جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‌هدف اين پژوهش، مرور تقسيمات موجود، يا قابل طرحِ انواع تعامل و رابطة اجتماعي و عرضه يک طبقه‌بندي انتزاعي‌تر و نسبتاً جامع مي باشد. بدين منظور، از روش مرور نظام‌مند استفاده شد و پس از نقل يا طرح 40 تقسيم، اقدام به ‌کدگذاري «ملاک‌‌ها» و «اقسام» شد. يافته‌ حاصل اين‌ کدگذاري‌ها، هشت مضمون‌ کلي بود و تمامي تقسيمات مذکور را مي‌توان پاسخي، به يکي از هشت سؤالي دانست‌ که هر يک به وجه يا وجوهي از واقعيت تعامل و رابطة اجتماعي اختصاص دارند: برخي از دسته‌بندي‌ها، به طرف‌هاي تعامل، برخي به وسايل برقراري تعامل، برخي به بستر تعامل و برخي به منشأ آن توجه داشته‌اند. همچنين برخي نيز با توجه به جايگاه اراده متعاملين و برخي معطوف به موضوع تعامل و نهايتاً، بخش مهمي از سنخ‌شناسي‌ها با توجه به ويژگي‌هاي تعامل و رابطه اجتماعي شکل گرفته‌اند. نتيجه اين مرور، تصريح ملاک تقسيم‌ها و تشخيص واگرايي‌ها و همگرايي‌هاي موجود، در طبقه‌بندي‌هاي مختلف تعامل و رابطة اجتماعي و اندراج همه اين اقسام در تقسيمي کلي بوده است که خود، به تعيين تکليف اشتراکات لفظي و نسبت تقسيمات مزبور به يکديگر منجر شده است.

مقالۀ حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که در عزاداری های اخیر چه تغییراتی رخ داده است که مایۀ نگرانی قاطبۀ مؤمنان و روحانیان شده است. برای پاسخ به این سؤال، پس از بررسی انواع ادبی تراژدی، حماسه و مصیبت، نتیجه گرفته شده که یکی از تغییرات مهم در حوزۀ آثار ادبی عاشورا، تغییر از حماسه به تراژدی در سده های گذشته و تغییر از تراژدی به مصیبت در سالهای اخیر است. ترکیب مصیبت با عشق زمینی، باعث ایجاد نوع ادبی خاصی شده که عزاداری بر مبنای آن، بیشتر کارکرد اجتماعی دارد تا مذهبی. این موضوع در مقاله با مستنداتی از اشعار و نوحه ها نشان داده شده است.

مذهب و رسانه دو پدیده بسیار مهم در جوامع خاورمیانه در عصر حاضر است. در این جوامع، رسانه بازیگری جدیدالورود محسوب می شود که قدمت حضور جدی آن در عرصه های مختلف این جوامع به زحمت، به یک سده می رسد؛ در حالی که مذهب در قرون و هزاره های متمادی یکی از عناصر اصلی کهن و مهم در ساختار جوامع منطقه خاورمیانه به شمار می رفته است. این مقاله تلاشی است برای بررسی ابعاد گوناگون مواجهه این دو پدیده در جوامع خاورمیان، به طور عام، و جامعه ایرانی، به طور خاص، و در آن سعی شده است تا راه های متفاوت و گوناگونی واکاوی شود که رسانه همچون ابزاری له و علیه مذهب ظاهر شده است و نشان داده شود که چگونه مذهب توانسته است در بسیاری از مواقع رسانه را به خدمت خود بگیرد و چگونه در برخی مواقع با احساس تهدید از جانب رسانه، از در جنگ و ستیز با آن در آمده است. مقاله حاضر بر این فرضیه استوار است که تعامل و تقابل میان رسانه و مذهب تاثیرات عمیق و مهمی بر جوامع مطالعه شده و نیز بر چگونگی شکل گیری فرهنگ سیاسی و اجتماعی این جوامع بر جای گذارده است؛ تاثیراتی که ابعاد آن می تواند در مواجهه سنت و مدرنیته و فرجام آن نقشی تعیین کننده داشته باشد.

