جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیطره بر فضای مجازی، از مولفه‌های اصلی قدرت نرم آمریکاست. اگرچه آمریکا، در سال‌های اخیر در برخی مولفه‌ها مانند قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی رو به افول بوده است لکن به دلیل تسلط بر پلتفرم‌ها و سرمایه‌گذاری پیشینی بر فضای مجازی، همواره قدرت نخست این عرصه، در جهان شناخته می‌شود، که این مهم، در دوران کرونا عاملی مضاعف بر علل دیگر جهت افزایش قدرت بوده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر، بر این پایه است که، «نقش رسانه‌های فضای مجازی در تاخیر فرآیند افول آمریکا در ذهنیت و افکار عمومی مردم ایران چیست و چگونه این رسانه‌ها بر این فرآیند تاخیر اثرگذار خواهند بود»؟ مقاله حاضر، بر این فرضیه مبتنی است که رسانه‌های فضای مجازی، خود عامل جلوگیری از افول بوده و اگر در دهه اخیر به بررسی این موضوع بپردازیم، یکی از عوامل اصلی تاخیر در افول، نقش‌آفرینی و تاثیر رسانه‌ها با ایجاد جنگ شناختی و تاثیرگذاری بر گسست ادراکی کارگزاران، و مردم و جامعه (به عنوان متغیر واسطه) تاثیر گذار بوده و به تبع آن در تاخیر افول امریکا در ذهنیت مردم ایران نقش داشته است. این مهم از سوی رسانه‌های فضای مجازی با دو راهبرد ایجابی (موجه سازی لیبرال دموکراسی) و سلبی (القاء ناکارآمدی) از طریق رسانه‌های فضای مجازی توسط امریکا تعقیب شده است. روش کاوش در این مقاله، در گردآوری داده‌ها، مبتنی بر روش اسنادی و مطالعات کتابخانه‌ای است. در تحلیل داده‌ها هم، از روش کیفی- توصیفی استفاده خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش بنیادی است که: «اصل تألیف قلوب به‌مثابه قدرت هوشمند چه نقشی را در روابط بین‌الملل ایفا می کند؟». این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی پس از بررسی مفاهیم به کار رفته، به بازتاب کاربست اصل تألیف قلوب در روابط بین‌الملل پرداخته و نشان داد که قدرت هوشمندی که براساس تألیف قلوب تکون می‌یابد، معجونی است از مساعدت‌ها و برنامه‌های مثبت، سازنده و بالنده که در این قاعده تبلور کامل یافته است. این اصل وزین، پربار و متحرک را نباید با بحث‌های بیهوده، برداشت‌های نادرست و تنگ‌نظرانه از چرخۀ فقه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل بیرون نگاه داشت. تألیف قلوب که با مهرورزی و تعاون گره خورده است، کاربست و فرجام آن به اعتمادسازی می‌انجامد. اعتمادسازی که پایه و اساس رابطه سالم و پایدار محسوب می‌شود و در روابط بین‌الملل از اهمیت خاصی برخوردار است. کنش‌گران روابط بین‌الملل باید سیاست‌ها و راهبردهای خویش را به گونه‌ای تنظیم نمایند که منجر به اعتمادسازی شود. اعتمادسازی باعث از بین بردن علل و عوامل بروز تنش‌ها شده و تعارضات موجود را که سبب وارد کردن لطمه در روابط متقابل می‌شود، از میان برمی‌دارد. ‌با رفع تعارضات، هم زمینه را برای تعاون و همکاری فراهم می‌سازد و هم شناخت و درک طرف مقابل را از آیین حیات‌بخش اسلام ارتقاء می‌بخشد. اعتمادسازی باعث از بین بردن تنش‌ها و تعارضات شده و با تسخیر قلوب زمینه را برای تعاون و همکاری فراهم می‌سازد.

