جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امامت شیعی به سبک‌های متفاوتی تبیین شده است که گاه دستمایۀ نظریه‌های نادرستی در سه ساحت تاریخ تفکر امامیه، اندیشۀ امامت و رجال‌شناسی می‌شود. شناخت نظریۀ امامت از دیدگاه متهمان به غلو، راه صائب‌اندیشی در این سه ساحت را هموارتر می‌نماید. با واکاوی و چیدمان قطعات باورهای امامتیِ این بخش از اصحاب، روشن می‌شود که آنان تحت آموزش‌های ائمۀ اطهار اندیشۀ منسجمی از امامت را در سطحی بالاتر ارائه نموده‌اند و همین نگاه از زمینه‌های اتهام آنان به غلو شده است. در این اندیشه، قلمروِ امامت شامل همۀ هستی و همۀ موجودات است و جایگاه امامت، زمامداری دین، هدایت و مدیریت جامعۀ انسانی، انتظام جهان تکوین و مهتری در قیامت به اذن و اعطای خداوند می‌باشد. این گروه، ویژگی‌های اصلی امام را انتصاب خداوند، علم ویژه، عصمت و افضلیت می‌دانند و افزون بر این صفات، به فضائلی چون خلقت نوری در عوالم پیشین، ارواح ویژه، خلقت مادیِ برتر، ولایت تکوینی و تشریع احکام برای امام معتقدند. آنان در مبحث تولیت و انتقال امامت، به تبیین سه مؤلفۀ اساسیِ انتقال امامت در فرایندی ویژه، معرفی راه‌های تشخیص امام و تعیین مصادیق امامان دوازده‌گانه پرداخته‌اند. در این اندیشه، وظایفی برای پیروان در قِبال امام تعریف شده است و امام نیز مسئولیت‌هایی در قِبال پیروان خود دارد. هم‌چنین پذیرش ولایت امام، آثار گوناگونی برای پیروان در این جهان و آخرت دارد. آنان معتقدند، امامت در این جهان با استقرار حکومت حضرت مهدیعج و پدیدۀ رجعت و در آخرت با ظهور مقامات امام به اوج شکوه و اهداف خود خواهد رسید. متهمان، با این‌که به امامتی متفاوت و برتر باورمندند، خود را در مسائل امامت از باورهای غالیانه دور نگاه داشته‌اند. در‌ نتیجه اتهام غلو دربارۀ آنان، غلو در اتهام است.

ازدیاد علم امام، از مفاهیمی است که در میان احادیث مربوط به علم امام، مورد اهتمام ائمۀ اطهار(ع) قرار گرفته است. هدف این نوشتار آن است که با استناد آموزۀ ازدیاد علم امام به آیات قرآن، این باور حدیثی شیعه را از قرآن استخراج و به آن استحکام بخشد. این نوشتار کوشیده است تا با رویکردی درون­مذهبی و با روش تحلیل آیات، «خانوادۀ احادیث ازدیاد علم امام»را به پنج گروه از آیات، مستند کند. حاصل این پژوهش نشان می­دهد که هرچند در قرآن کریم بر ازدیاد علم امام تصریح نشده است، اما شواهدی از قرآن، این باور حدیثی را تأیید می­کند.