جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از ساختارهای نحوی که دقت در آن، نقشی مهم در فهم صحیح مقصود آیات قرآن کریم ایفا می‌کند، اضافه مصدر به فاعل یا مفعول‌به است. گاهی در تشخیص اینکه مصدر به فاعل اضافه شده یا به مفعول‌به، در میان مفسران اختلاف‌نظر وجود دارد. مترجمان نیز گاهی ترجمه‌ای نارسا ارائه کرده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی ـ انتقادی و با بررسی تعدادی از مصدرهای مضاف به فاعل یا مفعول‌به در قرآن کریم، به کشف راهکارهایی برای رفع اختلاف در تعیین نقش معنوی مضاف‌الیه و نیز برای ارائه ترجمه‌ای رسا از این ساختار پرداخته است. راهکارهای برون‌رفت از اختلاف، از این قرار هستند: توجه به نحوه ارتباط جملات با یکدیگر؛ توجه به استناد به فاعل در آیه؛ توجه به علت استفاده از صنایع بلاغی در آیه؛ توجه به سیاق تفسیری (سیاق آیه مورد بحث، غرض هدایتی سوره)؛ توجه به آیات و روایات هم‌موضوع آیه و توجه به اقتضای ادب بندگی. همچنین برای ارائه ترجمه‌ای صحیح و گویا از ساختار مصدر مضاف به فاعل یا مفعول‌به، کاربست این راهکارها لازم است: استفاده از فعل در ترجمه مصدر؛ استفاده از واژه مناسب برای ترجمه ضمیر؛ استفاده از واژه مناسب در همنشینی مصدر مضاف؛ استفاده از توضیحات داخل قلاب؛ پرهیز از فشرده‌نویسی و پرهیز از ترجمه لفظ به لفظ.

یکی از ساختارهای نحوی که نقشی مهم در فهم صحیح مقصود آیات دارد، اضافه‌ مصدر است. از جمله نقش‌هایی که مصدر به آن‌ها اضافه می‌شود، فاعل و مفعول‌به است و گاهی در تشخیص این‌که مصدر به فاعل اضافه شده یا به مفعول‌به اختلاف‌نظر وجود دارد. در این مقاله، اضافه‌ مصدر «ذکر» به «الله» در آیه‌ 28 سوره رعد بررسی شده و اثبات شده که در کنار نظر رایج، مضاف‌الیه در «ذکر الله» می‌تواند فاعل نیز باشد. برای دستیابی به نتیجه، ابتدا بررسی لغوی واژه‌ «ذکر» انجام شده، سپس نظرات مفسران، دسته‌بندی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و پس از آن به بررسی 20 ترجمه از ترجمه‌های مهم قرآن‌کریم ذیل آیه‌ 28 سوره‌ رعد پرداخته شده است. اکثر قریب به اتفاق مفسران و مترجمان، قائل به مفعول‌به بودن «الله» در عبارت «ذکر الله» بوده‌اند. در ادامه‌ مقاله، ادله‌ای در اثبات فاعل بودن «الله» ارائه شده و سپس «معنای این‌که خداوند بنده را ذکر کند» تبیین شده است. از جمله دستاورد این جستار این است که در عبارت «ذکر الله» می‌توان مضاف‌الیه را فاعل نیز دانست و به مفاهیم شایان توجهی دست یافت. البته فاعل دانستن مضاف‌الیه به معنای نفی مفعول‌به بودن آن نیست؛ بلکه می‌توان آن را هم‌زمان، هم در معنای فاعل و هم در معنای مفعول‌به فهمید.