هویت اجتماعی و هویت فرهنگی از جمله ابعاد مهم هویتی هستند که به دلیل ماهیت و محتوایی که دارند شاید بتوان آنها را در ابعاد مهم هویت قلمداد کرد. این مقاله درصدد است پاسخی قانع کننده و علمی به این پرسش بدهد که میزان تعلق به هویت فرهنگی و اجتماعی در بین جوانان چقدر است و چه عواملی بر روی آن تاثیر می گذارد. در این راستا، و برای دستیابی به الگویی علی، نظریه های مختلف هویتی (در سه حوزه روان شناسی، جامعه شناسی و روان شناسی اجتماعی) بررسی شد. این مطالعه با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش و ابزار پرسش نامه همراه با مصاحبه اجرا شد. جامعه آماری این تحقیق دانش آموزان سال سوم مقطع متوسطه نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر شیراز بود که درباره 400 نفر، شامل 200 دختر و 200 پسر، به عنوان نمونه مطالعه شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS استفاده شد و تحلیل ها در دو حوزه آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شد. نتایج نشان داد که در بعد اجتماعی، 92 درصد و در بعد فرهنگی، 75 درصد پاسخ گویان، به عناصر هویتی در این دو حوزه احساس تعلق بالا دارند.

مقاله حاضر به بررسی اخلاق اجتماعی و آداب و رسوم لوطیان در دوره قاجار می پردازد. لوطی گری بخشی از زنجیره ای است که، در نظر، با فتوت آغاز می شود و در اصناف بازار و عیاری نمود می یابد. هر چند این نمود خارجی نیز در دوره هایی تحول و توسعه می یابد اما، در سراشیبی زوال، تبدیل به لوطیان می شود و در سده حاضر با ارجاع به متون مارکسیستی به لمپن ها تغییر شکل می دهد. برداشت های متفاوت و گاه معارض از اصطلاح لوتیان/ لوطیان وجود دارد: از لوت به معنای «پابرهنه» تا لوط به معنای «منحرف». لوتی به معنای «داش مشتی» نیز برای ارجاع به بی نیازی لوطیان به کار می رود. در این مقاله، ضمن توضیح این برداشت ها، به اخلاق لوطیان پرداخته می شود و تمایز آنان با پنطی ها ذکر می شود و به طور مشخص پوشش و اجزای لباس لوطیان، آداب لوطی گری، لهجه و زبان لوطیان، بازی ها و سرگرمی های آنان، و نام های لوطیان بررسی می شود. در پایان مقاله، از مراسم مذهبی لوطیان بحث می شود و روایتی از هم چشمی های لوطیانه در مراسم عزاداری محرم و زد و خوردهای آنان ارائه می شود.

جنگ از مهم ترین وقفه های تاریخی هویت ساز در حیات هر ملت است که جوامع، پس از پایان یافتنش، درصدد حفظ یاد و خاطرات آن برمی آیند. تنوع و تکثر راویان جنگ و دیدگاه های متفاوت آن ها روایات متعددی را رقم می زند که فقط در صورت کنار هم قراردادن آن ها می توان به تصویری واقعی از جنگ رخ داده نزدیک شد، با این حال روایت رسمی دولتی، با استفاده از امکاناتی که در اختیار دارد، در پی ارائه تصویری یک دست و همگون از جنگ است و بازتاب های اجتماعی روایات عاملی محدودکننده می شوند، به طوری که دولت دیگر قادر به ترسیم چهره واقعی جنگ نخواهد بود. از این رو پویایی روایات خرد مردمی در بیان خاطرات جنگ، برای تعدیل روایت رسمی، از اهمیت زیادی برخوردار است، اگرچه آن چه در ایران در زمینه خاطرات جنگ مشاهده می شود بیش تر رکود و انفعال است.پژوهش حاضر از نظریات هالبواکس استفاده کرده است، به ویژه در زمینه «بازگوکردن» خاطرات شخصی که اولین حلقه ارتباط میان خاطره شخصی و خاطره جمعی است و «تبادل خاطرات» که برای شکل دادن به حافظه تاریخی افرادی که در جنگ حضور نداشته اند، الزامی می نماید. این پژوهش همچنین از آرای ریکور در خصوص ضرورت ارتباط بین نسلی برای پیوند خاطره فردی و جمعی و آسیب های خاطره در محافل غیر رسمی، که بعضا باعث کمبود خاطره در این محافل می شود، بهره گرفته است، با این حال، با نظر به مختصات بومی جنگ ایران و عراق و زمینه های اجتماعی خاص جامعه ایرانی، توضیح پیچیدگی این مساله صرفا با استفاده از این نظریه ها ممکن نیست، از این رو برای کشف علل اختصاصی کمبود تبادل خاطرات در محافل غیر رسمی روش کیفی و مصاحبه های عمیق به کار گرفته شده و فقط در مرحله تحلیل یافته ها از پیشینه نظری موجود جهت، چهارچوب ارجاعی مورد استناد، استفاده شده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که عواملی چون امتیازهای داده شده به رزمندگان، فرافکنی مشکلات فضای سیاسی موجود به رزمندگان، ایجاد هاله قدسی پیرامون جنگ، پرهیز از ریا، بی انگیزگی مخاطبان نسبت به موضوع جنگ، دردناکی صحبت از جنگ، و در نهایت کمبود گفت و گو در محافل غیر رسمی از اصلی ترین علل کمبود تبادل خاطره در این محافل است.

