جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خانوداه به‌عنوان عنصر سازندة جامعة انسانی، همواره مورد توجه دین مبین اسلام بوده است. خانواده به این دلیل که کارکردها و نقش‌های متفاوتی بر عهده دارد، نقش مهمی در رشد و تعالی جامعه ایفا می‌کند. خانواده زمانی می‌تواند این کارکردها و نقش‌ها را به خوبی انجام دهد که میان زوجین روابطی صحیح حاکم بوده و از تحکیم برخوردار باشد. این مقاله درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که از دیدگاه متون روایی همسان‌همسری چه نقشی در تحکیم خانواده دارد؟ روش تحقیق در مقام گردآوری اطلاعات اسنادی و در مقام تجزیه و تحلیل، توصیفی ـ تحلیلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد از دیدگاه متون روایی اولاً، انسان‌ها تمایل دارند با افراد شبیه و هم‌سنخ خود ارتباط و تعامل برقرار کنند. ثانیاً، همسان‌همسری از آن جهت که باعث می‌شود بین زوجین توافق و الفت ایجاد گردد، منجر به تحکیم خانواده می‌شود. ثالثاً، از میان جنبه‌های مختلف همسان‌همسری، کفویت و همسانی در باورها و ارزش‌ها، نقش برجسته‌تری در تحکیم خانواده دارد.

تغييرات و تحولات جوامع انساني، واقعيت آشکاري است که از ديرباز مورد توجه انديشمندان اجتماعي بوده است. در خصوص روند و خط سير تغييرات جوامع با رويکرد پوياشناسانه، تاکنون سه الگوي تکاملي، دوري و انحطاطي مطرح شده است. الگوي تکاملي مدعي است که همه يا بخش‌هاي بنيادين يک جامعه در گذر زمان، طي گذار از مراحلي رشد و ترقي مي‌کند. نوشتار حاضر درصدد پاسخ به اين سؤال است که موضع ايدئاليستي ماکس وبر، چه نقشي در تکوين نظرية‌ تکامل اجتماعي وي داشته است؟ روش اين مطالعه در مقام گردآوري اطلاعات، اسنادي، و در مقام تجزيه و پردازش، توصيفي، تحليلي و استنباطي است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد که ايدة ذهن‌گرايي (ايدئاليسم) سه نقش در تکوين نظرية تکامل اجتماعي وبر داشته است: اول، تکامل اجتماعي به‌مثابة فرايندي به‌هم‌پيوسته‌ از صيرورت و تطور صورت‌بندي‌هاي اجتماعي، بستري فراهم مي‌سازد که در آن، هم انسان‌ها و هم صورت‌هاي اجتماعي به درجاتي از پيشرفت و ترقي دست مي‌يابند؛ دوم، از ميان عوامل متعدد تأثيرگذار بر تکامل اجتماعي، نقش باورها و ارزش‌ها به‌عنوان عوامل غيرمادي، برجسته‌تر از ساير عوامل است؛ سوم، امور انساني نيز همانند امور طبيعي، مشمول اصل عليت‌اند. بااين‌حال به تفسير وبر، عليت در امور انساني امري احتمالي است.

فهم و تبيين تغيير و پويايي جوامع انساني همواره مورد توجه انديشمندان علوم اجتماعي بوده است. پيرامون جهت تغييرات و دگرگوني جوامع و اينكه روند تغييرات جوامع چه سمت‌وسويي دارد، سه ديدگاه کلي تحت عنوان نظريه‌هاي تکاملي، دوري يا چرخشي و انحطاطي وجود دارد. نظريه‌هاي تکاملي مبني بر پيشرفت و ترقي جوامع در طول تاريخ همواره درصدد تبيين هويت، علت، غايت و چگونگي تکامل اجتماعي با توجه به مباني و پيش‌فرض‌هاي خود بوده‌اند. در اين زمينه، اين مقاله درصدد است با تأکيد بر ديدگاه تکاملي علامه طباطبائي و شهيد مطهري نسبت به تحولات اجتماعي، به بررسي و تبيين هويت، علت، غايت و چگونگي تکامل اجتماعي بپردازد. اين پژوهش، از اين جهت که بر آثار مکتوب علامه طباطبائي و شهيد مطهري تمرکز کرده است، تحقيقي متن‌محور محسوب مي‌شود. ازاين‌رو، روش اين پژوهش تحليل محتواي متن مي‌باشد. علامه طباطبائي و شهيد مطهري، با قرار دادن فطرت کمال‌طلب در کانون توجه خويش، معتقدند تکامل اجتماعي در نسبت با فطرت به‌عنوان امري ثابت و بدون تغيير در طول زمان فهم مي‌گردد. فطرت دو نقش عمده در تکامل اجتماعي ايفا مي‌کند: اول اينکه، فطرت به‌عنوان عاملي دروني و ديناميکي، علت اصلي تکامل جامعه محسوب مي‌گردد. دوم اينکه، فطرت جامعه را هم از جهت ساختاري و هم از جهت ارزشي تکامل مي‌بخشد.