جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کاربرد گسترده آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه نعمت‌الله ولی، نشان از انس فراوان او با قرآن و حدیث است. مسئله تحقیق حاضر این است که هدف شاه ولی از کاربرد آیات و روایات چه بوده است و چه مقاصدی را دنبال می‌کرده است. شاه ولی به‌لحاظ ادبی و هم‌چنین برای اتقان کلام خود از آیات و روایات به کمک فنون مختلف ادبی چون اشاره، تلمیح، تضمین و تحلیل استفاده کرده است؛ به‌گونه‌ای که تسلط شگرف و هم‌زمان او به ادبیات و علوم قرآن و تفسیر هویدا است. اما از جنبه محتوایی گذشته از کمّیت بی‌نظیر آیات و روایات در آثار منظوم و منثور شاه ولی، این کمّیت در خدمت سه هدف عمده بوده است. نخست تفسیر و تأویل عرفانی آیات در قالب یک تفسیر موضوع محور؛ دوم تبیین اصطلاحات و فرهنگ و معارف عرفانی که از این طریق مقبولیت آن‌ها را در‌میان مردم بیشتر می‌کرده است؛ و سوم شرح و تبیین فضایل و رذایل اخلاقی و به بیان دیگر، تبیین عرفان عملی و سیر و سلوک عارفانه. در مجموع نحوه به‌کارگیری آیات و روایات توسط شاه ولی، الگوی تمام عیار عرفان دینی است که خود را مقیّد به نصوص دینی؛ اما با تأویل‌های عرفانی ویژه خود می‌داند.