جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رابطه نفس و بدن و چگونگی تاثیر و تاثر این دو جوهر بر یکدیگر از مهم ترین سوالات فلسفی‌ ای است که فیلسوفان مسلمان و غربی هر یک بنا بر اصول و مبادی خویش سعی در پاسخگویی به آن داشته‌اند. از همین رو مطالعه تطبیقی میان اندیشه فیلسوف بزرگ اسلامی ملاصدرا و اندیشمندان مکتب راسیونالیسم می تواند جایگاه و توانمندی هر یک از ایندو مشرب فکری را در جهت حل مسائل مهم فلسفی تبیین نماید. فرضیه تحقیق: در خصوص مکتب راسیونالیسم آن است که این مکتب علیرغم تلاشهای اندیشمندان این مکتب در خصوص توجیه رابطه نفس و بدن نتوانسته است پاسخ فلسفی شایسته‌ ای برای پرسش فراهم نماید ملیکن در حکمت متعالیه با توجه به مبانی این مکتب از جمله اصالت وجود و حرکت جوهری و اتحادی بودن رابطه ماده و صورت می توان نظریه دستگاهمندی در خصوص رابطه نفس و بدن ارائه نمود که تاثیر و تاثر متقابل ایندو جوهر به یکدیگر را توجیه نموده است و وحدت هویت انسانی نیز براساس آن تبیین شود. روش تحقیق: کتابخانه‌ ای. یافته‌ های تحقیق: چهار فیلسوف برجسته مکتب راسیونالیسم هریک براساس مبادی و اصول فلسفی خویش سعد نموده‌ اند به نحوی مساله رابطه نفس و بدن را حل نمایند ولیکن واقعیت آن است که چنان دیوار بلندی میان ایندو جوهر در فلسفه راسیونالیسم کشیده شده است که هیچگونه ارتباطی میان آنها قابل برقراری نیست و از همین روست که سه بعد از دکارت یعنی اسپینوزا و لایب نیتس و مالبرانش سعی نموده‌اند هریک به نحوی با واسطه قرار دادن جوهر الوهی رابطه میان ایندو جوهر واضح و متمایز را برقرار سازند. ولیکن در فلسفه ملاصدرا با توجه به مبانی اصالت وجود و مراتب تشکیکی آن و حرکت جوهری و اتحادی بودن رابطه ماده و صورت می توان نظریه اتحاد نفس و بدن را مطرح نمود که ر این دیدگاه اولا نفس و بدن دو روی سکه وجود هستند و لذا حقیقت و هویت آنها از یک سنخ است و ثانیا هویت انسان نیز در این نظریه با توجه به اینکه بدن در طول در نفس مرتبه بالاتر بدن است و هر دو مرتبه از حقیقت وجود هستند هویتی واحد و متعین خواهد بود و دیگر دوئیت و ثنویت در هویت و هستی انسان رخ نمی نماید. نتیجه‌ گیری و پیشنهادات: با توجه به مبانی تازه و جدیدی که مکتب حکمت متعالیه مطرح نموده است این امکان برای پژوهشگر در رشته فلسفه اسلامی فراهم می گردد تا مطالعه تطبیقی میان مکاتب و اندیشه‌ های جدید فلسفی غرب بااین مکتب و عرضه سوالات تازه در تفکر فلسفی جدید و معاصر به آن توانمندیهای این اندیشه فلسفی بیش از پیش هویدا و آشکار شده و زمینه‌ های مهم و قابل توجهی برای فعالیت و پویایی فکری پژوهشگران رشته فلسفه اسلامی فراهم گردد.

