جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در زمان حیاتشان فدک (دهکده‌ای حاصل‌خیز در نزدیکی خیبر) را به حضرت زهرا سلام الله علیها بخشیدند که پس از پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم از حضرت زهراسلام الله علیها پس گرفته شد. در مساله فدک و قهر حضرت‌زهراسلام الله علیها با حاکمیت، نقل‌ها و روایت‌های مختلف و متعارضی وجود دارد که ضرورت دارد این روایتها به طور دقیق و عمیق بررسی شود علاوه بر این اخبار و سخنانی در تخریب شخصیت حضرت زهراسلام الله علیها نقل شده‌است که جای بسی تامل دارد. مقاله پیش‌رو به دنبال بررسی این اختلاف و علت اصلی آن و چگونگی تخریب شخصیت حضرت زهراسلام الله علیها توسط جریان مخالف اهل بیت علیهم السلام می‌باشد. روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای بوده و روش پردازش، توصیفی تحلیلی می‌باشد. پس از بررسی‌ها مشخص شد که جریان مخالف اهل‌بیت علیهم السلام به دنبال انکار یا توجیه مسئله فدک و قهر حضرت زهراسلام الله علیها بوده و یا اینکه مسئله مصالحه حضرت زهراسلام الله علیها را با خلیفه اول مطرح می‌کنند. همچنین برخی از افراد این جریان، اقدام به تخریب یا تضعیف جایگاه حضرت زهراسلام الله علیها کرده‌اند که این تخریب‌ها درباره عبادت، علم لدنی، صدیقه بودن حضرت‌زهراسلام الله علیها، جایگاه عرفانی ایشان و غیره می‌باشد.

براساس منابع روایی متقدم، یکی از سخنان به جای مانده از امام صادق% راجع به ریشه و سبب اصلی قتل سیدالشهداء% عبارت: «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ%» است که اساس واقعه عاشورا را عهدنامه‌ای ما بین چند تن از منافقین اصحاب پیامبر$ می‌داند که به عنوان صحیفه ملعونه شهرت یافته است. در این پیمان تعدادی از اصحاب پیامبر$ با یکدیگر عهد کردند از به خلافت رسیدن امیرالمومنین% ممانعت کنند و اجازه ندهند خلافت در خاندان رسول اکرم$ ادامه پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، نقشه ترور آن حضرت را طراحی نمودند. مفسران آیات 79 و 80 سوره زخرف، آیه 7 و 10 سوره مجادله، آیه 167 بقره و آیه 118 آل عمران را درباره این صحیفه دانسته‌اند و بر پایه برخی اسناد، علاوه بر کتب شیعه، این قضیه در منابع اهل سنت از جمله «النشر و الطّیّ»، نیز آمده است. عبارت «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ %»، ضمن حدیثی در کتاب روضه کافی نقل شده که از جهت سندی دارای اشکالاتی است؛ لکن از جهت متنی با روایات منابع متقدم و معتبر مطابقت دارد. در این مقاله با استفاده از بررسی سندی آیت الله شبیری زنجانی، تعلیق در سند حدیث منتفی و تصحیف در نام برخی از راویان سلسله سند، مرتفع، و دلالت متن حدیث، بر توطئه منافقین اصحاب رسول خدا$ و غصب خلافت امیرالمومنین% به عنوان اصل و اساس قتل اباعبدالله الحسین% اثبات شده است.

رویکرد بینامتنی یا ارجاعات میان متنی یکی از مباحث موردتوجه نظریه‌پردازان معاصر است. در این رویکرد فرض بر این است که متون مختلف از دیرباز باهم ارتباط دارند. قرآن معجزه بزرگ پیامبر اکرمj هم از جنبه خارق‌العاده بودن و هم از جنبه‌های لفظی و شیوایی ظاهری و هم زیبایی الفاظ، موردتوجه و شگفتی واقع‌شده است و به‌عنوان منبعی پربار و غنی با متون بعد از خود، پیوند و ارتباط برقرار نموده است.در پرتو صدها روایت و سیره عملى و موضع‌گیری اهل‌بیت( در گفت‌وگوها و جدال با مخالفان، به‌خوبی آشکار مى‌گردد که آنان، قرآن را محور هدایت و پشتوانه اصلى رسالت دانسته، آن را مرجع دینى، علمى و فقهى و راه و روش عملى قرار مى‌داده‌اند. با این مبنا، مناظرات امام جوادm از منظر بینامتنی قرآنی موردبررسی قرار گرفت: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که امامm از الفاظ و تعابیر و مفاهیم قرآنی به‌طور گسترده‌ای استفاده نموده و این امر باعث جذابیت، عمق معانی و اثرگذاری کلام ایشان شده است. کاربرد آیات قرآنی در این مناظرات گاه بدون تغییر و گاه با تغییری جزئی و یا کلی و مضمونی بوده که نوشتار حاضر و تحلیل آن بر اساس نظریه بینامتنی به بررسی مناظرات آن امام و ارتباطش با قرآن می‌پردازد.

آیات 90 و 91 سورۀ آل عمران مضمون آیۀ 86 همین سوره را تعلیل می‌کنند. این آیات در مورد شرایط پذیرش توبه و فدیه از دوگروه بحث می‌کنند: 1. افرادی که کافرند و پیوسته در حال افزایش کفر خود هستند؛ 2. افرادی که در حال کفر می‌میرند. جستار پیش ‌رو به دنبال پاسخ به این پرسش است که «تفاسیر مجمع البیان، المیزان و تسنیم چه اشتراکات و اختلافاتی پیرامون آیات 90 و 91 دارند و محاسن و معایب نظرات هریک از مفسران چیست». روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای بوده و پردازش آن‌ها به‌صورت تطبیقی می‌باشد. طبق استنتاج مقاله، توبۀ گروه اول از کافران براساس نظر علامه و شیخ طبرسی تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست ولی براساس نظر آیت‌الله جوادی آملی توبۀ این گروه به احتمال زیاد مورد پذیرش خداوند است. همچنین براساس دیدگاه هر سه مفسر هیچ‌گونه فدیه و بدلی از گروه دوم در آخرت پذیرفته نخواهد شد.