جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایده نسخ توسط عوامل اساسی و احتمالی جذب می شود که آن را از حاشیه به متن منتقل می کند. بنابراین، این ایده حول محوری اساسی می چرخد که حول رضایت و تسلیم در برابر فرمان خداوند خلاصه می‌شود که به سلسله مراتب مفاد آن و روش کار مفسر و فقیه در منطق این اندیشه بر حسب نیاز و ماهیت زمان مربوط می‌گردد. از این رو، علیرغم کثرت منابع شناخت و گرایش های فکری در باب نسخ، برای همه کسانی که این نوع تفکر را مد نظر دارند، مبحث نسخ مورد توجه پژوهش‌های قرآنی بوده و هست. این پژوهش بر اساس ساختاری است که علوم مختلف را هم‌پوشانی می‌نماید تا به ما نشان دهد خروجی دانش هر یک از این ساختارها چگونه است و به صورت نظام مند و تحلیلی، حقیقت را در لابه لای میراث اسلامی جستجو می کند. دیدگاه (علامه شیخ محمد هادی معرفت) نسبت به نسخ از دیدگاه استادش (سید ابوالقاسم خویی) متفاوت نیست ولی او یکی از گرایش‌ها را توسعه داده است. انواع دیگری از تقسیم‌بندی‌های نسخ را اضافه شده که ناظر به درجات حکم و طبیعت اختلاف موضوعاتی است که در آنها نسخ صورت می‌گیرد. این انواع (نسخ مشروط و نسخ متدرج) فضای وسیع تری را برای انتقال احکام موضوعات ایجاد می‌کند. او از یک سو، آنچه را که استادش تأیید می‌کرد، محدود کرد و دایره انواع نسخ را بیشتر نمود تا ماهیت پژوهش قرآنی را که او قصد دستیابی به آن را دارد، تطبیق دهد. در مورد دیدگاه (آیت الله العظمی السید ابوالقاسم خویی) حلقه تحقیقاتی ایشان در جستجوی منشأ مباحث و جست و جوی احکام منطبق با ماهیت موضوعات مورد مطالعه، محدود بود. در نتیجه در بررسی احکام آن موضوعات و بیان تأثیر یا عدم آن، به یک مطالعه دقیق واقعی رسید و این همان چیزی بود که ما در محدود کردن نسخ، تنها به یک آیه رسیدیم و بررسی نمودیم. و اما دیدگاه (علامه سید محمد حسین الطباطبایی) و با توجه به گرایش‌های تفسیری فلسفی او، دایره نسخ نزد او بخاطر خارج شدن نسخ از دایره تشریع و ملحق شدن آن به دایره تکوین، وسیع‌تر است. و این نیازمند آن است که مفسر از معنای لغوی و اصطلاحی آن بخاطر توسعه و دامنه نسخ، بگذرد؛ لذا رفتن پیامبر و امام، و آمدن جانشینان آنان، ضمن دائره نسخ قرار می‌گیرد و حکم واقعی نسخ متوقف بر از بین رفتن حکم شرعی و جایگزینی حکم شرعی دیگر نیست و دامنه تکوینیات از دامنه تشریعیات وسیع تر است مگر این که برخی از انواع نسخ ها را که در نگاه امامیه وجود دارد، نمی‌پذیرد چون پذیرش برخی از اقسام، مستلزم آن است که کتاب خدا تحریف شده باشد و این به طور کل و تفصیل، از نگاه امامیه رد شده است.

نوشته­ی حاضر در پاسخ به این پرسش سامان داده شده است که واکاوی و تحلیل اندیشه­های سیاسی حزب جمعیت اسلامی در افغانستان معاصر، چگونه بوده است؟ مطالعه­ی این مسئله؛ از این‌رو، اهمیت دارد که بسیاری از مسائل سیاسی و اجتماعی افغانستان در روابط و مناسبات با جریان‌های خارج از مرز این کشور ریشه دارد. برای پیدا کردن پاسخ این پرسش، از روش توصیفی ـ تحلیلی بهره گرفته‌شده است. نتیجه به‌دست آمده این است که حزب جمعیت اسلامی افغانستان در اهداف، آرمان‌ها و تشکیلاتی سازمانی و شیوه مبارزاتی خود از اخوان المسلمین تأثیر پذیرفته است. اندیشه سیاسی حزب جمعیت اسلامی متأثر از اندیشه­های اخوان المسلمین است و در بخش نخست این مقاله به برخی از آن­ها اشاره شده است که عبارتند از: روش توده­ای، تشکیل حکومت اسلامی، اعتدال و میانه­روی و بازگشت به قرآن و سنت. در بخش دیگر این تحقیق به عوامل ناکامی اندیشه سیاسی متأثر از اخوان پرداخته شده که عبارتند از: فقدان تجربه سیاسی، عدم تحمل سیاسی، اختلافات مذهبی و سلطه قومی و فقدان برنامه و نقشه راه برای پیاده سازی اندیشه از جنبه نظری به مرحله به عملی. هرچند حزب جمعیت اسلامی به ایجاد و تشکیل حکومت دست یافت؛ اما نتوانست حکومت فراگیر را در کشور به وجود آورد؛ از این­رو، گسترش افراط‌گرایی و تعمیق شکاف اجتماعی در افغانستان، رشد کرد و بساط حکومت اسلامی مجاهدین را برچید و کشور را برای دو دهه دیگر به سمت هرج و مرج و بی‌قانونی سوق داد.

سلفیه عربستان به رهبری مذهبی آل الشیخ و سیاسی آل سعود در عصر حاضر ، و باتکیه بر مبانی عقیدتی افرادی چون احمد بن حنبل و به خصوص ابن تیمیه ، در هستی شناسی حس گرا بودهو نسبت دادن تمام اعراض به خدای متعال از لوازم کلام آنها برداشت می گردد . سلفیه در مباحث معرف شناسی برای عقل هیچ اعتباری قائل نیستند و فقط بر نقل تکیه داشته و در مباحث معنی شناسی منکر وجود مجاز در قرآن بوده و قائل به توقیفی بودن اسماء و صفاتند و با تاکید بر ظواهر قرآن ، سنّت و فهم سلف صالح ، هرگونه تعقّل را در مباحث عقیدتی غیر قابل قبول دانسته و حتی روایت واحد را بر اصل عقلی مقدّم می دارند . انکار غیب واقعی از لوازم این مبانی فکری است و با توجه به مبنای هستی شناختی ، برزخ به آن معنا که شیعه و اهل سنت قبول دارند ، نفی می گردد و راه معرفت عقلی به این مباحث مسدود خواهد بود . اینان در عصمت فقط پیامبران را در حیطه دریافت و القاء وحی معصوم دانسته و عصمت ذاتی را برای هیچ یک از انبیاء قائل نیستند و با توجه به روایات موجود در صحیحین که عمده منبع صحیح نزد سلفیه به شمار می آید باید صفاتی برای خدا فرض کرد که جسمانی بوده و خدای مجرّد در این مکتب بی معنا است .