جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش تجلی ادعیه قرآنی در مناجات خمسه عشره می‌باشد. در حقیقت در این پایان‌نامه قصد این است که دانسته شود ادعیه‌ای که در قرآن بیان‌شده در رابطه با چه موضوعاتی است؟ آیا این موضوعات نیز در مناجات خمسه عشره وجود دارد؟ و اینکه هدف از این بررسی که ادعیه قرآنی در مناجات خمسه عشره تجلی پیداکرده است؛ چیست؟ باید گفت که هدف اصلی از این تحقیق تجلی موضوعات مطرح‌شده یکسان با مناجات خمسه عشره و اینکه امام سجاد علیه‌السلام در این مناجات چه نوع درخواست‌هایی را از خداوند متعال در نیایش‌های خود قرار داده تا هم ایجاد ارتباط و هم اجابت درخواست وجود داشته باشد؛ زیرا نوع حاجت‌هایی که یک نیایشگر با پروردگارش دارد و اینکه این نوع حاجت‌ها همراه با الگویی باشد که از طرف معصومین علیهم‌السلام مطرح‌شده و این الگوگیری در مناجات‌های رسیده از معصومین علیهم‌السلام وجود دارد. ما با الگو قرار دادن آن می‌توانیم درخواست‌های خود را مطرح کرده و به نحوی مطلوب به پاسخی درخور برسیم.

اشرافی‌گری درواقع بر نوعی از تجمل، رفاه‌زدگی افراطی و غرق شدن در لذت‌ها و وسايل رفاهي بیش‌ازحد و معمول زندگی که متکی بر اصل و نسب خانوادگی است گفته می‌شود که در بین نجبا و بلند‌پایگان ظهور و بروز می‌کند و به‌مثابه فرهنگ در جامعه سرریز می‌شود... اشرافي گري و غرق شدن در نعمت‌ها و لذت‌های مادي، انسان را از ارزش‌های ايماني و اهداف مهم و فضايل اخلاقي دور می‌نماید و همه همّ و غم او را در پرداختن به ارضاي کشش‌های نارواي نفساني می‌نماید؛ زيرا غرق شدن در ناز و نعمت، روح تلاش و كار و خدمت را در انسان می‌میراند و او را بسان برده مطيع لذت‌های مادي و کشش‌های نارواي نفساني قرار می‌دهد. اشرافی‌گری ازجمله رذائل عملی و اخلاقی است که آثار سوء و مخرب آن در همه ابعاد و سطوح مختلف جامعه محسوس و عینی است. یکی از مهم‌ترین دلایل انحطاط جوامع و تمدن‌های گذشته اشرافی گری بوده است. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده‌شده است، به این صورت که ابتدا روایات جمع‌آوری، جمع‌بندی و تحیل می‌شوند تا نگاه معصومان استخراج شود، آنگاه در بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری به‌صورت موضوعی و تحلیل محتوای کمی و کیفی، موضوع استخراج سپس بر یافته‌های روایات عرضه می‌شود. این تحقیق نشان داده است که موضع معصومین در قبال اشرافی‌گری نوعاً برخوردی بازدارنده و مبتنی بر فطرت انسان‌ها است؛ مانند بر حذر داشتن از پرداختن به تجملات و مصرف‌گرایی، نکوهش خوی اشرافی‌گری، پرهیز از تکاثر و ثروت‌اندوزی. البته این موارد در احادیث امیرالمؤمنین (ازآن‌جهت که در رأس حکومت بوده¬اند) مشهودتر است. همچنین مشخص شد که از پیامد‌های اشرافی‌گری مسئولین، علاوه بر (اسراف و تبذیر، ایجاد شکاف طبقاتی، ظلم و بی‌عدالتی)، سرایت خوی اشرافی‌گری به عموم مردم است که درنهایت جامعه را دچار بی‌تفاوتی و عدم انفاق به قشر ضعیف می‌نماید. در ضمن این تحقیق نشان داده است که بیانات آیت‌الله خمینی و خامنه‌ای گفتمان امروزی همان احادیث اهل‌بیت است.

