جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعالیم سلوکی اهل بیت (ع) به سبب اشراف کامل بر دقایق سلوک و احوال سالکان و نیز به دلیل برخورداری از عصمت الاهی، کامل و عین حقیقت است و دستورالعمل‌هایش راه‌گشا و نجات‌بخش است. عرفا همیشه خوشه‌چین خرمن معرفت اهل بیت (ع) بوده‌اند. در روایات و ادعیه، به‌ویژه مناجات‌های معصومان (ع)، لطایف عرفانی و مقامات معنوی نهفته است. در عرفان تعابیری همچون «منازل»، «حالات»، «درجات»، «سلّم» و «مرّقاة» در کلام معصومان به کار رفته که حکایت از نوعی ترتّب و نظام سلوکی می‌کند. در این مقاله بر اساس روایتی که اسلام، ایمان، تقوا و یقین را مترتّب بر یکدیگر می‌داند و برای هر کدام درجه‌بندی قائل است نظامی سلوکی پیش می‌نهیم که کاملاً اجتهادی و در حد خودش بی‌سابقه است. اهمیت و جایگاه سیر و سلوک و چینش منازل سلوکی در بین معارف اهل بیت (ع) بر کسی پوشیده نیست. بر اساس این نظام، سالک ابتدا در منزل اسلام با اقرار لسانی به وحدانیت خدا قدم در مسیر سیر و سلوک می‌گذارد و در منزل ایمان، مراتب تصدیق قلبی و ایمان عملی را می‌پیماید تا به منزل تقوا برسد و تقوای لسان و عمل و قلب را رعایت می‌کند تا در نهایت در منزل یقین، که بین تعداد کمی از سالکان تقسیم شده، به برد الیقین و معرفت شهودی، که بالاترین مقام وجودی و تقرب محض به خدا است، نائل شود. علمی که دانش‌نامه تحول و صیرورت وجودی عارف است. سالک در این مسیر مراتب و منازلی را پشت سر می‌گذارد.

پديدارشناسی رنگ ها در عرفان اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است؛ از جمله در ميان نظريات برخی از عرفا به ذكر مسائل سير و سلوك با استفاده از تمثيلات رنگی پرداخته شده است. در كشف و شهود عرفا رنگ ها عرض نيستند بلكه نمايانگر باطنی معنا هستند و شاخصی می شوند برای محك زدن رتبه معنوی عارف و اينكه عارف در چه مقام عرفانی قرار گرفته است. انواع عبادات و اذكاری كه عرفا انجام می دهند هر يک را نوری است كه تابش اين انوار در ابتدا به صورت برقی می باشد كه آسمان دل را روشن می كند و زود خاموش می شود. سهروردی اين برق ها را طالع و لوايح خوانده است. در حكمت و عرفان در مورد نخستين انواری كه از عالم قدس بر روان سالک می تابد بحث می شود. از طرفی در روان شناسی رنگ ها به اثرات روحی و روانی رنگ ها به عنوان جلوه های مختلف نور، بحث شده است. بررسی تطبيقی و تحليلی دست آوردهای اين دو حوزه معرفتی پيرامون رنگ و نور، قلمروهای تازه ای را فرا روی انسان قرار می دهد.