اگر پوشش را یک عمل اجتماعی و معنادار فرض کنیم، نه صرفا شیوه ای برای محافظت از بدن، باید آن را در قالب های تحلیلی معطوف به معنای اجتماعی، تفسیر نماییم. نگاه به پوشش به مثابه یک امر نمادین و تلاش برای درک نمادها و کشف معانی به ما کمک می کند تا زاویه جدیدی از این مساله پرحاشیه دریابیم. توجه به «قواعد» در اعمال اجتماعی و نیز ویژگی قراردادی نمادها در نشانه شناسی، می تواند هم تغییرات تاریخی پوشش را تا حدی تفسیر کند و هم تفاوت نگاه به پوشش و لباس را در گروه های مختلف و خرده فرهنگ های گوناگون جامعه نشان دهد. توجه به «قاعده مند» بودن پوشش و ویژگی نمادین و قراردادی پوشش، اگر در تحلیل های سیاست گذاران فرهنگی قرار گیرد، می تواند به هدف گیری صحیح سیاست گذاری فرهنگی کمک کند.

شبیه سازی شیوه سومی برای تحقیق اجتماعی در کنار قیاس و استقرا است. در این شیوه، نظام روشنی ارائه می شود و بر اساس آن، داده های مناسب تولید می شود. رشد روزافزون شبیه سازی در دهه گذشته حکایت از قابلیت های آن در حوزه تحقیقات اجتماعی دارد. در مقاله حاضر سه دسته اصلی شبیه سازی تشریح شده است: تمام انسانی، انسانی - کامپوتری و تمام کامپیوتری، و تلاش شده تا مسائل عملی هر یک از آنها در قالب مثال های مناسب بیان شود. برای شبیه سازی تمام انسانی مواردی از روابط بین الملل بیان شده و نیز طرح های اولیه ای برای بازی های اجتماعی ذکر شده است. برای شبیه سازی تمام کامپیوتری نیز از مدل بازی فضایی بهرهه برده ایم و داده های فرضی حاصل از آن در چهار بازی دوراهی زندانی، بزدلانه، همنوایی، و اعتماد استفاده شده است. درباره شبیه سازی انسانی - کامپیوتری از داده های یک شبیه سازی برای بررسی رفتار در دوراهی اجتماعی استفاده شده است. در این شبیه سازی، 50 آزمودنی دانشجو، در مقابل کامپیوتر دو بازی دوراهی کالای همگانی و دوراهی منابع مشترک را بازی کردند. در این مقاله، شیوه این شبیه سازی و نتایج آن نیز شرح داده شده است.

مقاله حاضر تاثیر تلفن همراه را در ارتباطات میان فردی جوانان (با مطالعه دانشجویان دانشگاه های تهران) مورد مطالعه قرار می دهد. درواقع این تحقیق قصد دارد تا مشخص کند که آیا عمق و گستره ارتباطات میان فردی به وسیله تلفن همراه تغییری یافته است یا خیر؟در این پژوهش ارتباطات با واسطه تلفن همراه 387 دانشجوی دانشگاه های سراسری سطح تهران به روش پیمایش بررسی شده است.بعد از جمع آوری داده ها و بررسی آن ها، مشخص شد ویژگی های شخصی دارندگان تلفن همراه تاثیری در گستره و عمق ارتباطات میان فردی آنان ندارد. اما میزان آشنایی آنان با فناوری های نو (سواد (IT در میزان استفاده آنان از تلفن همراه تاثیر دارد. هم چنین نتایج این پیمایش نشان داد که میزان استفاده از تلفن همراه در گستره و عمق ارتباطات میان فردی پاسخ گویان تاثیرگذار بوده است. البته این تاثیر در گروهی دیده شد که جوانان دانشجو علاوه بر ارتباطات چهره به چهره با آنان، ارتباطات موبایل واسط نیز داشته اند.