌عنوان پیشگامان خود معرفی می‌کند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، مطالعات شیعی در غرب که تا آن زمان به صورت پراکنده و در قالب مطالعات اسلامی و به عنوان زیرمجموعه‌‌ای از آن انجام می‌‌شد، وارد مرحله‌‌ای تازه شد و تحقیقات و کتاب‌های فراوانی به صورت مستقل درباره تشیع و عقاید و آموزه‌‌های آن به رشته تحریر آمد. انجام پژوهش‌های فراگیر و نگارش صدها مقاله و کتاب در موضوعات مختلف مرتبط با شیعه، برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی با موضوع تاریخ، عقاید و آموزه‌‌های تشیع و نیز هدایت پایان‌‌نامه‌‌ها و برنامه‌‌ریزی فرصت‌های مطالعاتی ویژه در حوزه شیعه، بخشی از فعالیت‌های صورت گرفته در چند دهه گذشته است. بررسی و مطالعه چنین آثاری درباره تشیع از دو جهت برای جامعه شیعه دارای اهمیت است: الف) آشنایی با آثار و منابعی که سهم مهمی در ارائه تصویری از قالب و محتوای فکری مردم، طبقه حاکم و نیز طبقه دانشگاهی و روشنفکر جامعه اروپایی و آمریکایی و به‌طور خاص غیراسلامی را برعهده دارد. ب) تأثیری که این تحقیقات بر نگرش و به تبع آن افکار طبقه روشنفکر و تجدیدنظرطلب در کشورهای مختلف اسلامی و در میان مسلمانان داشته و یا خواهد داشت. این مطالعات به دلایل مختلفی چون استفاده از روش‌های ناکارآمد در مطالعات اسلامی و شیعی، بهره‌‌گیری از منابع ناکافی یا نامناسب مانند آثار اهل سنت و نگاشته‌‌های غربیان در حوزه تفکرات شیعه، عدم مراجعه به منابع و آثار شیعه بخصوص منابع کهن و اولیه شیعه، بکارگیری پیش‌‌فرض‌های اثبات نشده، غرض‌‌ورزی و غیره، دارای نتایج ناقص و گاه نادرست هستند. لازم است که این مطالعات مورد بازخوانی و بررسی جدید از سوی پژوهشگران حوزه شیعه‌‌شناسی قرار گیرد تا اشکالات و کاستی‌های آن مشخص گردد. به همین علت گروه مطالعات تطبیقی و استشراق در پژوهشکده کلام اهل‌‌بیت(علیهم السلام) شکل گرفت تا با خوانش یا ترجمه آثار شیعه‌‌پژوهان غربی، دست به نقد روشی و محتوایی پژوهش‌های آنان زده، نکات مثبت و منفی آثار آنها را عریان ساخته و بر پایه مسلّمات تاریخی و منابع معرفتی اصیل و کهن شیعه، اشتباهات و نتایج نادرست احتمالی آثار غربیان را متذکر شود و به ریشه‌‌های این کاستی‌‌ها و فراز و فرودها بپردازد. اثر حاضر اولین مرحله تحقیقات پژوهشگران گروه مطالعات تطبیقی و استشراق است که در قالب ترجمه و نقد مقالاتی از مجموعه «Shi’ism» انجام پذیرفته است. این مجموعه دایرة‌المعارفی چهار جلدی در حوزه مطالعات شیعی است که در سال ۲۰۰۸ میلادی توسط انتشارات راتلج به چاپ رسیده است. این مجموعه مقالات در بخش‌های پیدایش و سیر تحول تشیع، کلام و فلسفه، فقه، مراسمات و آیین‌ها و دولت و حکومت توسط محققان معاصر غربی در حوزه شیعه‌شناسی نوشته شده است. در انجام این پروژه، مقالاتی انتخاب شده که دارای موضوعات کلامی و یا تاریخ اندیشه بودند. عناوین مقالات: ▪مکتب تشیع در دوران بنی‌امیّه؛ ویلیام مونتگمری وات؛ ترجمه سید رضا قائمی ▪نقدی بر دیدگاه شیعه‌شناسی؛ مونتگمری وات؛ سیدرضا قائمی و سید هادی سید وکیلی ▪مکتب تشیع در دوران مغول؛ میشل ام. مازاوی؛ ترجمه رسول احمدی ▪بررسی انتقادی دیدگاه میشل مازاوی در تاریخ تشیع؛ رسول احمدی و رسول رضوی ▪بحران ‌‌امامت و شکل‌گیری نهاد غیبت در مکتب تشیع دوازده امامی؛ دیدگاهی اجتماعی ـ ‌تاریخی؛ سعید امیرارجمند؛ ترجمه سید هادی سیدوکیلی و محمدحسین افراخته ▪چالش‌های تاریخی موضوع ‌‌امامت و نهاد غیبت؛ نقد و بررسی؛ رضا یاری‌نیا ▪علامه حلّی و کلام شیعی ‌ـ معتزلی؛ زابینه اشمیتکه؛ ترجمه محمّد رکّعی ▪نقد انگاره ‌‌تأثیرپذیری علامه حلّی از ابوالحسین بصری؛ محمد رکعی و رسول رضوی ▪پیامبران و اجداد در احادیث نخستین شیعه؛ اوری روبین؛ ترجمه سید رسول هاشمی ▪اوری روبین و نظریه ‌‌امامت موروثی شیعه در بوته سنجش؛ سید رسول هاشمی و علی راد ▪مراسم عزاداری رایج شیعی؛ پیتر جی. چلکوفسکی؛ ترجمه سید رضا قائمی ▪نقد انگاره چلکوفسکی در عزاداری شیعه؛ سیدرضا قائمی و علی راد ▪تقیه در کلام و مذهب تشیع؛ اتان کلبرگ؛ ترجمه زهرا قنبرزاده ▪کلبرگ و آموزه تقیّه در کلام شیعه؛ سید رضا قائمی

