جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

يکي از ويژگي‌هاي اصلي نهضت پروتستان که در عملکرد رهبران آن، به‌ویژه مارتين لوتر نيز کاملاً ظهور و بروز دارد، مخالفت و تقابل با مرجعيت ديني در کليساي کاتوليک و در رأس آن پاپ است. «نهضت اصلاح ديني»، نه با شخص پاپ يا نهادي خاص، بلکه با اصل مرجعيت پاپ و حاکميت کليسا ضديت داشت. اصلاح‌طلبان پس از آنکه با تأکيد بر شعارهايي مانند «فقط کتاب مقدس»، حجيت و مرجعيت مقامات و نهادهاي کليسايي را به چالش کشيدند، کوشیدند کتاب مقدس را «يگانه مرجع حقيقي دين» معرفي کنند؛ اما به علت آنکه برداشت‌هاي مختلف از کتاب مقدس همواره امکان‌پذير است، اين تغيير مرجعيت در عمل، مشکلات مهم‌تري را به وجود آورد که از آن به «بحران مرجعيت» ياد مي‌کنيم. درواقع رهبران پروتستان به قصد اصلاح مرجعيت موجود، اصل بناي مرجعيت ديني را تخريب کردند و چنان هرج ‌و مرجي به وجود آوردند که ديگر تلاش‌هاي خودشان هم براي بازسازي اين بنا بي‌فايده بود و هرگز نتوانستند اين آب رفته را به جوي بازگرداندند. چون خطر تأثير پروتستانتيزم در جامعه اسلامي، به‌ویژه ميان روشنفکران مسلمان همواره وجود داشته است، اين مقاله با روشي توصيفي ـ تحليلي به بررسي علل و عوامل، فرايند شکل‌گيري و پيامدهاي اين مسئله پرداخته است.

فرقه «دونمه» یک فرقه یهودی _ اسلامی است که شکل‌گیری آن، ریشه در ادعاهای دروغین عارف‌نمایی یهودی به نام «شبتای صوی» دارد. او که در تاریخ ادیان به عنوان یک یهودی مسلمان شده شناخته می‌شود، در دوره یهودی بودن حیات خویش با کمک پیامبر دروغین دیگری به نام «ناتان غزّه‌ای» ادعای پیامبری و سپس خدایی نمود و با جذابیتی که در ابعاد مختلف شخصیتش وجود داشت به سرعت پیروانی را به گرد خود فراهم آورد. لیکن پس از آن‌که از سوی علمای یهود مورد تکفیر قرار گرفت، با فشار سلطان عثمانی، به ظاهر مسلمان گشت و به «محمد افندی» تغییر نام داد و در همین وضعیت نیز درگذشت. اما این پایان جریان شبتایی نبود و برخی از پیروان یهودی وی با طرح ادعاهایی جدید، مقدمات تشکیل فرقه‌ای را فراهم آوردند که «دونمه» نامیده می‌شود. این فرقه نه تنها آسیب‌های فراوانی را بر یهودیت وارد نمود، بلکه در سقوط حکومت عثمانی و حاکمیت اسلام در ترکیه نیز نقش به‌سزایی داشته است. در این مقاله سعی شده تا ضمن تبیین شخصیت شبتای‌صوی به عنوان خاستگاه اصلی این جریان؛ رابطه میان این مدعیان دروغین و تاسیس فرقه دونمه، و تاثیر آن بر جامعه یهودی و اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

بدون شك مسئله ظهور منجي موعود در آخرالزمان يكي از موضوعات كليدي و در عين حال جذابي است كه به طور عام تمام اديان و به طور خاص اديان ابراهيمي را با خود درگير نموده است. در اين بين تعيين زمان ظهور يا همان توقيت در ميان پيروان اين اديان آسماني حساسيت فوق العاده اي داشته و بعضا آسيب هايي را بر ساحت دين وارد نموده است. اين در حالي است كه تبيين دقيق از وضعيت عصر ظهور مي تواند اين توقيت هاي ناصواب را پيش از ورود در سطوح مختلف جوامع ديني از بين برده و زمينه انتظار سالم براي ظهور حقيقي را فراهم آورد. اين تحقيق در صدد است تا با بررسي كليساي ادونتيست _ فرقه اي كه براساس همين توقيت هاي ناصواب در مسيحيت به وجود آمده و هم چنان به حيات خود ادامه مي دهد _ به آسيب شناسي توقيت پرداخته، و در ضمن آن بر ضرورت تبيين عصر ظهور و عدم تعيين زمان وقوع آن تاكيد كند.