امنیت یکی از مقولات برجستة نظریه پردازی معاصر ذیل عنوان قدرت و امنیت نرم مطرح است .این رساله با پرسش اصلی آموزه های امیرالمؤمنین ع چه چشم انداز توصیفی و تحلیلی از امنیت دارد‭ ؟‬با روش تحلیل محتوا، به نظریه امنیت جامع نگر می‌پردازد تا نظریه های گوناگون دربارة ابعاد، مؤلفه ها و شاخصه های امنیت را، متناظر با فرآیند پیشرفت، تفکیک و بازتحلیل نماید .مبتنی بر این تناظر، نظر به دو بعد فردی و اجتماعی فرآیند تغییر و پیشرفت می توان دریافت که آموزه های علوی در دو سطح امنیت فردی و اجتماعی با محوریت انسان شناختی آن به مسئله توجه نموده است .این رساله نشان داده است که امنیت مبتنی بر آموزه های علوی دارای سه سطح امنیت هستی-شناخت، امنیت فردی امنیت روان‌شناخت انسان شناخت و امنیت جامعه‌ص شناخت می باشد .بر همین اساس مباحث این رساله در چهار فصل به سامان آمده است :فصل اول مفهوم شناسی‌؛ فصل دوم امنیت هستی شناخت‌؛ فصل سوم امنیت انسان شناخت ـ روان شناخت‌؛ فصل چهارم امنیت جامعه-شناختی.

خوب و سلامت بودن انسان یا مثبت‌ گرایی، موضوعی است که روانشناسان در سال‭1988‬ میلادی، برای اولین بار به بحث علمی درباره آن پرداختند، آن را علم شادمانی و نیرومندی‌ های وجود انسان نامیدند و هدفشان کشف و ارتقای عواملی است که به افراد و جوامع اجازه رشد و بالندگی می‌ دهد .سیر علمی مثبت-گرایی بی‌ تأثیر از منابع فلسفی و دینی نبوده است که این امر نشان دهنده ارتباط محتوای مثبت‌صگرایی با منابع دینی است .با توجه به مبنا قرار گرفتن قرآن کریم برای استخراج نظریه در مباحث علوم انسانی، امکان ارائه تعریفی برای مثبت‌ گرایی، و نیز پرداختن به جوانب این بحث با توجه به آیات قرآن وجود دارد.این پژوهش بنیادی با روش کتابخانه ای، به بررسی مثبت گرایی در قرآن پرداخته است.برای دستیابی به مثبت گرایی عواملی وجود دارد که می توان آن ها را تحت دو عنوان عوامل پایه و اساسی، و عوامل غیر پایه تقسیم بندی نمود .عوامل پایه، مواردی هستند که وجود هر یک از آن ها برای یک انسان مثبت گرا ضرورت دارد و قابل جایگزینی با عامل دیگری نیستند، مانند :رحمت الهی، اندیشه، ایمان، اجتهاد و اخلاق .عوامل غیر پایه نیز به عنوان امور تسریع کننده در دستیابی به مثبت گرایی و جهت کمال بخشیدن به آن ها مورد بررسی قرار می گیرند که عبارتند از درجات اجتماعی، موقعیت اجتماعی و تفریح .هر چند، ضرورت وجود نوع خاصی از این عوامل به میزان امور اساسی نیست، اما هر یک، متناسب با شرایط، نقش قابل توجهی در رونق بخشیدن به مثبت‌ گرایی ایفا می کند.البته تمام این موارد از رحمت الهی سرچشمه می گیرند و موجب تقویت یکدیگر هستند .تمام نتایج و آثار به دست آمده برای مثبت گرایی در قرآن، در حیات طیبه نمود می یابد؛ حیاتی که در دنیا و آخرت همراه انسان مثبت گرا است و موجب رشد استعدادها، معنا یافتن زندگی و دستیابی به سعادت است.