کتاب وقفة مع الدکتور الشیخ البرّاک، اثر شیخ محمد مهدی الآصفی می باشد تقریب مذاهب اسلامی از جمله موثرترین راههای وحدت اسلامی محسوب می شود که این عمل مصالح و منافع مستکبرین جهانی و اقدامات ضد اسلامی آنان را در ممالک اسلامی به خطر انداخته است. لذا استکبار برای پیشبرد اهداف شوم خود به فتنه و فرقه گرایی بین مسلمین و ایجاد فرق جعلی چون وهابیت پرداخته است. علمای وهابیت با تکفیر مسلمین و مهدور الدم بودن آنان به کشتار مسلمین اقدام می کنند. مولف اثر حاضر در صدد است تا عقائد، نظرات و فتاوای سرشار از اتهامات ناروا به شیعه یکی از علمای وهابیت در عربستان به نام شیخ البراک که از اساتید جامعة القری مکه مکرمه است را بیان نموده و به نقد و بررسی برخی عقاید و دیدگاه‌های او بپردازد. اثر حاضر حاوی بیست و هفت مبحث می باشد. برخی مطالب این اثر عبارتند از: تبعیت کردن از قرآن و سنت نبوی، نظراتی در مورد عائشه، عصمت اهل بیت، آیه تطهیر، شرعی شدن خمس، تکفیر مسلمین، خلافت و امامت، حدیث ثقلین. مولف پس از بررسی عقائد و نظرات شیخ البراک به نقد نظریات او پرداخته و نظریاتش را رد نموده است.

دور الشيعة في بناء الحضارة الإسلامية (نقش شيعه در بنيان‌گذارى تمدن اسلامى) يكى از آثار ارزنده آيت‌الله جعفر سبحانى (متولد تبريز 1308ش) است كه به زبان عربى نگارش يافته و به‌صورت مختصر و مفيد به بررسى اين مطلب پرداخته است كه شيعيان در پيدايش و تأسيس و ترويج و توليد علوم اسلامى نقشى اساسى و تعيين‌كننده داشتند و اين مطلب از نظر تاريخ ثابت است و به‌هيچ‌وجه، قابل انكار نيست. اين اثر از نظر تحليلى بودن و استناد به منابع معتبر و همچنين اختصار و رسايى، واقعاً نمونه و ستودنى است. نويسنده در اين كتاب، مطالب متعددى را بدون تقسيم به بخش يا فصل، تحت عناوين گوناگون بيان كرده است. نويسنده نخست به نقش قدماى شيعه در مورد علوم اسلامى (نحو، صرف، لغت، عروض، شعر، تفسير، علم الحديث، فقه، اصول فقه، مغازى و سير، رجال، علوم عقلى، جغرافى و...) پرداخته و بعد توضيحاتى درباره كشورهاى شيعه‌نشين داده و آنگاه به مناسبت، بحث علل تشيع ايرانيان را مطرح كرده و سرانجام به مقدار جمعيت شيعه در جهان توجه كرده و كتاب را به پايان برده است.

از شخصیت‌های مجعول و ساختگی که درباره آن سخن‌های فراوانی نقل و در رد یا اثبات آن کتاب‌های زیادی نوشته شده است، شخصیت اساطیری عبدالله بن سبأ است. داستان عبدالله بن سبأ در اوایل قرن دوم هجری تنها از طریق سیف بن عمر کذاب طرح و از طریق طبری نقل شده و مورخان بعدی نیز از طریق طبری نقل آن را گسترش دادند. این مسئله سبب گردید عده‌ای داستان عبدالله بن سبأ را مستمسک دروغ‌پردازی‌های خود علیه شیعه قرار دهند و پیدایی شیعه را به وی نسبت داده و فرقه سبئیه را به شیعه تطبیق کرده و سعی در ایجاد شبهات واهی بر ضد مذهب حقه شیعه می‌نموده‌اند، در حالی که کتب و منابع شیعه عبدالله بن سبأ را از خیال‌پردازی و ساخته‌های سیف بن عمر دانسته و علمای رجال نیز او را زندیق، دروغ‌گو و متروک‌الحدیث دانسته‌اند. مباحث کتاب در دوازده فصل تنظیم شده است که در واقع هر فصلی ناظر بر پاسخ به شبهه‌ای است که وهابیان علیه شیعه مطرح کرده‌اند و محقق محترم عالمانه و با استناد به منابع کهن ملل و نحل، تاریخ، حدیث و تراجم‌نگاری سعی در پاسخ‌گویی به شبهات داشته است. امید است که این اثر در معرفی اندیشه‌های ناب شیعی و مذهب حق موفق بوده و چشم‌های خفته را که با دلایل واهی سعی در ایجاد اختلاف بین امت اسلامی دارند، بیدار نماید، و دل شیفتگان حقایق را با شمیم دل‌انگیز معارف اهل بیت (ع) سیراب نماید.