جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در پیوستار تاریخ اسلام ادعای برگرفتگی روایت‌های قرآنی از متون پیشینی در سنت‌های ناهمسان با شیوه‌های هم‌بسته به زمانه با خواستمان بی‌هویت نمایاندن آموزه‌ها و گزاره‌های قرآن کریم نمایشگری شد. قرآن کریم و باورمندان دینی نیز با شیوه‌های گوناگون در پیوند با گونه روش ادعایی اقتباس در پی پاسخ بودند. با گستره دانش‌ها و تئوری‌ها در دوران مدرن، و فرافکنی آن در نظریه‌های فلسفی و دینی شیوه ادعایی برگرفتگی قرآن با ریختار سازوارانه با سامانه روشی دانش‌ها جای گرفت. در این پیش دانسته رویارویی با انگاره برگرفتگی آموزه‌های وحیانی نیز در تناسب با روش پردازش رقیب ضروری می‌نماید. سامانه روشی این پژوهش بر بنیاد متنی، با نگره روایت طوفان که آن را به‌مثابه متن پنداشته و با روی‌آوردهای همسان با آن بسان رهیافت هرمنوتیکی، بینامتنی و روایت‌شناسی در پی نقد گفتمان برگرفتگی و موجه‌سازی آن در خودایستایی (استقلال) و منحصربه‌فردبودن روایت طوفان نوح در قرآن از جهت اصالت روایی است. از یافته‌های پژوهش حاضر این است که هرچند کهن‌روایت طوفان دارای عناصر تکرارشونده در همه روایت‌های اساطیری و نیمه‌اساطیری است؛ اما در گفتمان قرآن کریم به دلیل بهره‌مندی از عناصر زبانی و فرازبانی ویژه در سایه‌سار توحید و معاد، آن را نسبت با گونه‌های روایتی دیگر ناهمسان و مستقل کرده است.

پرسش از خاستگاه، چگونگی روند آفرینش، دگرگونی در هستی، هدف از آفرینش، هویت و سرنوشت آدمی، در اندیشه‌های انسان‌شناختی ریشه دارد که در ادیان، ناهمسان بحث شده است. پیدایی انسان در صورت خاستگاهی بر اساس کهن‌روایت میان‌رودانی همبسته به پویش ذهن انسان کهن است که آن را در پیوند با امور کیهانی و گیتیانه و پیامدی از ستیزه‌جویی ایزدان می‌انگاشت. ظهور انسان در روایتگری تورات هم‌پیوند با آفرینش هستی در فرآیند زمانی است که با توالی و ترتیب زمانی، زمینه آفرینش انسان فراهم شد و با سرشتی از خاک به صورت خدا صورتگری شد. قرآن ‌کریم با بازتاب الگوی ساختاری پیشااسلامی از آفرینش، ضمن بازسازی و طراحی نظام جدید در پرتو یگانگی، خاستگاه آفرینش هستی و انسان را روایت کرد. این جستار با شیوه مطالعات کتاب‌خانه‌ای و تطبیقی در پی بررسی روایت‌ها و آشکارسازی درون‌مایه‌های همسان و ناهمسان مؤلفه‌های هستی‌شناسی و انسان‌شناسی خاستگاهی است و تفاوت روایت‌ها را برآمده از گفتمان ویژه و زاویه دید متون دانسته است.