جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

هدف: طاغوت یکی از مفاهیم اصلی در تربیت قرآنی است که کفر نسبت به آن، بر ایمان به خدا مقدّم شده است. از این رو در این پژوهش، با هدف مشخص ساختن مفهوم طاغوت در قرآن و چگونگی موضع‌گیری انسان در رابطه با آن، آیات قرآن بررسی شدند. روش: در این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی باردن، ابتدا شبکۀ مفهومی طاغوت بیان شده و متناسب با آن، آیاتی به عنوان واحدهای تحلیل مشخص شدند. سپس این آیات در سه مقولۀ بُعد هستی‌شناسی طاغوت، بُعد انسان‌شناسی طاغوت و بُعد ارزش‌شناسی طاغوت، تقسیم‌بندی و تحلیل شدند. یافته‌ها: بر خلاف اینکه در فرهنگ عامه، طاغوت به عنوان مفهومی جامعه‌شناختی مطرح می‌شود؛ قرآن طاغوت را از نگاه هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و جامعه‌شناسی مورد بحث قرار می‌دهد. نتیجه‌گیری: منشأ طغیان، نفس و خواسته‌های نفسانی است که خود را در آنچه دارد، بی‌‏نیاز از خدا پندارد و در نتیجۀ این استغنا، سرکشی کرده و حدود الهی را زیر پا بگذارد. ولایت طاغوت در مقابل ولایت الهی قرار دارد و می‌تواند پیروان خود را از نور به تاریکی سوق دهد و موجبات گمراهی آنان را فراهم آورد. از این رو، لازم است در تربیت قرآنی ابتدا نسبت انسان با طاغوت، در قالب کفر به آن مشخص شود.

حرکت انبیاء یک حرکت تکاملی است و در صدد رشد و ترقی انسان به شکوفایی استعدادها و ظرفیت‌های وجودی انسان است. حرکت تکاملی انبیای الهی بر پایه مفهوم مرکزی و بنیادین «توحید» است. توحید و معرفت خدا همه مایه تکامل و تعالی روح انسان و رشد و تعالی وجودی اوست که هدف عالی و نهایی انبیاء است و هم طرح توحید به معنای ایجاد یک محیط الهی و سالم و پیشنهاد ساختار جامعه و نظم الهی، عادلانه، بدون ظلم، بدون استثمارِ اجتماع است. با استفاده از قرآن کریم و اطلاعات تاریخی و تحلیل عقلی، این حرکت در سه مرحله مهم طی شده است: مرحله اول: تحول و رستاخیز درونی؛ مرحله دوم: رستاخیز وانقلاب اجتماعی؛ مرحله سوم: ساختن و بنیانگذاری یک اجتماع نو. هر کدام از این مراحل از گام‌های مختلفی تشکیل شده است.

هدف: هدف در این پژوهش، دستیابی به مبانی ارزش‌شناختی اخلاق از دیدگاه نهج‌البلاغه بود تا با شناخت آن، بتوان معیارها و ضوابط اخلاقی را بر اساس آموزه‌های نهج‌البلاغه استخراج کرد. روش: این مقاله با روش داده‌بنیاد انجام شده است. یافته‌ها: با توجه به معیارهای ارزشی اخلاق در دو مکتب وظیفه‌گرا و غایت‌گرای اخلاقی، در مکتب اخلاقی امام علی(ع) گزاره‌هایی مبنی بر اخلاق وظیفه‌گرای قاعده ‌نگر و سودگرای قاعده‌نگر وجود دارد؛ ولی این امر بدین معنا نیست که این مکتب اخلاقی به طور کامل منطبق با این دو دیدگاه اخلاقی است. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق، گویای آن است که دو اصل عدالت و حق‌طلبی، به عنوان معیار ارزش‌شناختی اخلاق در نهج‌البلاغه مطرح شده است. معیارهای تحقق اصل عدالت در نهج‌البلاغه عبارتند از: رعایت انصاف و مساوات، قرار دادن هر چیز در جای خودش، رعایت حقوق و اعتدال و میانه‌روی در روابط انسانها؛ و معیارهای تحقق اصل حق‌طلبی عبارتند از: تحقق آنچه واقعیت و امر واقعی است، رسیدن و دستیابی به حقیقت امور، اجازه و اختیار داشتن انسانها در امور مختلف، در نظر گرفتن استحقاق انسانها و مطالبۀ حقوقشان.