جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شبهة «سلب ‌‌انگیزش» در «قول به صرفه» یک مفهوم برون ‌‌زبانی است. بدین معنا که انگیزة آوردن مثل آن را از مخاطبش سلب می‌کند. شواهد تاریخی موجود گواه ردی بر این شبهه است؛ اما ساختار زبانی آیات نیز انگیزش لازم برای جلب مخاطب را داراست؟ اگر مفهوم درون و برون‌متنی، هم‌راستا باشد، پاسخ مناسبی برای رد شبهة «قول به صرفه» بر اساس روش‌های زبان‌شناسی است. برای این منظور با روش توصیفی و تحلیلی در سیاق آیة 23 سورة بقره، اسلوب‌های بلاغی انگیزش‌زا جستجو ‌می‌گردد. در سیاق آیه کاربرد ادات آگاهی‌بخش ندا، سبک خروج از مقتضی‌ظاهر و توابعی چون نعت و بدل، استفاده از موصول «الذی» و... نشان می‌دهد، آیة تحدی در سیاقی انگیزشی واقع شده است. با تمام این ترغیب‌ها اگر تحدی صورت نگرفته است؛ به‌علت سلب انگیزش آن نیست؛ بلکه هنر متن آیات قرآن، قابلیتی دارد که کسی توانایی مبازره با آن را ندارد و به سمت توحید هدایت می‌کند.

مفسرینی از شیعه با توجه به روایات رسیده در ذیل یازدهمین آیة سورة غافر، تعبیر دو مرگ و زندگیموجود در آیه را مربوط به بحثرجعت می‌دانند؛رجعت را از وعده‌های‌الهی خداوند دانسته‌اند که به واسطۀ آن ذات باری‌تعالی، در هنگام ظهور حضرت‌مهدی علیه‌السلام، گروهی از مردگان را به همان صورتی‌که بودند به دنیا بر‌می‌گرداند تا گروهی عزیز و گروهی را ذلیل‌کند؛ به تبع آن حق‌مظلوم را از ظالم باز‌ستاند. با توجه به اختلاف نظرات‌تفسیری راجع به اختصاص بحث رجعت در آیة 11 سورة غافر، به دنبال شفاف‌سازی اختصاص مرگ‌های دو‌گانه مربوط به کفار؛ به روش توصیفی و تحلیلِ سیاقی، مفهوم صحیح این آیهبر اساس پاسخگویی به شبهات موجود بررسی می‌گردد. با وجود قرائن سیاقی از آیه و اخبار‌آحاد در روایات‌رسیده در بحث‌رجعت ذیل آیة مورد نظر، این آیه مربوط به عموم‌کفار است و نمی‌تواند مربوط به کفار در زمان‌رجعت باشد؛ اما با مقایسة مشخصات‌کفار در زمان‌رجعت و مشخصات‌کفار در سوره‌های هم‌سیاق با سورة غافر(حوامیم) مشخص‌می‌شود که: این افراد در کفر‌محض هستند و عذاب‌الهی از آنها برداشته‌نمی‌شود؛ بنابراین با مشخصات کفار در زمان‌رجعت مطابقت دارد و می‌تواند به استناد سیاقی، منظور از دو بار میراندن و زنده کردن کفار، دو بار عذاب‌الهی برای آنان است