جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریۀ پیشرفت سیاسی اسلامی بر مبانی متافیزیکی انسان‌شناختی متعالیه استوار بوده و این مبانی در جای‌جای آن نظریه مؤثر است؛ به‌نحوی‌که اساساً سرشت قدسی نظریۀ پیشرفت سیاسی اسلامی مرهون رویکرد متعالیه در مبانی انسان‌شناختی است. از جملۀ این مبانی باور به وجود فطرت مخمورۀ الهیه در انسان، سعادت به‌مثابۀ هدف نهایی، برخورداری انسان از اختیار و آزادی، سرشت اجتماعی انسان و تعدد مراتب انسانی است. این مبانی شامل نتایج عقلی مانند نفی سکولاریسم، ظهور سیاست انسانی در سطح جامعه، فرهنگ سیاسی متعالیه و مشروعیت مردمی نظام سیاسی پیشرفته، ظهور فضائل والای اخلاقی از جمله محبت، عدالت و ایثار در نفوس رهبران و شهروندان و درنهایت تأسیس و تدبیر یک نظام سیاسی پیشرفتۀ متمایز از نظام‌های سیاسی توسعه‌یافتهٔ شیطانی، بهیمی و سبعی است. از آنجا که شناخت سرشت متعالیۀ نظریۀ پیشرفت سیاسی اسلامی و رویکرد متدانیۀ نظریه‌های توسعۀ سیاسی سکولار به‌منظور نگارش و اجرای الگوها و برنامه‌های پیشرفت سیاسی متعالیه در جمهوری اسلامی ضروری است، در مقالۀ حاضر با استفاده از روش اسنادی در سطح تحلیلی، مهم‌ترین مبانی انسان‌شناختی نظریۀ پیشرفت سیاسی اسلامی و اقتضائات آن که بیان‌کنندۀ وجه تمایز این نظریه از نظریه‌های توسعۀ سیاسی غربی بوده، بیان شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی سرشت قدسی دولت متعالیه با تکیه بر غایت‌‌باوری است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که سرشت قدسی دولت متعالیه مرهون رویکرد غایت‌‌باورانه در حوزه مبانی و مسائل دولت متعالیه است. مبانی متافیزیکی متعالیه بنیادی‌‌ترین شاخص سرشت قدسی این دولت می‌باشد. تتبع در مبانی هستی‌‌شناختی، معرفت‌‌شناختی و انسان‌‌شناختی متعالیه مبین آن است که عنایت به «غایت» از استلزامات عام و کلی این مبانی است. در هستی‌‌شناسی متعالیه، وجود به‌سان یک نظام واحد که علی‌رغم تکثر عددی، برخوردار از غایتی واحد است، دیده می‌‌شود. دولت متعالیه در فرایند تصمیم‌‌گیری و تعیین خط‌مشیء‌‌های خود در تضاد یا غفلت نسبت به این غایات اقدام نمی‌‌کند، بلکه مشیّت سیاسی خود را در طول و تداوم مشیّت خالق هستی قرار می‌‌دهد. مسائل دولت متعالیه با تغذیه نظری از رویکرد غایت‌‌باورانه مبانی متافیزیکی متعالیه با محوریت دو پرسش «چه کسی حکومت کند؟» و «چگونه حکومت شود؟»، پاسخ داده می‌‌شوند. در پاسخ به پرسش چه کسی حکومت کند، بر ضرورت حاکمیت ولی الهی که برخوردار از کمالات اخلاقی و معنوی باشد، تاکید می‌‌شود. در حوزه ساختارها نیز دولت متعالیه می‌‌کوشد متناظر با نظام احسن خلقت در حوزه حکمت نظری، بهترین نظام سیاسی- اجتماعی را در جهت تکامل نفوس مردم و تحصیل کمال و غایات متعالیه ایجاد کند.

"دانش سیاسی اسلامی" عنوان عامی برای انواع معرفت سیاسی است که در تمدن اسلامی تولید شده و در آثار مختلف انعکاس یافته است. امروزه فهم و بازتولید این میراث ارزشمند از طریق تحلیل اجزای آن برای اندیشمندان جامعه‌‌ی اسلامی ضروری است. این مقاله با روش تبیینی و با تکیه‌‌‌‌‌‌‌بر منابع معتبر، اجزای دانش سیاسی اسلامی را تحلیل می‌‌‌‌‌کند و می‌‌‌‌‌کوشد تا هدف، موضوع و روش دانش سیاسی اسلامی را به‌‌‌‌‌‌‌مثابه اجزای این دانش واکاوی نموده و به‌‌‌‌‌‌‌تعریفی جامع از ماهیت دانش سیاسی اسلامی دست یابد. بررسی موارد مزبور مبین آن است که سعادت انسان، هدف نهایی دانش سیاسی اسلامی بوده است و موضوع آن را امر سیاسی متعالی تشکیل می‌‌‌‌‌دهد. هم‌‌‌‌‌‌‌چنین، دانش سیاسی اسلامی در تحلیل مسائل خود از روش‌‌‌‌‌های مختلف شهودی، عقلی، نقلی و تجربی بهره می‌‌‌‌‌برده است.