تدبر در قرآن دستوری قرآنی و البته همگانی است که انجام آن برای همگان میسّر است؛ هر انسانی با هر آیین و گرایشی می تواند در قرآن تدبر کند و به فراخور درکش بهرة خود را از قرآن ببرد. در عصر حاضر به این امر توجه ویژه ای شده است و دانشمندان علوم قرآنی در پی یافتن بهترین و البته ساده ترین راه برای آموزش تدبر در قرآن به عموم مردم هستند. در ایران نیز بعد از انقلاب اسلامی توجه ویژه و البته گسترده ای به فهم و تدبر در قرآن شد؛ تا جایی که امروزه شاهد این هستیم که شیوه‌های تدبری مجزایی برای ترویج تدبر در ایران و همینطور سایر جوامع اسلامی پدید آمده است که هر یک سعی در آموزش هرچه بهتر تدبر در قرآن به عموم مردم دارند. پژوهش حاضر سعی کرد تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و نقد دو شیوة رایج تدبر در قرآن در ایران بپردازد و کارکردهای آن را در ایران و دیگر جوامع اسلامی بررسی نماید. نتایج حاصل در خلال این پژوهش این بود که شیوه‌های تدبر را می توان چهار شیوه دانست که عبارتند از: الف) شیوة معنا واژه‌محور ب) شیوة موضوع محور ج) شیوة سوره محور د) شیوة سوره واژه محور. اعتقاد پیروان این شیوه‌ها آن است که همگان می توانند برای فهم کلام الهی، به قرآن ورود پیدا کنند، اما برای این کار از روشی استفاده می‌کنند که نیاز به کسب مهارت‌های فراوانی دارد که در این صورت این شیوه‌ها به تفسیر نزدیک‌تر می‌شوند. اگر نتوان گفت از روش های رایج تفسیری هستند، می توان آن‌ها را روش نوین تفسیری نامید؛ به نظر می‌رسد یا باید تفاسیر گذشته را تدبر نامید و یا اینکه تدبر امروزی را تفسیر نامید و از این دو حالت خارج نیست.

به دلیل اهمیت تعالیم الهی قرآن مجید ،انس با قرآن برای دست یابی به سعادت حقیقی ،هم برای افراد وهم برای جامعه اسلامی،بسیار ضروری است.این پروژه تحقیقاتی بر آن است که انس با قرآن در قرآن وحدیث را با تکیه بر بیانات امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری (مدظله) با روش توصیفی _تبیینی معرفی نماید.این تحقیق از 8 فصل شامل فصول زیر تشکیل شده است:اهداف انس با قرآن،مراحل انس با قرآن،عوامل انس با قرآن،موانع انس با قرآن،آثار انس با قرآن،راهکارهای ایجاد وگسترش انس با قرآن.آنچه درباب این موضوع از آیات قرآن،روایات،سخنان امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله) قابل دریافت است؛ابتدا تاکید بر اهمیت وضرورت انس می باشد ،که با توجه به اهداف وآثار بیان شده در این موضوع به خوبی آشکار می گردد،و سپس به مراحل انس با قرآن اشاره شده است .این مراحل از جهتی دارای ترتیب طولی می باشند ،به این نحو که پس هر مرحله به مرحله بالاتری وجود دارد،تا آنجا که به عمل به دستورات قرآن منتهی می گردد، و از جهتی همه مراحل در ارتباط وپیوستگی با یکدیگر هستند.در هر یک از این مراحل عواملی دخیلند که سبب تحقق انس با قرآن می گردند؛وموانعی نیز وجود دارند که در آنها اختلال ایجاد نموده ،از تحقق آن جلوگیری می نمایند.راهکارهای بیان شده در سخنان مقام معظم رهبری راه روشنی را برای تحقق انس با قرآن در پیش روی مسئولان ودست اندر کاران این موضوع قرار می دهد.

