جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر، تحلیل مفهومی آموزش عالی الهی محیط‌ زیست است. اساس الگوی آموزش عالی الهی محیط زیست ایجاد دانشگاهی است که ماموریت اصلی آن تربیت انسان‌های حکیم برای خلق، نشر و تعالی فرهنگ علم و فناوری است که با بهره‌گیری از فلسفه توحیدمحور و انتساب عالم به خداوند، در خصوص چگونگی تحقق جهانی پایدار، ظهور دوران جدیدی از اخلاق فردی و اجتماعی را پیش‌بینی می‌کند که لاجرم بر رابطه انسان با محیط زیست نیز اثرخواهد گذارد. مصاحبه هدفمند نیمه ساختارمند با 31‌‌‌ خبره حوزوی، دانشگاهی و اجرایی انجام گرفت و تحلیل کدها و مفاهیم پیرامون آموزش عالی الهی محیط زیست در مضامین"فراگیر"، "سازمان‌دهنده" و "پایه" دسته‌بندی شدند و با تحلیل این مضامین، "چیستی"، "چرایی" و "چگونگی" آموزش عالی الهی محیط زیست تبیین گردید. به اعتقاد خبرگان، وجود تعارض‌ رویکرد اثبات‌گرایی با شاکله جامعه اسلامی در حوزه آموزش عالی محیط زیست، ضرورت نقد آن را به منظور احصاء فلسفه اسلامی، پارادایم متعالی و نظریه آمایش دانش برای نظام آموزشی عالی الهی محیط زیست به منظور تحقق پایداری، اعلام نمودند زیرا بر کمال‌گرایی و غایت‌مداری انسان در روابط با محیط زیست پرتوافشانی می‌کنند. برای گذار از رویکرد اثبات‌گرایانه، دستگاه‌واره احصاء فلسفه آموزش عالی الهی محیط زیست تبیین شده است.

متناسب­سازی تولید علم با نیازهای بخش­های مختلف یک کشور از خصوصیات جهان امروز است که می‌تواند به پایداری آن کشور منجر شود. این کار تنها از طریق تبیین الگوی متناسب روش تحقیق امکان­پذیر است. به همین دلیل، برای بررسی الگوی متعالی آموزش روش تحقیق، به­منظور تولید علم و در راستای تحقّق توسعه پایدار کشور، پژوهشی با روش ترکیبی انجام شد. جمعیت مورد مطالعه این تحقیق، دانش‌آموختگان مقطع دکتریِ ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه­های شیراز و تهران هستند. نتایج تحقیق نشان داد که در هستی‌شناسی، معرفت­شناسی و روش­شناسیِ آموزش روش تحقیق به این دانش‌آموختگان، به­عنوان محققان آینده کشور، نارسایی­هایی وجود دارد. در این تحقیق به نتیجه‌گیری شد که رعایت 14 ویژگی در آموزش روش تحقیق برای تحقّق توسعه پایدار امری ضرروی است؛ این ویژگی­ها، که اجزای الگوی متعالی آموزش روش تحقیق را تشکلیل می­دهند، در سه دسته هستی­شناسی، معرفت­شناسی و روش­شناسی تدوین شده­اند.

فقر و بحران‌های محیط‌زیست با تأثیر متقابل، از موانع اصلی تحقق پایداری‌‌اند و با تشدید یکی، دیگری نیز تشدید می‌شود. این واقعیت تلخ در الگوواره‌هایی ریشه دارد که از ارزش‌های معنوی تهی‌هستند و به‌همین دلیل نتوانسته‌اند برای رفع بحران‌های زیست‌محیطی و فقرزدایی راه‌حلی قطعی بیابند. این مقاله، ضمن بررسی و نقد نارسایی دو الگوی اثبات‌گرا و پسااثبات‌گرا در رفع بحران‌های یادشده، برای گذر از آن‌ها، الگوی توحیدمحور را معرفی کرد. این الگو که بر مبنای اسلام و آموزه‌های توحیدی است، با رویکردی متعالی به تشریح ابعاد فقر و بحران‌های زیست‌‌محیطی می‌پردازد و اجزای هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، روش‌شناسی و ارزش‌شناسی آن را در نگاه به فقر و بحران‌های محیط‌زیست تبیین می‌کند.

امروزه، وخامت بحران های زیست محیطی تا حدی است که حیات انسان و سایر موجودات بر کره خاکی را به مخاطره انداخته است. به همین دلیل، مبانی نظری تعیین کننده تعامل انسان با طبیعت، از جمله اخلاق، مورد توجه علاقه مندان به محیط زیست می باشد و تبیین نظریه اخلاق زیست محیطی مناسب، از ضروریات حفاظت و بهره برداری از محیط زیست محسوب می گردد. اخلاق زیست محیطی رایج، بر طیفی از مبانی ارزش ذاتی قرار دارند که انسان محوری و زیست بوم محوری، دوسر آن را تشکیل می دهند اما، در سال های اخیر تعامل مناسب انسان با محیط زیست طبیعی و راه حل بحران های زیست محیطی در بازگشت به مبانی دینی و معنوی جستجو می شود. در مقاله حاضر سعی شده است تا دیدگاه های اخلاق زیست محیطی با توجه به دو پرسش اساسی اخلاق درباره «کانون ارزش ذاتی» و «معیار عمل اخلاقی» تشریح شوند و نشان داده شود که چرا تبیین اخلاق زیست محیطی مبتنی بر دیدگاه خدا محوری، دیدگاهی جامع تر برای حفاظت از محیط زیست می باشد. در ادامه نیز، با ارایه رهیافت خود بوم شناسی، تلاش شده است تا رهیافتی در اخلاق زیست محیطی بر مبنای خدا محوری ارایه گردد که با الهام از انسان شناسی اسلام و با تاکید بر بعد روحانی نفس انسان، تعامل مناسب انسان و محیط زیست را بر مبنای خودشناسی و صیانت نفس بنا می نهد.

