جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باور به امکان غیبت حجت‌الهی، از دیرباز تا کنون از مسلّمات مکتب تشیّع به حساب می‌آید. در نوشته‌های برخی از مستشرقین ادعائی مبنی بر عدم وجود چنین باوری در عصر حضور امامان و برساخته بودن آن بعد از دوران امامت امام عسکری× مطرح شده است. مطالعات و پژوهشهای پیشین پاسخی تفصیلی و مناسب به این پرسش نداده و یا حداقل به طور جدّی مورد بررسی قرار نگرفته است. پی‌جویی این باور در کتب فِرق و گزارشهای تاریخی، تألیفات اصحاب ائمه^ در این زمینه، اشعار شاعران، شکل‌گیری فِرق متعدد و سودجوئی برخی شیادان از این باور اصیل، از مسائلی است که در این نوشتار مورد توجه قرار می‌گیرد. تلاش این نوشتار بهره گیری از روش تاریخی برای اثبات آشنائی و باور شیعیان عصر حضور (حداقل بخش مورد توجهی از ایشان) با باور به غیبت بوده‌ است. یافته‌های این نوشتار فرضیه‌ی برساخته بودن باور غیبت توسط شیعیان را مورد خدشه قرار می‌دهد.

رویکرد «امامت تبیینی» در کنار رویکردهای مختلف از امامت‌پژوهی، با تکیه بر منابع وحیانی در صدد بررسی مسائل امامتی است. در مسیر آشنایی با این رویکرد برای امامت‌پژوهان، ضرورتِ إرائۀ تصویری مناسب و جامع برای آن احساس می‌شود. ابتدا با اشاره به جایگاه عظیم مسئلۀ امامت در منابع وحیانی، اهمیت آن در منظومۀ دینی تبیین می‌گردد. سپس با بیان رویکرد‌های متفاوت از امامت‌پژوهی و معرفی اجمالی آنها، به دلیل موقعیت حساس و مهم رویکرد امامت تطبیقی در حوزۀ امامت‌پژوهی، تفاوت‌های اساسی بین دو رویکرد «امامت تبیینی» و «امامت تطبیقی» مورد توجه قرار گرفته است. امامت تبیینی برخلاف تطبیقی، به دنبال توصیف و تبیین مقام حقیقی امام و امامت می‌باشد. این رویکرد با روشی اجتهادی و توجه خاص به استخراج مسائل امامتی از منابع وحیانی، تلاش خود برای بیان تمام نکات مستفاد از منابع را به کار می‌گیرد. هم­چنین در ورود به مسائل امامتی، مانند رویکرد تطبیقی، به جهت رعایت مخاطبِ مخالف، محدودیتی ندارد. منابع رویکرد تبیینی از گسترۀ بیشتری نسبت به تطبیقی بر‌خوردار است و مخاطبین آن غالباً شیعیان و کسانی هستند که به دنبال شناخت مباحث امامت می­باشند و بیشتر از وجود و عدم وجود درون­مایه‌های امامتی پرسش می‌کنند. علاوه بر این، شکل‌گیری رویکرد تبیینی هم­زمان با رشد معرفتی و انگیزۀ فهم معارف بوده و در آن به شدّت بر ادبیات وحیانی تأکید می‌شود.