جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر تحلیل مضمونی دلالت‌های سوره توبه درباره معاهدات سیاسی است. در این راستا، با دو روش تحلیل مضمون و تفسیر موضوعی، با رسیدن به شبکه مضامین معاهدات، نظر جامع اسلام ارائه شده است. با کاربست این دو روش، 19 مضمون پایه در مورد معاهده و جنگ، و 4 مضمون سازمان‌دهنده، و 2 مضمون فراگیر بدست آمد که از برآورد آن، کلان سیاست سوره توبه در مورد معاهدات، در دو جنبه قواعد کلّی و عام، و دستورات عملیاتی و تاکتیکی معاهدات تبیین گردید، و در سایه آن تبیین بایسته‌های معاهدات از نظر اسلام انجام شد. قواعد حاکم بر معاهدات و دستورات عملیاتی که این سوره بیان می‌‌کند، عبارتند از: (1) معاهده در شرایطی که تشخیص آن با حاکمیت است، مطلوب بوده و برای تقویت ارکان نظام ضروری است. (2) دستگاهی در حاکمیت باید مسئولیت شفاف‌سازی روابط خارج از جامعه ایمانی را به عهده بگیرد، و این روابط را رصد کند، و محاسبات و برنامه‌ریزی‌های خود را با توجه به داده‌های نهادهای نظارتی مدیریت کند. (3) هیچ یک از بندهای توافقنامه نباید ذلّت و خواری را بر جامعه ایمانی و دستگاه حاکمیت تحمیل کند، و آنها را در موضع ضعف قرار دهد، چراکه نگاه اسلام به معاهدات طریقی است، و برای تقویت ستون‌های نظام است. (4) در صورت هرگونه کارشکنی و خیانت در معاهدات، با طرف مقابل به شدت برخورد شود، تا حساب کار دستشان بیاید، به نحوی که در محاسبات بعدی تصمیمی مبتنی بر اضرار بر نظام سیاسی نداشته باشند. (5) نظام اسلامی باید در طول پروسه معاهده، نهادی جهت ساماندهی پناهندگان از دشمنان ایجاد کند، و از تربیت و آموزش آنها در تبلیغ و اعتلای کلمه توحید استفاده نماید. (6) نظام حاکمیت و جامعه ایمانی باید تمام حرکت دشمنان را در پیگیری بندهای معاهده رصد کنند، و از هرگونه اقدام ساده‌لوحانه که جنبه اضرار به نظام را دارد، دوری نمایند، و به جای ساده‌اندیشی، عقلانیت و دستورات حاکمیت را مبنای کارهای خود قرار دهند. (7) در صورت نقض عهد طرف مقابل، مومنین باید از حاکمیت دین و نظام اسلامی دفاع کنند. نباید انتظار کمک غیبی از سوی خدای متعال داشت، بلکه باید مردم در این حرکت اصلاحی قرار بگیرند، و امداد الهی را نصیب حال خود کنند.