موضوع این پژوهش " ملکه سبا از نگاه قرآن و روایات و عهد عتیق " است که با داستان سلیمان نبی همراه شده، و به عنوان یکی از قصه‌های قرآن یا بحثی تفسیری و روایی مورد بحث قرار می‌گیرد. قرآن داستانی از حضرت سلیمان و بلقیس نقل میکند که در آن با اطلاع رسانی هدهد، حضرت سلیمان از سرزمینی مطلع شد که یک زن بر آن حکومت می‌کرد و مردم آن صاحب نعمت فراوان بودند و خورشید را میپرستیدند، حضرت سلیمان به وسیله نامهای، ملکه سبا را به توحید دعوت کرد. ملکه سبا تنها پادشاهِ زنی است که قرآن از او یاد کرده است وکتب مقدس یهودیان و مسیحیان نیز از او نام بردهاند. او در ابتدا خورشید پرست بود و پس از آشنایی با حضرت سلیمان ایمان آورده و موحد گردید. داستان اطلاع حضرت سلیمان از قوم سبأ و ملکه آنها، آوردن تخت سلطنت ملکه سبا در کمتر از یک چشم برهم زدن و حضور ملکه سبا در قصر حضرت سلیمان از داستانهای قرآنی است که در نزد مسلمانان شهرت بسیاری دارد. ما در این تحقیق سعی داریم شخصیت واقعی و ویژگی‌های رفتاری و تدبیر ملکه سبا را در تعامل و برخورد با حضرت سلیمان (ع) مورد بررسی قرار دهیم. این پژوهش در سه فصل تدوین شده است که در فصل اول به کلیات تحقیق و مفاهیم لغوی و اصطلاحی پرداخته شده است، در فصل دوم به ویژگی‌های فردی و اجتماعی قوم سبا اشاره شده است و فصل سوم ناظر به چگونگی ارتباط حضرت سلیمان با ملکه سبا است. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است.

در قرآن کریم، واژه هایی وجود دارد که از نظر ریشه واشتقاق؛ تنها یک بار به کار رفته اند و واژگان متفرد نامیده می شوند. تعداد این واژه ها در سور سبع طوال که شامل سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف، انفال وتوبه می باشد، به52واژه می رسد. برخی از این واژه ها نظایر دارند، ولی هیچ یک از این کلمات نظایر نمی توانند جایگزین واژه های متفرد شوند؛ چرا که این واژه ها درعین اشتراک معنایی با کلمات نظایر، بار معنایی و مفهوم گسترده ودقیق تری دارندکه در کلمات نظایر یافت نمی شوند.برای رسیدن به معنای دقیق واژه های متفرد، به کتب لغات وتفاسیر متفاوت مراجعه کردیم وبا مقایسه آن ها به وجوه امتیاز واژه ها از بین نظایرآن، پی بردیم،هم چنین برای بیان ترجمه دقیق آن، به بررسی برخی از ترجمه های مشهور ونامی پرداختیم وبه این نتیجه رسیدیم که عده ای از مترجمان برای بیان معنی واژه متفرد از نظایر آن استفاده کرده اند نه مفهوم خود واژه اصلی، که البته به همین میزان از زیبایی ترجمه کاسته شده است.

پژوهش حاضر، پس از ارائه ی یک طبقه بندی پیشنهادی در باب رویکرد قرآن پژوهان به مسئله ی تناسب آیات و روش هایی که از دیرباز تاکنون در کشف تناسب به کار بسته اند، با در پیش گرفتن روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی رویکرد و روش معصومین خواهد پرداخت. توجه به جامعیت عناصر ساختاری و گستردگی روابط میان آن ها در مضمون روایات، نشان می دهد که معصومین تناسب ساختاری را ازنظر دور نداشته اند. به ویژه در کشف تناسب مشکل آیاتی همچون آیه 33 سوره ی احزاب که با توجه به عنصر اندام وار «توجه به ابتدا و انتهای کلام»، تناسب فرازهای آن را بیان کرده اند. بر این اساس، تمامی آیات سوره ی احزاب با تکیه‌بر روایات، موردمطالعه قرارگرفته تا تصدیق نتیجه ی پیش فرض، این بار در سطح کلانی از آیات بررسی شود. نتیجه ای که به دست می آید نه‌تنها اجزای سوره را مانند یک مجموعه ی ساختارمند در تناسب یکدیگر نشان می دهد، بلکه با توجه به عناصر کلیدی، شکل خاصی از نظم و چینش آیات سوره احزاب نیز به دست می آید.اهمیت این نتیجه آنجا آشکار می گردد که محققانی همچون علامه و سید قطب یا به تناسب محتوایی و کشف غرض اصلی روی آورده که کاری پرتکلف است و یا صرفاً موضوعات را دسته بندی کرده و اشاره ای به انسجام و تناسب میان آن ها نمی کنند.