جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برخی از باستان‌گرایان ادعا می‌کنند که اسلام، دینی انحصارگرا است، اما در ایران باستان به‌ویژه آخرین سلسله باستانی ایران یعنی عصر ساسانیان، آزادی و تسامح در مواجهه با عقاید دینی مخالف وجود داشته است. مسئله این پژوهش بررسی این ادعا است که آیا حقیقتاً در ایران عصر ساسانی پلورالیسم دینی وجود داشته و تکثرگرایی آنها در این دوره چگونه بوده است؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه میان رشته‌ای (تاریخی ـ کلامی) صورت گرفته و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در ساختار حکومت ساسانی بویژه دستگاه موبدان در این عصر به سبب حاکمیت دین زرتشتی و انحصارگرایی آنان، نه‌تنها باوری به پلورالیسم دینی بمعنی کثرت‌گرایی در معرفت‌شناختی یا حقیقت‌شناختی یا وظیفه‌شناختی و یا نجات و رستگاری نداشتند، بلکه حتی به پلورالیسم دینی رفتاری نیز معتقد نبودند و التزامی به آن نداشتند و سختگیری‌های اجتماعی و دینی گوناگونی نسبت به پیروان سایر ادیان روا می‌داشتند.

تفکر «منجی‌گرایی» و «اعتقاد به نجات‏بخش جهانی»، نزد اقوام و ملل، با آیین‏ها و فرهنگ‏های متفاوت مطرح است. چشم‌‌اندازی که ادیان در مورد نجات در آخرالزمان ارائه می‌کنند، در تبلور جایگاه ادیان و استقبال مردم از آن دین نقش مهمی خواهد داشت. ادیان غیر ابراهیمی همانند ادیان ابراهیمی دارای چشم‌‌انداز نجات در آخرالزمان هستند. آنچه به عنوان مسئله در این پژوهش مورد توجه است، «درک و تبیین چشم‌‌انداز منجی‌‌گرایی در آخرالزمان در ادیان غیر ابراهیمی» است. از این‌‌رو، این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با هدف تبیین چشم‌‌انداز ابعاد نجات در رویکرد منجی‌‌‌گرایی، درصدد تبیین ویژگی‌‌های منجی و علائم ظهور آن و چرخه نجات در ادیان غیر ابراهیمی است. براساس بررسی‌‌های انجام شده، چشم‌‌انداز منجی در ادیان غیر ابراهیمی دارای ویژگی‌‌های منحصر به فردی است که هر یک از ادیان دارای علائمی در سه سطح قبل، حین و بعد از ظهور می‌باشد. در چرخه ظهور نیز هر یک از ادیان دارای رویکردهای مختلف و متمایزی است که این رویکردها در قالب دو رویکرد «خطی» و «دوری» قابل طرح و بررسی هستند.