جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فروید موسس رویکرد روان‌کاوی در روان‌شناسی مدرن است. انسان در روان‌کاوی فروید موجودی تکه‌تکه‌شده و شکست‌خورده است. کشمکش و سردرگمی، بنیاد وجود انسان را تشکیل می‌دهد. بر این اساس، انسان‌ها دائماً در ذهن خود در حال کشمکش با خود هستند و اختلالات روانی در اثر عدم پاسخ مناسب به این کشمکش به وجود می‌آید. اما بر مبنای آموزه‌های اسلام، روح الهی در وجود انسان دمیده شده و اسمای حسنی الهی به وی تعلیم داده شده است. انسان دارای نهادی پاک است و بر مبنای فطرت پاک خلق شده و فطرتاً به سمت پرستش خدای متعال و توحید الهی گرایش پیدا می‌کند. انسان ظرفیت دارد تا به مقام جانشینی خداوند متعال برسد و از مقام فرشتگان بالاتر برود. انسان اختیار و اراده کنترل اعمال خویش را دارد. برهمین اساس نظریات انسان‌شناسی فروید با انسان‌شناسی بر مبنای آموزه‌های اسلام تفاوت هایی دارد که تلاش خواهد شد تا بدان پرداخته شود.

توسعه روزافزون جوامع غربی و رسیدن بشر به سرحدات پیشرفت، امید رهایی از درد و رنج را برای انسان غربی به ارمغان آورد. در این میان زیگموند فروید در مخالفت با فضای خوشبینی حاکم بر غرب در اوایل سده بیستم تأکید می‌کند که تمدن بر انقیاد و سرکوبگری غرایز آدمی استوار است و دستاورد تمدن برای انسان امروزی، نه آرامش و آسایش، بلکه درد و رنج فزاینده است. در مقابل هربرت مارکوزه، فیلسوف اجتماعی آلمان، همزمان با نقد نظریات فروید، طرحی از تمدن ناسرکوبگر را ارائه و اعلام می‌کند که سرکوبگری فرهنگ، نه برخاسته از ذات تمدن، بلکه دستاورد نظام سرمایه‌داری است. در این مقاله، مبتنی بر روش تحلیلی - انتقادی، با بهره‌مندی از ظرفیت نظریه استخدام علامه طباطبایی(ره) و آموزه‌های حکمت صدرایی نشان خواهیم داد که آنچه مارکوزه تحت عنوان تمدن ناسرکوبگر معرّفی می‌کند، چیزی جز باقی‌ماندن در «استخدام متقابل در ساحت حیوانی» نیست و برای عبور از سرکوب می‌بایست کمالات عقلی و اغراض فطری را بسان عنصر تعین‌بخش زندگی اجتماعی مطرح کرد؛ امری که علامه طباطبایی(ره) مبتنی بر نظام صدرایی بدان پرداخته است.