زمینه: حفاظت از محیط زیست به آحاد جامعه وابسته است و طرز تلقی و نگرش آنان، بر نوع رفتار آنها با محیط زیست تاثیر می گذار. این که آنان چه درکی از رابطه خود با محیط زیست دارند و چگونه برای آن ارزش قائلند، در نهایت، سازنده محیط زیستی است که آنان در آن پرورش یافته و با سایر مخلوقات تعامل می کنند برخورداری افراد از اخلاق زیست محیطی مناسب، یک تضمین درونی برای رفتار درست با سایر مخلوقات و جلوگیری از صدمه به محیط زیست محسوب می شود. به همین دلیل، در مباحث جاری پیرامون حفاظت از محیط زیست، بر آموزش اخلاق زیست محیطی و تربیت انسانهای اخلاق مدار در تعامل با محیط زیست، تاکید فراوانی می شود.روش کار: درمقاله حاضر سعی شده است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نشان داده شود که چرا مراکز علمی و پژوهشی می باید به اخلاق زیست محیطی بپردازد و برای این کار، به کدام ویژگیهای پژوهش پیرامون اخلاق زیست محیطی می باید توجه داشته باشند.نتیجه گیری: مقاله حاضر نتیجه می گیرد که ازدیاد دانش زیست محیطی و ارتقا عمل به اخلاق زیست محیطی در جامعه، از وظایف مراکز تعلیم و تربیت و از جمله دانشگاهها و مراکز علوم دینی است و در این خصوص، به دلیل وسعت، چند رشته ای و چندگانه بودن و همچنین زیست منطقه گرایی اخلاق زیست محیطی، پژوهشها می باید به صورت مستمر و پیرا رشته ای انجام شوند تا با کمک آن، به ارایه نظریه ها و رهیافتهای مورد نیاز و همچنین، تدوین یک نظام نامه جامع اخلاق زیست محیطی، همت گماشت.

علی رغم التزام جامعه جهانی به رفع بحران های زیست محیطی در اواخر قرن بیستم که در نشست ها، معاهدات و بیانیه ها اعلام شده است، این بحران ها کماکان جامعه بشری را تهدید می کنند. دانشگاه ها و موسسات پژوهشی نیز در این راستا تحقیقات بسیاری را به عمل آورده اند؛ و دولت ها با اجرای برنامه های حفاظتی در سطح ملی و همچنین همکاری های دو جانبه و چند جانبه بین المللی؛ و گروه های دوستدار محیط زیست با فعالیت های جمعی همگی برای حفاظت از محیط زیست تلاش می کنند، ولی این تلاش ها با دستاوردهای ناچیزی همراه بوده اند. از آن جا که دانشگاه ها و موسسات پژوهشی با تحقیقات و نشر نتایج آنها دو گروه دیگر را تحت تاثیر قرار می دهند، رفع نارسایی پارادایم های پژوهشی آنها، می تواند برای هدایت تلاش دولت ها و مردم نیز مفید واقع شود. این مقاله پارادایم متعالی را که بر اخلاق و فلسفه اسلامی حکمت متعالی مبتنی است و بر مطالعه بحران های زیست محیطی با کمک همزمان عقل، عرفان، اخلاق، قرآن و شریعت تاکید دارد، پیشنهاد می نماید.

ورود به دوران فراصنعتی، روش های یادگیری اثربخش را می طلبد که این مهم برای جوامع روستایی اهمیت به مراتب بیشتری دارد. ترویج کشاورزی نقشی اساسی برای طراحی چنین روش هایی دارد تا آنان را به فراگیری بیشتر مشتاق سازد. بکارگیری هنر از جمله تصویرآفرینی می تواند تحقق این مهم را ممکن سازد زیرا نفوذ سریع تر و عمیق تر را فراهم می آورد. از جلوه های باشکوه قرآن نیز آن است که بسیاری از پدیده ها و معارف را در قالب تصاویر زیبای هنری، می آفریند که از مزیت های آن، دمیدن روح حیات و حرکت در پدیده ها و معانی، تاثیرگذاری عمیق بر دلها، انتقال معانی بسیار در قالب الفاظ اندک (ایجاز) و برانگیختن قوای حسی در راستای اقناع عقلی است. آموزش جنبه های فنی و تخصصی کشاورزی به همراه این هنر، نه تنها یادگیری کشاورزان آسان تر، بلکه آنان با فرهنگ قرآنی نیز آشنا می شوند. این تحقیق با بررسی کارکرد هنر تصویرآفرینی قرآن در آموزش روستاییان نشان داد که در ایجاد ارتباط مناسب با مخاطبان، آموزشگر را یاری رسانده و تغییرات مطلوب در نگرش مخاطبان، نسبت به آب و روش های ذخیره سازی آن و همچنین ویژگی های قرآنی مورد نظر را در آنان ایجاد کرده است.