اهمیت طرح این موضوع به دلیل ارتباط تنگاتنگی است که معرفت نفس با مسائل اعتقادی اسلام دارد و هدفی که اسلام و دیگر ادیان الهی در پی آن هستند یعنی تکامل نفس ناطقه انسانی و جستار در مسائلی که در این حیطه مطرح است و هدف اصلی از نگارش این پایان نامه دستیابی به شناخت چگونگی دگرگونی و تحول پذیری نفس ناطقه است. روش تحقیق: تحلیلی و تطبیقی. یافته‌ های تحقیق: بطور کلی مسائلی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است:‭۱ ‬- امکان تحول نفس.‭۲ ‬- فرآیند تحول نفس.‭۳ ‬- آثار تحول نفس. نتیجه‌ گیری و پیشنهادات: آنچه که در این پژوهش به آن رسیده است این است که اصولا با توجه به مبادی فلسفی ابن سینا، نفس به جهت اکتساب کمالات بالقوه خود پا به عرصه جهان ماده نهاده است و در مکتب صدرایی نیز نفس در حالی که جسمانیت الحدوث است اما با تحول و تکامل باید به مقام روحانیت و تجرد برسد. در مورد اینکه سیر این تحول در کدام نشئات است و تا به کجا ادامه می یابد، ذکر شد که ابن سینا تحول در نشئات غیر مادی را با حدس و گمان مطرح نموده اما ملاصدرا به دلایلی نقلی و حتی در مورد تحول نفوس ناقص در دوزخ به نوعی دلیل عقلی روی آورده است. اما به طور کلی طرح مسئله تحول تکامل نفس مجرد و اثبات آن در هر نشئه‌ ای که باشد با مبانی فلسفی حرکت سنخیتی با هم ندارد. حال آن که تحول و تکامل مستلزم نوعی حرکت است. تعریف ما از شئی مادی و مجرد رفع خواهد شد چنان چه قابلیت تغییر، دگرگونی و حرکت را نه فقط ذاتی موجود مجرد بلکه ذاتی هر مخلوقی، اعم از مادی و مجرد بدانیم مسئله به خوبی قابل حل است. در انتها پیشنهاد می شود به دلیل اهمیت مباحث نفس و تکامل از کارهای پژوهشی بیشتری در این زمینه صورت گیرد.

هدف تحقیق:بررسی ترجمه، تعلیقه و شرح شش مقاله از کتاب فیلسوفان دین در قرن بیست و یکم د.ز.فیلیپس می باشد.یافته های تحقیق: در قرن‭ ۱۷ ‬یکی از راهبردهای اساسی به معرفت دینی الهیات طبیعی بود که تاثیر آن به واسطه برخی انتقادها از جمله نقدهای هیوم و کانت رو به کاهش نهاد در آستانه قرن بیست و یکم ریچارد سوئین برن فیلسوف تحلیلی دین با نگاه به پیشینه الهیات طبیعی و با طرح نظریه احتمالات ریاضی به موضوع خداباوری فلسفی می پردازد.بنابر این تمام توجه وی معطوف مباحثی پیرامون نقش واقعی عقل در ایمان یا نقش واقعی ایمان در عقل است.بر اساس این رویکرد اصول ایمان نوعا نیازمند تایید تعقل و احتجاج نیست.البته این بدان معنا نیست که اصحاب معرفت شناسی اصلاح شده منکر مقتضیات عقلانیت هستندبلکه انچه آنان انکار میکنند معقول بودن باورهای دینی به ویژه باور به خدا در گرو ابتنای عقلانی آن‌ها باشد

از آنجا که در اعتقادات اسلامی موضوع خداوند از اساسی ترین و پر اهمیت ترین مبانی اعتقادی است و به عبارت دیگر اصل توحید ریشه و منشا سایر اصول اعتقادی است علاقمند به دریافت جایگاه این مباحث در دیگر ادیان الهی گذشته تا در یابیم که در مورد چنین مسئله‌ای وجوه اشتراک بیشتری یافت می شود یا نکات افتراق و اینکه در ده‌های اخیر بحث گفتگوی ادیان و تمدنها از جامعه ترین مباحث عصر ارتباطات گریده است. آیا اصلا امری ممکن است و یا اینکه ناممکن می نماید. روش تحقیق: بنیادی. یافته‌های تحقیق: آنچه به نظر می رسد این است که این‭ ۳ ‬دین الهی همگی در اصل اعتقادات به خدواند اشتراک دارند و در واقع یک کلمه سواء به تعبیر قرآن در بین ادیان الهی وجود دارد. اما افتراقی در چگونه رسیدن به این اصل مشترک وحی متون مقدس چگونگی تفسیر ایم متون و... وجود دارد که برخی تنها درصد اختلاف نظر می باشند اما بعضی از تفاوتها از حد اختلاف فراتر رفته و در حد تضاد می باشند. نتیجه‌گیری و پیشنهادات: می توان برداشت نمود که در بین ادیان و معتقدان به آنها هم وجوه اشتراک و هم وجوه افتراق زیادی می توان پیدا کرد.

