جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تبیین معنای سعادت و تعیین حدود و ثغور آن از یک سو کاری دشوار و پیچیده است و از سویی دیگر امری مهم و ضروری برای معنابخشی به زندگی در جهان کنونی است. در این نوشتار برآنیم تا با روش توصیفی – تحلیلی، دیدگاه امام علی علیه السلام از این مفهوم را بر اساس آموزه‎های نهج‌البلاغه استنباط کنیم. بدین منظور نشان می‌دهیم که از نظر حضرت سعادتی که صرفاً ناظر به بعد محسوس وجود آدمی باشد، و غایتی فراتر از کامیابی‌های دنیایی برای بشر در نظر نگیرد، غیر عقلانی و مذموم است که می‌توان از آن با عنوان سعادت امیالی یاد کرد و سعادتی که ناظر به هر دو بعد وجود آدمی، یعنی بعد محسوس و معقول او، و معطوف به غایت نهایی انسان باشد، عقلانی و ممدوح است که می‌توان از آن با عنوان سعادت اخلاقی نام برد. آنگاه بیان می‌کنیم که از نظر علی علیه السلام سعادت اخیر، مقدمه و بستر سعادتِ نهایی لحاظ شده است. به این ترتیب سه معنا از سعادت را منظر حضرت شناسایی و معرفی می‌کنیم.

از آنجا که داستان پایه اصلی تفکر و ارتباط است، یکی از ابزارهای پرورش تفکر نقادانه به شمار می‌رود. از این رو در این پژوهش، پس از تبیین مؤلفه‌های تفکر انتقادی و معرفی معیارهای ارزیابی داستان، به روش تحلیل مضمون به بررسی و ارزیابی 30 داستان نوجوان در گروه سنیِ 12 تا 15 سال، مربوط به سال‌های 90 تا 98، در سه گرایش رسمی، نخبه‌گرا و بازارپسند، اعم از تألیف یا ترجمه پرداخته شد تا داستان‌های برخوردار از محتوای فکری و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی شناسایی شود. معیارهایی که مبنای تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند شامل پرسش‌گری، استدلال‌و‌رزی، داوریِ مستند، تجزیه و تحلیل، حل مسئله، هم‌ذات‌پنداری، درون‌مایه فلسفی، کند و کاو اخلاقی، و گفت‌وگوی هدف‌مند هستند. آنها از دیدگاه‌های متخصصان حوزه تفکر انتقادی، همچون چت مایرز، رابرت فیشر، رابرت انیس، ریچارد پاول و پیتر فسیونه، استخراج شده‌اند. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که تنها چهل درصد از داستان‌های بخش نخبه‌گرا و بازارپسند و ده درصد از داستان‌های بخش رسمی از محتوای فکری برخوردار، و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی هستند.