جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اگرچه با فقدانِ تک‌نگاری‌های مهدویِ متقدم، سابقه‌ و اصالتِ پاره‌ای از آموزه‌های امامی چون غیبت، با انتقادهایی روبرو شد، اما بازسازیِ آن آثار، می‌تواند بخش‌هایی از میراث حدیثیِ عصر حضور را دردسترس قرار دهد. محمد‌بن‌جمهور(154-256ق) از ملازمانِ امام هشتم با نگارشِ کتابی سترگ با عنوان الملاحم، سهم قابل اعتنایی را در ثبت و انتقال میراث حدیثیِ مهدویت و غیبت به نسل‌های بعدی داشته است. این اثر اگرچه همینک مفقود است، اما توسط دو تن از شاگردان او، به مدارسِ حدیثیِ قم و بغداد راه یافت. همین نکته فرضیه امکانِ بازسازیِ این اثر را در پی دارد. پژوهش در آثار موجودِ مدرسه قم و بغداد در سده چهارم، 42حدیث از این اثرِ سترگ را در دسترس قرار می‌دهد. مطالعه‌ی این احادیث نشان می‌دهد که اندیشه غیبت و آموزه‌های فرعی مرتبط با آن با بسامد قابل ملاحظه‌ای در زمانِ حضور امامان مورد توجه بوده است. زیرا افزون بر 5 حدیثِ صریح در بابِ غیبت و پاره‌ای از فرعیات آن، احادیثِ قابل اعتنای دیگری نیز در باب امامت گزارش شده که مجموع آنان تأکیدِ دیگری بر غیبت صاحب الامر است. مهم‌ترین دستاورد متن حاضر افزون بر بازسازیِ یک اثرِ حدیثی مفقود، پاسخ‌گویی به شبهه‌ی فقدان مستنداتِ آموزه غیبت در عصر حضور است.

حیات پس از مرگ از مهم‌ترین آموزه‌های دینی است. اندیشمندانِ مکاتب مختلف در درازنای تاریخ براهین متعددی را با روش‌ها و اهداف متفاوت در راستای توجیه یا اثبات این آموزه اقامه کرده‌اند. به رغم تعدد این برهان‌ ها می‌توان در یک تقسیم منطقی، این براهین را به چهار گونه‌ی کلیِ براهینِ امکانی، براهین تجربی، براهینِ معقولیت، و براهین ایجابی دسته‌ بندی نمود. هر یک از گونه‌ های مذکور، با روشی متفاوت، هدف یا اهدافی خاص را پی می‌گیرد و در صدد دست‌یابی به غایتی متفاوت با سایر گونه‌هاست. نا آگاهی از هدف این براهین،گاهی سبب بروز انتقاداتی شده که سنجش آن انتقادات در پرتوی هدفِ اصلی برهان‌ها ضروری است. هم‌چنین پاره‌ای از براهین ارائه شده، به رغم نگاه مشهور، توانِ اثبات مدعای خود را ندارند و از همین جهت فاقد ارزش علمی هستند. مهم‌ترین دستاورد متن حاضر افزون بر گونه‌شناسی مشهورترین براهین معاد، سنجش کارآمدی هریک از آن براهین است.