صدرالمتألهین عدمی بودن شر را به فقدان ذات و یا فقدان کمال ذات شیء نسبت می‌دهد .از دیدگاه او شرور بسته به مرتبه‌ی وجودی ممکنات، نسبی می‌باشند .خداوند وجود مطلق و خیر محض است و شر به عدم تحقق امکان‌های موجود برمی‌گردد .شر از جهت فاعل و قابل ضرورت علی می‌یابد، و هر وجود ممکنی به واسطه اینکه همه امکان‌های وجودی‌اش در آن به ظهور نرسیده است، با شر همراه است .فخرالدین رازی، اما، شر بالذات را به عدم ضروریات و منافع شیء نسبت می‌دهد و وجودی بودن شر را بالعرض و داخل در قضای الهی می‌داند .از دیدگاه او شرور از این جهت که در مورد یک چیز شر هستند و در مورد و موقعیتی دیگر خیر، نسبی می‌باشند .شرور ضرورت علی ندارند چون خداوند فاعل بالاضطرار نیست، و به اقتضای حکمت خداوند از خیرات تفکیک ناپذیرند .عدالت الهی را ملاصدرا فیض عام و بخشش گسترده در مورد همه موجوداتی که امکان هستی و یا کمال در هستی دارند، می‌داند .در نظر او شروری که در عالم دیده می‌شود یا از لوازم ماده است و یا به پندار ما نامطلوب است .شرور مرتبط با نظام تکوین به سبب نقصان قابل است و نه امساک فیض فاعل، تا ظلم یا تبعیض تلقی شوند .اما شرور غیر مرتبط با نظام تکوین- همچون شر اخلاقی- در حوزه اختیار بشر است و مسئولیت خلیفه اللهی او جزئی از نظام احسن می‌باشد .در حالیکه امام فخررازی بر این باور است که هر فعلی در ذات خود نه عدل است و نه ظلم، هرگونه تصرفی از ناحیه خداوند نیکوست و در کار او قبیح و ظلم موضوعیت ندارد.

هدف تحقیق: بررسی دیدگاه ویلیام آلسترون در خصوص تجربه دینی در مقام برهانی بر وجود خدا است. این تحقیق با مقایسه مبانی معرفت شناختی آلستون و نتایج مترتب بر آنها در نظریه ادراک خدا این نتیجه معرفت شناسانه وی را به چالش می کیرد که با داشتند توجیهی از نوع ضعیف تر برای باورهای پایه آیا به صرف اینکه محکم ترین معارف تجربی بشری این چنین هستند می توان در ساختن یک نظام معرفتی بر حق بود یا خیر.

علاوه بر این که این تحقیق می تواند مقدمه ای بر تحقیقات مفصل تر آینده در باب برهان وجودی به طور عام و برهان وجودی گودل به طور خاص باشد، از آن جا که در سنت فلسفه ی اسلامی نیز قرائت هایی از برهان وجودی توسط ابن سینا، سهروردی، صدرا و طباطبایی ارائه شده است، نتایج این تحقیق در مطالعه در باب این براهین کاربرد مستقیم خواهد داشت.در زبان فارسی نه تنها تحلیل و شرحی از برهان وجودی گودل وجود ندارد، حتی تا آن‌جا که نگارنده اطلاع دارد.معرفی ای هم از آن صورت نگرفته است .لذا با توجه به کاربردهای ذکر شده، می‌صتوان ادعا کرد معرفی و شرح و تحلیل این برهان به زبان فارسی، به صورت مستقل و با تاکید بر پیش فرض‌ها و قرائت های مختلف آن، و بیان شباهت هاو تمایزهای قرائت های مختلف ضروری است.

هدف تحقیق: بررسی علم و دین از نظر آلیسترمک گراث است. فرضیه های تحقیق: علم و دین تعامل دارند و مکمل هاند. دین راه را برای پیشرفت علمی باز می کند و یافته های علم را تبیین می کند. یافته های تحقیق: میان فلسفه دین و علم و فلسفه علم وجوه مشترکی وجود دارد. الهیات طبیعی نیز بر این نکته تاکید می کند که از طریق قوانین علمی طبیعت می توان خدار را شناخت. آموزه خلقت نیز عنوان می دارد که دین و علوم طبیعی می توانند در مساله قاعده مندی طبیعت به توافق برسند. پس میان علم و دین تعامل های مهمی وجود دارد

هدف تحقیق: بررسی پیوستگی میان علوم عقلی و طبیعی براساس اصول حکمت متعالیه است. پرسشهای تحقیق: امکان امتناع و یا وجوب پیوستگی میان علوم عقلی و علوم تجربی است. روش تحقیق: کتابخانه‌ای. یافته های تحقیق: علوم تجربی در حکم الگو برای تبیین طبیعت هستند و لذا لزوما با علوم عقلی پیوستگی ندارند. علوم طبیعی بر پایه علوم حکمی شکل می گیرند و رشد و نمو می کنند لذا با علوم حکمی پیوستگی دارند. علوم عقلی نسبت به علوم تجربی در بیان حقایق عالم دارای اصالت و اعتبار است