ریشه‌اي‌ترين فعالیت جریان نفاق در جامعه اسلامی، تلاش برای گفتمان‌سازی از اندیشه‌های التقاطی خود برای تغییر محاسبات فکری مردم جامعه و همسوسازی آن با اندیشه‌های ضدانقلابی جریان نفاق است؛ چراکه از این راه، مردم در «عمل» نیز با جریان نفاق همسو شده و کار «براندازی نظام اسلامی» که هدف نهایی جریان نفاق است، به سهولت انجام می‌پذیرد. جریان نفاق برای گفتمان‌سازی اندیشه‌های خود در جامعه و تأثیرگذاری بر ادراک مردم، از انواع روش‌های «کلامی» و «رسانه‌ای» بهره می‌برد. هدف پژوهش حاضر این است که ضمن تحلیل آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت، روش‌های متعدد کلامی و رسانه‌ای جریان نفاق برای تغییر محاسبات ذهنی و فکری مردم جامعه احصاء شده و مورد بررسی قرار گیرند. برای این منظور، روش‌های فوق به دو دستۀ «تأثیرات مستقیم بر ادراک مردم جامعه» و «تأثیرات غیرمستقیم بر ادراک مردم جامعه» تقسیم شده و مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.

یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم دینی و سیاسی مفهوم «نفاق» است. قرآن کریم در برخی آیات، در کنار «منافقان» از گروه دیگری با عنوان «بیماردلان» نام می‌برد و رفتارهایی را به هر دو گروه نسبت می‌دهد. این پژوهش ضمن بررسی لغوی، اصطلاحی و قرآنی مفهوم «نفاق» و بررسی ویژگی‌های «منافقان» و «بیماردلان» در قرآن کریم در سه حوزه منشأ، روش و هدف، به این نتیجه می‌رسد که در گفتمان قرآن کریم، «منافق» به فردی اطلاق می‌شود که با دورویی و انگیزه‌های نفسانی، به دنبال براندازی حکومت اسلامی است. امّا «بیماردل» کسی است که هرچند دچار دورویی است و امیال نفسانی‌اش او را به مخالفت با اوامر ولی خدا وا می‌دارد، امّا اولاً این امیال نفسانی، روحش را به مرحله مردگی نرسانده و ثانیاً هدف غایی‌اش از مخالفت با اوامر ولی خدا، نه براندازی نظام اسلامی، بلکه دست‌یابی به منافع مادی و نفسانی است.

مشارکت سیاسی از جایگاه مهمی در علم سیاست برخوردار بوده و با بسیاری از مباحث این علم، پیوندی عمیق دارد. تحقق عملی یک نظام سیاسی در گرو توانایی آن بر نظام‌مند کردن مشارکت سیاسی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و شرح زمینه‌های مشارکت سیاسی در اسلام با روش توصیفی ـ تحلیلی است. براساس یافته‌های این پژوهش، باور به حاکمیت مطلق خداوند، حاکمیت الهی انسان بر سرنوشت خود، خلافت الهی انسان و پاسخ‌گویی دین در برابر نیازهای او، و نیز التزام به الزامات برآمده از باورهای پیش‌گفته، که عبارتند از وجوب پذیرش حاکمیت الهی، وجوب تحقق عینی حکومت اسلامی، وجوب تعاون و مسئولیت همگانی، وجوب رعایت حقوق و مصالح مردم، وجوب جلب رضایت عمومی و وجوب مشورت در امور؛ زمینه‌ساز تحقق مشارکت سیاسی از سوی فرد مسلمان و تعیین‌کنندۀ محدوده و کیفیت آن خواهد بود. بدین‌ترتیب برخلاف پندار سکولاریسم، تقدم احکام الهی بر نظرات مردم به‌معناي ناديده گرفتن جايگاه و نقش مردم در حکومت اسلامی نيست؛ همچنان‌که احترام به شئون و خواسته‌های ايشان در چارچوب تعیین‌شده، منافي ارزش نهادن به احكام و قوانين ديني نخواهد بود.